Muaj: Shkurt 2021

Fshikëza e tëmthit së bashku me kanalet biliare dhe lëngun e tëmthit kryejnë funksione të rëndësishme në trupin e njeriut. Ato marrin pjesë në tretjen dhe thithjen e yndyrnave si dhe në procesin e përpunimit të metaboliteve të ndryshme nga mëlçia. Prania e gurëve të tëmthit (në sistemin biliar në mjekësi quhet kolelitiazë. Nëse gurët janë në fshikëzën e tëmthit, atëherë bëhet fjalë për kolecistolitiazë, dhe nëse ndodhen në kanalet biliare, kemi të bëjmë me koledokolitiazë. Ato janë formime të forta të shkaktuara nga përbërësit që gjenden në tëmth. Lëngu i tëmthit është një lëng i verdhë-jeshil që përmban acide biliare, kolesterol, bilirubinë, metale dhe metabolitë të tjerë.

Ende nuk është përcaktuar qartë në mjekësi se çfarë saktësisht shkaktjonë gurët në tëmth. Sidoqoftë, shkaku mund të jetë i vetëm ose një kombinim i teorive të mëposhtme.

Inflamacioni i kanaleve biliare

• Inflamacioni konsiderohet se luan një rol të rëndësishëm në formimin e gurëve të tëmthit. Ndryshimi i pH të lëngut biliar shkakton formimin e fibrinës e cila së bashku me bakteret është baza për formimin e gurëve në tëmth.

 

 Mosfunksionimi i tëmthit

 

• Nëse për ndonjë arsye shfaqet ndonjë pengesë në funksionimin e tëmthit, kjo mundëson akumulimin dhe formimin e gurëve në tëmth.

 

Niveli i lartë i kolesterolit ose bilirubinës

•  Nëse lëngu i tëmthit ka nivele të larta të kolesterolit ose bilirubinës dhe niveli i lecitinës dhe kripërave biliare zvogëlohet, ai gjithashtu krijon një mundësi që gurët të formohen.

 

Cilat janë simptomat e gurëve në tëmth?

Prania e gurëve në tëmth mund të jetë asimptomatike dhe gurët mund të zbulohen rastësisht, ose mund të ketë simptoma dhe shenja të qarta. Pamja klinike e gurëve të tëmthit mund të përfshijë dhimbje të papritura dhe të forta në bark, zakonisht poshtë harkut të brinjës së djathtë. Dhimbja mund të përhapet në pjesën e djathtë të shpatullës dhe të gjithë anën e djathtë të shpinës. Zakonisht ndodh pas një vakti të madh, të yndyrshëm dhe zgjat 1-4 orë. Gjithashtu shfaqen të përziera, të vjella, temperaturë, dispepsi (çrregullim i sistemit të tretjes) dhe verdhëz.

 

Kur duhet të bëhet heqja e fshikëzës e tëmthit?

Procedura kirurgjikale gjatë së cilës bëhet heqja e fshikëzën e tëmthit quhet kolecistektomi. Mjeku mund të rekomandojë kryerjen e kësaj procedurë nëse keni:

• gurë në fshikëzën e tëmthit (kolelitiazë)
• gurët në kanalet biliare (koledokolitiazë)
• pezmatim / inflamacion në fshikëzën e tëmthit (kolecistiti) i cili nuk qetësohet në mënyrë tjetër
• inflamacion në pankreas (pankreatit) për shkak të gurëve në tëmth
• heqja e kokës së pankreasit dhe rrugëve biliare për shkak të kancerit në kokën e pankreasit
• rritje beninje (mishra të huaj) në fshikëzën e tëmthit (polipet).

 

Nëse gurët e tëmthit zbulohen tek personat më të thyer në moshë të cilët nuk kanë pasur asnjë simptomë më parë, në vend të kolecistektomisë, mund të jetë e këshillueshme të monitorohet gjendja dhe të ndryshohet stili i jetësës (më shumë aktivitet fizik, ngrënia e ushqimeve të pasura me perime dhe fruta dhe shmangia e ushqimeve të pasura me yndyrna dhe karbohidrate).

 

 

Pacientët të cilët kurohen nga koronavirusi përballen me shumë sfida të tjera shëndetësore. Edhe pse mjekësia është ende duke i hetuar efektet që lë pas koronavirusi, disa prej tyre përsëriten tek një numër i madh pacientësh. Njëra prej këtyre efekteve, ndër më të pranishmet është lodhja. Pothuajse nuk ka asnjë pacient që i është “nënshtruar”  infeksionit të koronavirusit pa u ndjerë i lodhur për një kohë më të gjatë ose më të shkurtër, mungesë të kondicionit (aftësisë fizike) ose humbje të shpejtë të fuqisë gjatë aktivitetit fizik.

Kjo është arsyeja pse ne u këshilluam me fizioterapistët tanë të cilët japin mendimin e tyre për shumicën e çështjeve që lidhen me këtë temë.

