Месец: м.г

Загубата на сакана личност е меѓу најпредизвикувачките моменти во животот и претставува еден од најчестите стресори. Загубата резултира со каскада од емоционални, когнитивни и бихејвиорални одговори кои всушност ја дефинираат тагата. Одговорите на тагата не се засноваат на однапред дефинирани фази, туку следат шаренолики обрасци додека луѓето се прилагодуваат на смртта на блискиот.

Повеќето луѓе кои доживуваат смрт на за нив важна личност, успеваат успешно да се прилагодат на загубата со текот на времето. Можно е, поединецот кој изгубил повеќе од еден близок, различно да ја доживее акутната тага. Врз ова доживување влијаат различните фактори како природата на односот со починатиот, и секако останатите околности поврзани со конкретната смрт.
Акутната тага обично вклучува период на интензивни емоции, преокупација на мислите и сеќавања за починатиот, што може да резултира со одреден период на намален ангажман во животот и занемарување на претходните активности. Акутната тага варира во нејзиниот интензитет и должина, и врз неа може да влијаат различни религиозни и културни елементи.

За повеќето ужалени лица, овој период на акутна тага е проследен со интегрирана тага. Тоа е периодот кога лицето веќе се прилагодило на загубата, тагата останала во заднина, а лицето значајно се реадаптирало во животот без покојниот.
Мора да истакнеме дека постои мало, но сепак не занемарливо малцинство луѓе кои доживуваат немилосрдни одговори на тагување и жалост, кои резултираат со функционално оштетување надвор од културните норми, што историски е означено како комплицирано, трауматично, упорно или патолошко. Од неодамна, ваквиот силен одговор добива консензуално име или велиме станува збор за нарушување на продолжено тагување.

Нарушувањето се карактеризира со зголемена и постојана ментална вознемиреност по загубата, односно:

• интензивен копнеж/жалење за починатата личност,
• или преокупираност со мисли или спомени за таа личност.

Децата и адолесцентите често пати се преокупирани со начинот на кој настапила смртта.
За да кажеме дека едно лице страда од ова нарушување на продолжено тагување (оттажување), односно за да ја категоризираме тагата како продолжено тагување треба загубата на блиската личност да се случила пред најмалку една година (кај возрасни лица кои тагуваат), или пред повеќе од 6 месеци (кај деца и адолесценти). Дополнително, кај лицето кое тагува мора да се присутни речиси секојдневно (во последниот месец пред дијагнозата) најмалку 3 од подолу наведените симптоми.
Симптоми:

• Нарушување на идентитетот (чувство како да е изгубен дел од себе си),
• Нагласено чувство на неверување за смртта,
• Избегнување на фактот дека лицето е мртво,
• Интензивна емоционална болка (како лутина, горчина, тага) поврзана со смртта,
• Тешкотии со реинтеграција (како што се проблеми на продложување на комуникација со пријателите, заинтересираност за следење интереси, хобија или планирање на иднината),
• Емоционална вкочанетост (отсуство или значително намалување на емоционалното искуство),
• Чувство дека животот е бесмислен,
• Интензивна осаменост (чувство дека сте сами или одвоени од другите).
  Покрај сето ова, тагувањето на лицето трае подолго отколку што може да се очекува поврзано со социјалните, културните или религиозните норми.

Колкави се шансите да ви се случи?

Се проценува дека меѓу 7% и 10% од ужалените возрасни ќе доживеат постојани симптоми на нарушување на продолжено тагување (Szuhany et al., 2021). Помеѓу децата и адолесцентите кои изгубиле некој близок, околу 5% до 10% ќе доживеат депресија, посттрауматско стресно растројство и/или продолжено нарушување на тагата по преживеаното.

Ризик фактори за продолжена тага:

• Повозрасни лица,
• Лица со постоечка психичка болест (особено депресија, биполарно афективно растројство),
• Негувателите, особено ако се грижеле за партнерот или имале депресија пред загубата,
• Недоволна подршка од социјалната средина,
• Ако смртта на саканата личност се случува многу ненадејно или под трауматски околности (Szuhany et al., 2021).

Нарушувањето продолжено тагување често се јавува заедно со други ментални нарушувања како што се посттрауматско стресно растројство, анксиозност или депресија. Mоже да влијае на општото здравје, да предизвика појава на рак, или лицата да пристапат кон злоупотреба на психоактивни супстанции. Проблемите со спиењето се исто така чести. Oколу 80% од луѓето кои страдаат од ова нарушување доживуваат долгорочно пореметување на сонот.