Ata theksojnë se rikuperimi nga COVID-19 është padyshim një vazhdimësi, një proces që zgjat dhe kërkon më shumë kohë.

Dëshmitë mjekësore deri më tani sugjerojnë që simptomat tipike tek 35% të pacientëve me koronavirus pas fazës akute përfshijnë lodhje, dispne, dhimbje gjoksi dhe kollë. Përveç problemeve fizike, jo pak pacientë kanë edhe probleme mendore, siç janë ankthi, depresioni, simptoma të ngjashme me çrregullimin e stresit post-traumatik. Disa nga simptomat zhduken më shpejt (pas 2-4 javësh), një pjesë tjetër e simptomave mund të jenë të pranishme 4 deri në 6 muaj.

Sipas statistikave nga Byroja Kombëtare e Statistikave Britanike e botuar në Dhjetor 2020, një në 10 persona me këtë sëmundje kanë simptoma të COVID-19 dhe më shumë se tre muaj pas kalimit të infeksionit. Raste të tilla shfaqen gjithnjë dhe më shumë. Efektet afatgjata shëndetësore të koronavirusit tek ata që e kanë pasur koronavirus mbeten të panjohura. Një studim i botuar në muajin gusht, zbuloi se gati tre të katërtat e pacientëve të trajtuar në spital vuajnë nga simptomat e COVID-19 deri në tre muaj pas kalimit të virusit. Disa prej tyre thanë se edhe angazhimet e thjeshta ditore si veshja, bërja banjë si dhe rikthimi në punë kanë qenë të vështira për ta.

Çfarë është Long COVID?

Termi Long Covid ende nuk është njohur si term zyrtar mjekësor, thonë fizioterapistët tanë, por gjithësesi ata na japin një shpjegim të tij

Ky term përdoret për të përshkruar gjendjen e personave që nuk kanë simptomat e virusit për një periudhë të gjatë kohore, nga periudha dy javore që sipas OBSH parashikohet që një person të infektohet dhe të vuajë nga sëmundja. Personat me sindromë post-COVID, pas shfaqjes së virusit, përveç kollitjes, etheve, humbjes së shijes dhe nuhatjes, mund të përjetojnë lodhje, gulçim, dhimbje të muskujve dhe kyçeve dhe humbje të kujtesës dhe depresion. Megjithëse vuajnë nga simptoma afatgjata, këta persona nuk konsiderohen sit ë transmetueshëm (nuk e transmetojnë virusin), thekson ekipi i fizioterapisë në klinikën tonë.

Çfarë është Encefalomieliti Mialgjik (sindroma e lodhjes kronike)?

Encefalomieliti mialgjik është një sëmundje e quajtur sindroma e lodhjes kronike, e cila është një gjendje neuroimune me simptoma që përfshijnë lodhje të zgjatur, dhimbje muskulore, dhimbje koke, letargji (plogështi), mungesë energjie, pagjumësi dhe apati (gjendje shpirtërore e ftohtë). Këto janë vetëm disa nga simptomat e kësaj sëmundjeje që mund të zgjasin me dekada.

Pyetja është, a është Covid 19 një nga viruset e shumtë që mund të shkaktojë potencialisht këtë gjendje, apo do të shkaktojë një sindromë të re me një rezultat krejtësisht të ndryshëm? Kjo sëmundje është një gjendje që nuk njihet ende mjaftueshëm, por lodhja si pjesë e simptomave të mësipërme mund të zgjasë më shumë se 24 orë dhe të ndodhë pas çdo sforcimi, pagjumësie, dhimbjeve të forta të kokës ose pas çfarëdo lloj aktiviteti minimal.

Ekzistojnë studime që vërtetojnë nevojën për kujdes të përhershëm tek pacientët pas daljes nga spitali, veçanërisht ata që kanë pasur infeksion serioz. Studimi i përmendur më lart ka zbuluar se 76% e pacientëve kanë raportuar se kanë pasur ende simptoma. Lodhja apo dobësia e muskujve janë raportuat nga 63%, ndërsa 26% e këtyre personave kanë raportuar probleme me gjumin.

Përse është i nevojshëm vlerësimi fizioterapeutik i pacientëve që i janë nënshtruar infeksionit të COVID-19?

Rekomandimet shprehen se pacienti duhet të bëj vlerësim fizioterapeutik dy javë pas daljes nga spitali ose pasi simptomat të jenë reduktuar. Sigurisht, fizioterapia është e nevojshme nëse simptomat vazhdojnë ose zhvillohen në kufizime të reja funksionale. Kjo konsultë me fizioterapistin kryhet me qëllim që të përcaktohet gjendja e kufizimeve të vërejtura në funksionimin fizik për të cilin ankohet pacienti.

Fizioterapistët gjithashtu mund të vlerësojnë statusin fizik të mushkërive të pacientit përmes testeve dhe matjeve të përshtatshme funksionale dhe të bëjnë një propozim për të filluar procesin e fizioterapisë post-COVID.

Një faktor tjetër i rëndësishëm është të kontrollohet prania e sëmundjeve shoqëruese para virusit ose të shkaktuara nga COVID-19, duke përfshirë çdo organ të prekur. Bazuar në informacionin e marrë nga ekzaminimet e tjera mjekësore dhe nga vetë pacienti, së bashku me nevojat specifike të pacientit, fizioterapisti vendos nëse ka indikacion për fizioterapi. Zakonisht këta janë pacientë që kanë aftësi funksionale të zvogëluar dhe / ose nivel të zvogëluar të aktivitetit fizik.

Sipas të gjitha rekomandimeve botërore, pacientët duhet të kryejnë një ekzaminim nga ana e mjekut internist, kardiolog ose pulmonolog gjatë muajit të parë pas daljes nga spitali në mënyrë që të kryejnë një vlerësim specifik të funksionit të mushkërive dhe zemrës. Rezultatet e këtyre testeve do të tregojnë gjendjen aktuale fizike të pacientit, dhe ky është informacion shtesë që do të ndihmojë fizioterapistin të bëjë një program të përshtatshëm me ushtrime specifike dhe ta drejtojë pacientin përmes procesit të rehabilitimit në përputhje me nevojat dhe qëllimet e tij.

Llojet dhe numri i trajtimeve te këta pacientë është në përputhje me nevojat dhe mundësitë e tyre, dmth në varësi të efekteve të shkaktuara nga sëmundja. Fizioterapia ka një numër teknikash dhe metodash që mund të përdoren për të përmirësuar kapacitetin fizik dhe atë të mushkërive. Avanztazh ka fizioterapia e frymëmarrjes, e cila mund të kombinohet me trajtim shtesë për sistemin musculoskeletal gjithonë nëse këtë e lejon statusi aktual i pacientit. Plani individual i fizioterapisë mund të përfshijë ushtrime specifike me ergobiçikleta, fizioterapi të frymëmarrjes, elektroterapi për të forcuar muskujt,etj. Disa nga trajtimet mund të kryhen në shtëpi duke u dhënë udhëzime pacientëve (atyre në gjendje më të mirë). Këto janë programe ushqtrimesh individuale për të cilat pacienti do të edukohet për zbatimin e duhur dhe të kontrollohet përmes konsultave on-line.

Qëllimi i trajtimit të fizioterapisë është që t’i mundësojë pacientit rritjen e mëtejshme të aktivitetit fizik dhe përmirësimin e kapacitetit për të lëvizur, për të kryer ushtrime dhe madje të kthehet në një cikël normal të jetës.

Nëse identifikohen kufizime që nuk mund të adresohen në fushën e fizioterapisë, pacienti duhet të drejtohet përsëri tek mjeku internist, pulmonolog ose kardiolog në mënyrë që të gjendet një zgjidhje tjetër e këtyre problemeve.

Këtu natyrisht mund të përmendim Orthomol Vital M / F që është një formulë e veçantë, një kompleks vitaminash dhe mineralesh, i cili përmban mikroelementë që janë të rëndësishëm për sistemin nervor dhe metabolizmin e energjisë. Ai përmban acide yndyrore omega-3, magnez dhe vitamina të grupit B që zvogëlojnë lodhjen dhe letargjinë. Orthomol në të gjitha format e tij gjendet në farmacinë tonë, Fila Apteka / Farmacia Fila, e cila gjendet në hapësirat e Spitalit klinik “Zhan Mitrev”.

Ekipi ynë është në dispozicionin tuaj!

 

Në dekadat e fundit, sëmundjet kardiovaskulare janë padyshim problemi numër një shëndetësor dhe social jo vetëm në vendin tonë, por pothuajse në të gjithë botën perëndimore. Statistikat tregojnë se sëmundja kardiovaskulare është sëmundja më e zakonshme në të gjitha vendet e zhvilluara në botë, përsa i përket sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë. Sidoqoftë, ekziston një trend në rritje i këtyre sëmundjeve në vendet në zhvillim.

Sëmundjet kardiovaskulare si sëmundja e arterieve koronare dhe infarkti i miokardit ndodhin zakonisht ndodhin për shkak të shkaqeve dhe faktorëve që kontribuojnë në shfaqjen ose përkeqësimin e sistemit kardiovaskular në tërësi ose vetëm në pjesë të caktuara të tij.

Cilët janë faktorët?

– Hipertensioni (presioni i lartë i gjakut)

Hipertensioni arterial, sipas studimeve të shumta, është një nga faktorët kryesorë të rrezikut për shfaqjen e sëmundjes kardiovaskulare. Presioni i lartë i gjakut mund të shkaktojë dëmtime të shumë organeve edhe para se të shfaqen simptomat. Nëse hipertensioni nuk trajtohet në kohë ekziston mundësia e aftësisë së kufizuar përsa i përket aktiviteteve të përditshme, reduktim i cilësisë së jetës, madje ekziston mundësia edhe e shfaqjes së sulmit në zemër me rezultat fatal. Të dhënat nga analizat mjekësore të deritanishme tregojnë se rreth 50% e njerëzve me hipertension të patrajtuar vdesin nga sëmundjet e zemrës të shoqëruara me rrjedhje të dobët të gjakut (ishemi miokardi), ndërsa një e treta vdesin nga goditja në tru.