Третман

За повеќето луѓе, симптомите поврзани со тагата по смртта на близок се намалуваат со текот на времето и не влијаат на нивното секојдневно функционирање. Иако чувствата и симптомите на тага понекогаш може да се зголемат во различни временски периоди, тие обично не бараат третман за ментално здравје.
Сепак, за луѓето кои развиваат поинтензивни, тековни симптоми на продолжено тагување, достапни се третмани базирани на докази. Утврдено е дека третманите со елементи на когнитивно-бихејвиорална терапија (КБТ) се ефикасни во намалувањето на симптомите.

Еден вид третман, комплициран третман на тага, вклучува компоненти на КБТ и други пристапи за да помогне да се прилагоди на загубата. Се фокусира и на прифаќање на реалноста на загубата и на реставрација – работа кон целите и чувство на задоволство во свет без саканата личност.

КБТ, исто така, може да биде корисен во решавањето на симптомите што се јавуваат во склоп на оваа состојба, како што се проблемите со спиењето.

Групите за поддршка на тага може да обезбедат корисен извор на социјална поврзаност и поддршка. Тие можат да им помогнат на луѓето да се чувствуваат помалку осамени, со што ќе помогнат да се избегне изолацијата која пак дополнително може да го зголеми ризикот од продолжено тагување.

Во моментов нема лекови за лекување на специфични симптоми на тага. Третманот опфаќа симптоматско лекување на постоечките симптоми, самостојно и/или во комбинација со психотерапија.

За да закажете термин кај нашите психотерапевти обратете се на 02/3091-484

Холестеролот е супстанца која природно се наоѓа во телото и е од суштинско значење за правилно функционирање на клеточниот ѕид. Меѓутоа, кога има вишок на холестерол во крвта, тој може да се акумулира во ѕидовите на артериите и да предизвика кардиоваскуларни проблеми.

Кои се причините за холестерол

Најголем дел од холестеролот се создава во црниот дроб, но може да се внесе и преку конзумирање на одреден вид на храна. Затоа, најчеста причина за зголемено ниво на холестерол е внесот на заситени масти како што се оние кои се наоѓаат во путерот, необезмастените млечни производи, јајцата, пецивата и преработените месни производи.

Други причини кои можат да придонесат за зголемен холестерол се:

• Седентарен начин на живот
• Дебелина
• Хипотироидизам
• Дијабетес
• Проблеми со бубрезите
• Семејна историја на високо ниво на холестерол.

Какви видови на холестерол постојат?

Постојат два вида на холестерол:

• Холестерол HDL или добар холестерол: го влече холестеролот од крвта до црниот дроб за да се елиминира, поради што се смета за добар за нашето кардиоваскуларно здравје.
• Холестерол LDL или лош холестерол: го носи холестеролот од црниот дроб до ткивата на телото.

Ако нивото на холестерол во крвта е повисоко од нормалното, може да се акумулира во ѕидовите на артериите во форма на наслаги, со тоа правејќи ги потесни и на тој начин зголемувајќи го ризикот од коронарна срцева болест.

Како се мери холестеролот?

Холестеролот се испитува преку крвна анализa (многу е важно да сте гладни пред тестот за податоците да бидат сигурни).

Нивоата на холестерол се мерат во милиграми на децилитар (mg/dL), а нормалните (здрави) вредности за возрасни се прикажани подолу:

• Вкупен холестерол: 125 до 200 mg/dL
• LDL: Помалку од 100 mg/dL
• HDL: 40 mg/dL или повисоk (за мажи) и 50 mg/dL или повисок (за жени)

Колку често треба да се прави тест за холестерол?

Сo прегледи за прв пат треба да се започне пред 35 години – за мажи, односно пред 45 години за жени.
А некои студии, препорачуваат да се започне на возраст од 20 години.

Вредностите на холестерол во крвта треба да се следат и затоа е потребно да се прават последователни тестови:

• Aко резултатите биле нормални, на секои 5 години.
• Kај лица со дијабетес, висок крвен притисок, срцеви заболувања, мозочен удар или проблеми со протокот на крв во нозете или стапалата, фреквенцијата треба да биде поголема.
• Барем еднаш годишно ако земате лекови за контрола на високoто ниво на холестерол.

Како може да се спречи холестеролот?

За да се спречи покачен холестерол, се препорачува следното:

• Одржувајте врамнотежена исхрана без заситени масти, како што е медитеранската исхрана богата со зеленчук, мешунки, житарки и овошје.
• Правете физички вежби редовно.
• Избегнувајте тутун бидејќи истиот влијае во намалување на добриот холестерол (HDL).