 

– Niveli i lartë i lipideve

Lipidet (yndyrnat) janë një përbërës funksional dhe strukturor i çdo qelize që sigurojnë njëkohësisht një burim energjie. funksionojnë si një depo energjie. Llojet kryesore të lipideve janë kolesteroli dhe trigliceridet e kimomikronit. Rritja e kolesterolit nuk shkakton simptoma, por sigurisht që shkakton dëmtime thellë brenda trupit tonë që më vonë do të japë efekte anësore. Nivelet e larta të kolesterolit çojnë në formimin e pllakave në arterie, e cila në mjekësi njihet si ateroskleroza. Kjo nga ana tjetër ndikon në ngushtimin e lumenit të enës së gjakut duke zvogëluar rrjedhën e gjakut e cila kontribuon në issheminë e zemrës dhe sëmundjet vaskulare.

– Diabeti (sëmundja e sheqerit)

Personat me diabet kanë tre herë më shumë gjasa të zhvillojnë sëmundje kardiovaskulare. Nëse diabeti nuk kontrollohet me ilaçe dhe dietë në të njëjtën kohë, atëherë ka më shumë të ngjarë të zhvilloni sëmundje kardiovaskulare në një moshë më të hershme. Tek gratë që janë para ose pas menopauzës, diabeti zvogëlon efektin mbrojtës të hormoneve të estrogjenit dhe pastaj rreziku i sëmundjes së zemrës rritet ndjeshëm.

– Pirja e duhanit

Pirja e duhanit konsiderohet të jetë një nga faktorët kryesorë të rrezikut për sëmundjet kardiovaskulare. Pirja e duhanit është shkaku i  50% të vdekjeve të cilat mund të shmangen, dhe gjysma e këtyre rasteve janë vdekje si pasojë e sëmundjeve kardiovaskulare. Rreziku i sëmundjeve kardiovaskulare rritet në varësi të numrit të cigareve të pira, kohëzgjatjes së pirjes së duhanit, moshës dhe sasisë së tymit të thithur. Duhani mendohet se luan një rol në zhvillimin e aterosklerozës dhe trombogjenitetit. Duhet përmendur se përveç sëmundjeve kardiovaskulare, pirja e duhanit është një faktor rreziku për sëmundje të tjera të tilla si kanceri i mushkërive, leucemia, reduktimi i fertilitetit, lindja e parakohshme etj.

– Alkooli

Mjekësia thotë se rreziku i sëmundjeve kardiovaskulare është më i ulët tek personat që nuk konsumojnë alkool, krahasuar me personat që konsumojnë sasi të mëdha alkooli. Alkoolistët kanë një rrezik në rritje të vdekjes së papritur, shpesh për shkak të aritmive, si dhe një rritje të rrezikut të hipertensionit dhe shpërthimeve hemorragjike.

– Mbipesha

Tek personat me mbipeshë trupore ekzistojnë ndryshime të pafavorshme metabolike që ndikojnë negativisht në sistemin kardiovaskular.

Obeziteti shkakton një rritje të rrjedhjes totale të gjakut në trup dhe kështu edhe rritjen e volumit të rrjedhës së gjakut në zemër për minutë si rezultat i rritjes së kërkesës metabolike, të shkaktuar nga mbipesha. Personat me mbipeshë trupore kanë një rrahje më të lartë të zemrës dhe rezistencë më të ulët periferike në krahasim me personat me peshë normale. Për shkak të këtyre arsyeve, Shfaqen zgjerime të barkusheve me presion të lartë në muret e zemrës, kjo nënkupton predispozicionin për shfaqjen e hipertrofisë në aktivitetin e majtë të zemrës.

– Mungesa e aktivitetit fizik

Mungesa e aktivitetit fizik si një faktor rreziku  për shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare. Aktiviteti fizik çon në humbje peshe, e cila shoqërohet me një rënie në nivelin e LDL (lipoproteina me densitet të ulët ose e njohur si “kolesteroli i keq”). Rekomandohet aktivitet fizik  20-30 minuta, të paktën 4-5 herë në javë. Gjithashtu rekomandohet gjimnastikë të rregullt, çiklizëm, not apo shëtitje. Aktiviteti fizik metabolizon plotësisht karbohidratet dhe yndyrnat, duke zvogëluar kështu hiperlipeminë dhe depozitimin e yndyrës në muret e enëve të gjakut, dhe nga ana tjetër, ajo luan një rol në zhvillimin e qarkullimit të kolateralit koronar.

“Mbijetesë më e mirë” është motoja e fushatës së këtij viti në të gjithë botën që synon rritjen e ndërgjegjësimit për kancerin si një sëmundje që prek gjithnjë e më shumë fëmijët. Duke shënuar sot – 15 Shkurtin – Ditën Ndërkombëtare të Fëmijëve me Kancer, ne duam t’i kushtojmë vëmendje të veçantë ndërgjegjësimit të këtij grupi të prekshëm në shoqërinë tonë dhe sëmundjes që sjell në mënyrë të pashmangshme rezultat gjithnjë e më të padëshirueshëm për ta.

Mund të duket e frikshme, por rezultatet e analizës së deritanishme tregojnë se kanceri po bëhet shkaku kryesor i vdekjes tek fëmijët dhe adoleshentët në të gjithë botën. Duket e frikshme, por çdo tre minuta një fëmijë vdes nga kanceri.

Në të gjithë botën, rreth 400,000 fëmijë ndërmjet moshës 0 dhe 19 diagnostikohen me kancer çdo vit. Statistikat tregojnë se kategoritë më të zakonshme të kancerit tek fëmijët përfshijnë kancerin në gjak (leuçemia dhe limfoma), tumoret e trurit dhe tumoret e ngurta siç janë neuroblastoma dhe tumori Wilms.

Kur bëhet fjalë për kurimin dhe mbijetesën e fëmijëve me kancer, statistikat tregojnë se numrat ndryshojnë në varësi të shkallës së (nën) zhvillimit të vendeve. Sipas gjetjeve aktuale mjekësore, është vërtetuar se në vendet shumë të zhvilluara, mbi 80% e fëmijëve me kancer mbijetojnë, ndërsa në pjesën tjetër vetëm rreth 20% mbijetojnë. Megjithatë, edhe në vendet shumë të zhvilluara, kanceri është shkaku kryesor i vdekjes tek fëmijët.

Vdekjet tek fëmijët si rezultat i kësaj sëmundjeje mund të zvogëlohen, nëse në vendet e varfra dhe vendet me zhvillim të mesëm punohet për të korrigjuar shkaqet si: mungesa e diagnozës, diagnostikimi i gabuar ose diagnostikimi i vonë, pengesat për aksesin e marrjes së kujdesit, braktisja e trajtimit, vdekja nga toksiciteti dhe nivele më të larta të rikthimit, dmth. kur sëmundja përsëritet.

Në vendet me të ardhura më të larta financiare, mungesa e inovacionit terapeutik është një pengesë dhe shkak kryesor për stagnimin e mbijetesës në rastet e sëmundjeve malinje të cilat janë të vështira për tu trajtuar. Dita Botërore e Kancerit festohet që nga viti 2002 me iniciativën e Konferencës Ndërkombëtare të Shoqatave të Prindërve me fëmijë të sëmurë nga kanceri. Që atëherë kjo ditë shënohet në 88 vende duke përfshirë edhe vendin tonë.

Fushata tre-vjeçare (2021-2023) përdor një imazh universal të gjurmëve / shenjave të duarve shumëngjyrëshe të fëmijëve për të paraqitur nivelin / shkallën e mbijetesës së fëmijëve me kancer në rajon dhe nivel ndërkombëtar.

Ekziston një numër në rritje i fëmijëve me alergji ushqimore, e cila në rrjedhën e saj mund të jetë e lehtë, por edhe shumë e rëndë me një zhvillim të paparashikueshëm. Një lloj i tij është anafilaksa.
Këta fëmijë kalojnë një kohë të gjatë në ambiente me shumë fëmijë (kolektivë) siç janë: shkollat, kopshtet, çerdhet, dhe kjo gjendje nuk duhet të shkaktojë çrregullim në jetën e tyre. Sigurisht, këtu duhen përfshirë prindërit, mësuesit, dhe kujdestarët.

Çfarë është anafilaksa?

Shoku anafilaktik ose anafilaksia i referohet reaksionit alergjik të përgjithshëm që ndodh papritmas dhe mund të shkaktojë vdekje nëse nuk trajtohet menjëherë. Fillon shumë shpejt duke prekur dy ose më shumë organe (sisteme), siç është lëkura, sistemi i frymëmarrjes, sistemi i qarkullimit të gjakut ose ai gastrointestinal.

Kjo është për shkak të bashkëveprimit midis antitrupave IgE dhe alergjenit, një substancë që zakonisht është e padëmshme për shumicën e njerëzve, por që shkakton prodhimin e antitrupave IgE tek pacientët e predispozuar.
Reagimi mund të shkaktohet nga marrja e sasive shumë të vogla të alergjenit dhe për këtë arsye nuk varet nga doza: një sasi e vogël qumështi, veze, gruri, kikirikësh apo ushqimi tjetër është e mjaftueshme për të shfaqur një gjendje të rrezikshme tek ata që kanë forma të rënda të alergjisë.

Cilat janë shkaqet?

Alergjenët më të zakonshëm që mund të shkaktojnë këtë lloj reaksioni alergjik janë:

– Alergjenët ushqimorë: qumështi, veza, lajthia, kikirikët, peshku, midhjet, gruri, selinoja
– Pickimet e insekteve si bleta, grerëzat dhe insekte të tjera
– Ilaçet: penicilina, cefalosporina, ilaçe anti-inflamatore jo-steroide, ilaçe biologjike, etj;
– Agjentë kontrasti me bazë jodi.

Në disa raste nuk është e mundur të identifikohet shkaku dhe në këtë rast flasim për anafilaksinë idiopatike.

Shkaku më i zakonshëm i anafilaksisë në moshën e fëmijërisë është marrja e ushqimit dhe është e pranishme tek rreth 3-4% gjatë tre viteve të para të jetës. Është e nevojshme të bëhet përcaktimi i duhur  i alergjenit të rëndë ushqimor në mënyrë që të zbatohet parandalimi i duhur dhe të shmangen reagimet serioze anafilaktike, të cilat e ekspozojnë fëmijën ndaj rrezikut të vdekjes në rast të gëlltitjejes aksidentale madje edhe të një sasi të vogël të alergjenit.

Si manifestohet?

Gjatë shokut anafilaktik, reaksioni alergjik shfaqet tek disa organe ose sisteme. Veçanërisht tek lëkura, rrugët e frymëmarrjes, sistemi kardiovaskular, sistemi gastrointestinal janë më të prekur dhe mund të jenë të pranishme edhe simptomat neurologjike.

Për asnjë  nga simptomat nuk mund të thuhet se është karakteristikë e anafilaksës: ajo që jep pamjen klinike është manifestimi i menjëhershëm i simptomave për një periudhë prej disa minutash, maksimum dy orë pas kontaktit me alergogjenin, ndonjëherë jep simptoma fillestare ekplozive të cilat manifestohen si:

– Skuqje karakteristike e lëkurës (urtikarie-angioedemë), teshtimë dhe sekrecione të hundës
– Vështirësi në frymëmarrje
– Kruajtje e gjuhës dhe qiellzës; ndryshim i tingullit së zërit për shkak të ënjtjes së kordave vokale
– Të vjellave
– Diarre
– Hipotension (rrahje të ngadalësuara të zemrës)
– Rritje anormale të rrahjeve të zemrës (takikardi) dhe aritmi.

Manifestimet klinike atipike mund të jenë të llojit të reaksionit anafilaktik të vonuar. Të paktën një orë pas shfaqjes fillestare të dukshme, ekziston një vazhdim i simptomave anafilaktike pa u ekspozuar sërish ndaj alergjenit. Ndonjëherë ky manifestim mund të jetë më i rëndë se episodi i menjëhershëm.

Episodi i anafilaksisë ndonjëherë ndodh pas sforcimit fizik, pas gëlltitjes të mëparshme të ushqimit ndaj të cilit personi është i ndjeshëm.

Si trajtohet reaksioni anafilaktik?

Epinefrina është ilaç që shpëton jetën dhe duhet të ketë një rol kryesor në trajtimin akut të anafilaksisë. Në rastet e indikuara, mund t’u jepet të gjithë fëmijëve të çdo moshe, ndërsa prindërit e fëmijëve të cilët janë  në rrezik shoku anafilaktik duhet të mbajnë gjithmonë me vete shishe të epnefrinës dhe nuk duhet të hezitojnë ta përdorin tek fëmijët e tyre në rast të shfaqjes së simptomave kërcënuese.

Prindërit duhet të trajnohen në mënyrën e duhur pësa i përket përdorimit të epinefrinës – adrenalinës me një auto-injektor të veçantë. Këto preparate injektohen gjatë shenjës së parë të reaksionit alergjik, pa pritur për shfaqjen e simptomave serioze, në mënyrë muskulore në pjesën e kofshës – nga 0.2ml në 0.5ml në varësi të peshës së fëmijës – dhe janë të disponueshme në paketim sëbashku me adrenalinën e dozuar, rezistente ndaj nxehtësisë, i qëndrueshëm 18 muaj në temperaturë dhome.

Megjithëse përdorimi i këtyre shiringave është shumë i lehtë, kërkohet edukim shtesë i prindërve dhe fëmijëve për ta përdorur atë. Edhe kur simptomat ulen pas aplikimit të adrenalinës, është akoma e nevojshme që pacienti / fëmija të dërgohet në spitalin më të afërt, ku ai / ajo do të ndiqet në një periudhë prej 4 deri në 6 orë. Nëse simptomat nuk kalojnë brenda 5-10 minutash, duhet të aplikohet një dozë shtesë e adrenalinës.
Çdo pacient me alergji serioze, kërcënuese për jetën duhet të jetë i pajisur me një komplet për shpëtimin e jetës, një plan të qartë se si të veprojë dhe duhet të ketë trajnim për aplikimin e kësaj terapie.

Shkollat ​​duhet të përfshihen në kurse trajnimi për stafin mësimdhënës mbi procedurat për të zgjidhur situata të tilla tek fëmijët të cilat mund të ndodhin gjatë orëve të shkollës dhe gjatë aktiviteteve sportive, dhe për të shmangur përjashtimin e këtyre ngjarjeve tek fëmijët gjatë udhëtimeve shkollore dhe pjesëmarrjeve në turnet sportive.
Kërkohet gjithashtu evidentimi i duhur i fëmijëve me reaksione të rënda alergjike, zhvillimi i programit arsimor në nivel familjar dhe shkollor, si dhe inkurajimi për përdorimin e duhur të barnave anafilaktike, siç është adrenalina.

Shpesh dëgjojmë se dikush është anemik ose ka anemi. Por çfarë do të thotë kjo saktësisht nga pikëpamja shëndetësore për një person?

Mjekësia e përkufizon aneminë si një ulje absolute të numrit të eritrociteve (qelizave të kuqe në gjak), pra përqendrimit të vlerave të hemoglobinës ose hematokritit.

Përkufizim më i saktë është atëherë kur si matje themelore merret përqendrimi i hemoglobinës në gjak, i cili është më i ulët se vlerat normale të pranuara përgjithësisht. Është e rëndësishme të theksohet këtu se përqendrimi i reduktuar i hemoglobinës zvogëlon aftësinë e gjakut për të transportuar sasinë e kërkuar të oksigjenit nga mushkëritë në gjakun periferik në një kohë të caktuar, duke zvogëluar kështu sasinë e oksigjenit tek indet.

Si manifestohet anemia?

Anemia manifestohet nga një lloj dobësie në trup, lodhje, ulje të përqendrimit, ndryshime të shpeshta të humorit, marramendje, dhimbje koke, tringëllimë / zhurmë në veshë, gulçim, humbje e oreksit, lëkurë të zbehtë, qarkullim të dobët (duar dhe këmbë të ftohta). Mund të vërehen edhe rrahje të shpejta dhe të çrregullta të zemrës, dhimbje gjoksi, thonj të brishtë, etj.

Si ta dallojmë aneminë tek fëmijët?

Tek fëmijët më të vegjël, anemia zakonisht zbulohet rastësisht, pas marrjes së testeve, pasi fëmijët e vegjël nuk dinë ti dallojnë dhe ti shpjegojnë shqetësimet që ndiejnë në organizmin e tyre. Megjithatë, duhet përmendur se jo gjithmonë  lëkura e zbehtë në fytyrën e fëmijës ka të bëjë me praninë e anemisë. Ngjyra e lëkurës varet nga trashësia, pigmentimi dhe gjaku i saj.

Nëse, përveç fytyrës së fëmijës, buzët dhe lëkura nën thonj janë të zbehtë, atëherë mund të bëhet fjalë për anemi.

Ka edhe simptoma të tjera: puna e trurit dhe muskujve është më e ngadaltë dhe kjo sepse ata marrin më pak oksigjen, kështu që ka lodhje, nervozizëm, oreks të dobët dhe mungesë interesi për të luajtur.

Nga ana tjetër, fëmijët më të rritur, me anemi të rëndë, ankohen për marrje mendsh, tringëllimë në veshë, dhimbje koke, rrahje të shpeshta të zemrës dhe shpesh kanë vonesë të rritjes dhe janë të prirur ndaj infeksioneve. Tek disa fëmijë ndodh që të ndjejnë nevojën për të vendosur në gojë substanca të pangrënshme, të tilla si dheu, rëra ose letra.

Tek fëmijët, anemia më së shpeshti ndodh për shkak të mungesës së hekurit, dhe për të terapia është efektive, dhe rezultatet e trajtimit janë të mira.

Si diagnostikohet?

Zakonisht, anemia diagnostikohet nga analiza laboratorike e gjakut, me vëmendje të veçantë duke iu kushtuar numrave të eritrociteve, niveleve të hemoglobinës, niveleve të hekurit në gjak dhe madhësisë së eritrociteve. Në laboratorin e klinikës tonë mund të testoni nivelet tuaja të Hekurit në serum dhe Ferritinës të cilat kanë ndikim të madh në zbulimin e anemisë.

Hekuri në serum, së bashku me eritrocitet dhe hemoglobinën, japin një pamje të gjendjes së palcës së kockave, dmth nëse ka anemi dhe për çfarë lloj anemie bëhet fjalë. Është e rëndësishme të dini se përcaktimi vetëm i hekurit pa parametrat e tjerë nuk ofron ndonjë bazë për diagnostikimin e anemisë.

Ferritina është një kompleks i proteinave të lidhura me hekurin, ose e njohur ndryshe si formë depozituese e hekurit trevalent, ku hekuri mbetet në formë të tretshme, jo-toksike dhe lehtësisht i disponueshëm për organizmin. Është i pranishëm në të gjitha indet në trup, por është më së shumti i pranishëm në palcën e kockave, mëlçinë dhe shpretkën. Përcaktimi i përqendrimit të hekurit në serum është një tregues i dobët i hekurit të depozituar në trup. Prandaj, është më mirë të përcaktohet hemoglobina, numri i eritrociteve, transferina, ferritina dhe TIBC (kapaciteti total i transferinës për lidhjen e hekurit), për të cilat do të këshilloheni nga mjeku.

Ushqimi si parandalim i shfaqjes së anemisë

Ushqimi luan një rol të rëndësishëm në parandalimin e anemisë. Ai duhet të jetë e pasur me hekur (thjerrëzat, fasulet dhe bishtajoret e tjera, panxhari, specat, perimet me gjethe jeshile, drithërat, arrat, kumbullat e thata dhe kajsitë, çokollata e zezë, etj.). Vitamina C gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në absorbimin e hekurit. Në rast të anemisë, rekomandohet shmangia e marrjes së lartë e kalciumit, i cili zvogëlon obsorbimin e hekurit në gjak. Gjithashtu, efekt negativ kanë edhe produktet që përmbajnë tanin (çaj, kafe, pije të gazuara, etj.).

Kolesteroli është një përbërje organike që bën pjesë në grupin e të ashtuquajturve sterole që në fakt është një kombinim i alkoolit dhe steroideve. E thënë më thjeshtë, është një substancë shumë e ngjashme me yndyrën. Kolesteroli gjendet në gjak, tru dhe sistemin nervor të njerëzve dhe shkaktohet nga ushqimet me origjinë shtazore. Gjendet gjithashtu në membranat qelizore të të gjitha indeve dhe është i nevojshëm për funksionimin normal të të gjithë organizmit. Për shembull, trupi përdor kolesterol për sintezën e hormoneve, vitaminave (A, D dhe E), acidet në fshikëzën e tëmthit. Ndihmon në ndërtimin e qelizave të reja, por gjithashtu izolon nervat.

Pra, përkundër “zërit të keq”, trupi ka shumë nevojë për të. 80% e kolesterolit total krijohet nga vetë organizmi por gjithashtu merretz edhe nëpërmjet ushqimit. Kolesteroli i sintetizuar, dhe ai që merret me anë të ushqimit, vjen në mëlçi ku lidhet me disa proteina dhe kështu formohet kolesteroli LDL dhe HDL.

Sidoqoftë, nëse në gjak ka sasi më të mëdha të kolesterolit, ai mund të akumulohet në muret e enëve të gjakut dhe të formojë pllaka famëkeqe aterosklerotike (shtesa në enët e gjakut).

Në organizëm ekzistojnë mekanizma që mund të shkatërrojnë këto pllaka, por vetëm nëse ato janë në fazën fillestare të formimit të tyre. Nëse sasia e këtyre substancave yndyrore është mjaft e madhe, organizmi nuk mund ti luftojë vetë, atëherë niveli i kolesterolit në gjak fillon të rritet. Por kjo nuk mund të përcaktohet pa kryerjen e analizës së gjakut për yndyrën totale. Nivelet e kolesterolit dhe yndyrës në gjak testohen gjithashtu në laboratorin tonë.

Edhe personat e dobët, të cilët nuk konsumojnë ushqime të yndyrshme mund të kenë kolesterol

Me siguri shpesh ju ka ndodhur që të njiheni me raste ku persona të cilët kanë peshë trupore normale, nuk konsumojnë shumë ushqime të yndyrshme, nuk ndjen ndonjë shqetësim dhe nuk kanë asnjë arsye për të dyshuar se diçka nuk është në rregull me shëndeti e tyre, por gjatë kryherjes së analizës për përcaktimin e yndyrës në gjak, rezultatet do të tregojnë vlera të larta të kolesterolit. Pikërisht për këtë arsye është e nevojshme që herë pas here të bëhet analiza e gjakut. Pra, nëse niveli i kolesterolit në trup është i lartë, topa të verdha yndyrore qarkullojnë në gjak që mund të grumbullohen në muret e arterieve dhe të formojnë pllaka (depozita) që ngushtojnë arteriet. Ky ngushtim çon në uljen e rrjedhës së gjakut, e cila nga ana tjetër mund të çojë në probleme të caktuara të zemrës dhe madje edhe në infarkt.

Cilat janë ushqimet ndaj të cilave duhet të bëni kujdes?

Çdo familje përdor lloje të ndryshme të yndyrnave. Kryesisht janë: vaj luledielli, vaj ulliri, sallo (dhjam derri), gjalpë, margarinë. Kohët e fundit, nëpër markete gjendet edhe vaj palme. Margarina dhe vaji i palmës duhet të përjashtohen nga ushqimi. Margarina përmban substanca të dëmshme për trupin të cilat kanë të bëjnë me trans izomere që rrisin trigliceridet ne gjak. Nga ana tjetër, vaji i palmës përmban shumë acide yndyrore të ngopura që rrisin kolesterolin në gjak. Të gjitha llojet e tjera të yndyrnave kanë qëllimin e vet dhe secila prej tyre është pak a shumë e dobishme ose e dëmshme.