Во Клиничката болница Жан Митрев дијагностицираме и третираме секаков вид медицинска патологија во координација со кардиолози, гастроентеролози и останатите медицински и хируршки специјалисти. Можеме да Ве советуваме и да ги решиме сите Ваши сомнежи на персонализиран начин.

Закажете го Вашиот преглед на 02 3091 484

Децата на прво место, тие се украс на светот!

Секое дете заслужува најдобра медицинска заштита и грижа. Во оваа смисла клучен е сеопфатниот пристап за зачувување и подобрување на детското здравје од страна на специјалист педијатар. Било да станува збор за сензитивниот период на брз раст и развој или пак најраната возраст од раѓањето, па се до нивната адолесцентна возраст. Во нашата клиника достапни се специјалистички педијатриски прегледи за здрави и болни деца со различна патологија и проблеми.
Сега сме во сезона на чести респираторни инфекции каде што најзасегнати се нашите најмили, затоа е потребна навремена дијагноза и третман на горните и долните респираторни инфекции (бронхиолит, бронхит, пневмонија).
Со новововедениот антигенски тест се овозможува брза и точна детекција на 5 најчести причинители на респираторни инфекции, а со тоа навремено и ефикасно лекување (Influenza A+B, RSV-Respiratory Syncytial virus, Adenovirus, Mycoplasma Pneumonia и SARS- COV-2). Тестот се прави со земен назофарингеален брис (од нос и грло) кои што резултати се добиваат за половина час.

За да закажете специјалистички педијатриски преглед за вашето дете кај специјалист педијатар д-р Станислава Анѓелеска јавете се на 02 /3091-484

Се проценува дека четири од пет жени на возраст меѓу 30 и 50 години може да имаат миоми/фиброиди на матката. Во повеќето случаи станува збор за бенигни тумори кои не даваат симптоми. Сепак кај една третина од пациентите може да се јават: обилно крварење за време на циклусот, абдоминална болка, непријатност при сексуален однос итн.
Освен болката, миомите можат да предизвикаат анемија и да влијаат сериозно на квалитетот на животот на жената. Тие можат да придонесат и за неплодност бидејќи нивното постоење го отежнува имплантирањето на ембрионот, што резултира со повторени спонтани абортуси.

Што се миомите на матката?

Познати уште како фиброиди, тие се абнормални маси, бенигни тумори кои растат во матката, но понекогаш се појавуваат и на грлото на матката.
Фиброидите можат да пораснат на мускулниот ѕид на матката кон внатре и кон надвор. Овие израстоци обично не се канцерогени и немаат тенденција да станат канцерогени.
Оваа бенигна патологија е многу распространета. Така дури 80% од жените некогаш во текот на нивниот живот ќе се судрат со фиброиди. Нивното лекување се препорачува само кога тие предизвикуваат симптоми или го отежнуваат забременувањето.
Фоибродите според тоа каде се наоѓаат вообичаено се делат во три категории: субсерозни, интрамурални и субмукозни. Приближно 55% од фиброидите се субсерозни, 40% се интрамурални и 5% се субмукозни.

Кои се причините за појава на миомите?

Причините за појава на миомите се непознати, но се смета дека се тесно поврзани со женските хормони: естроген и прогестерон.
Во менопаузата, кога овие хормони исчезнуваат, растот обично престанува, дури и големината може да се намали. Но, обично не исчезнуваат целосно.

Видови фиброиди

Фиброидите може да се класифицираат според нивната локација:

• Во внатрешниот дел на мускулниот ѕид на матката – субмукозни фиброиди.
• Во средниот дел на мускулатурата на матката, без испакнување ниту внатре ниту надвор: интрамурални.
• Во површинскиот дел од ѕидот кои се туркаат кон надвор: субсерозни фиброиди.

Кои се симптомите?

Симптомите предизвикани од фиброидите зависат од нивната локација и нивната големина. Нивната големина може да варира од микроскопски димензии до големи колку портокал или дури и поголеми. Сепак, обично оние со големи димензии се тие кои јавуваат најсериозни симптоми.

Повеќето од овие бенигни тумори се мали и не предизвикуваат симптоми, но долгите менструации, болка и притисок во карлицата можат да бидат дел од знаците.

Како симптоми најчесто се:

• Абнормално крварење, обилни менструации или крварење меѓу циклусите.
• Карлична и/или лумбална болка.
• Уринарна инконтиненција.
• Стерилност, во низок процент.
• Непријатност при сексуален однос.
• Запек поради притисок врз ректумот.

Како се дијагностицираат?

Дијагнозата се поставува со гинеколошки преглед, вагинален преглед или абдоминална палпација. Гинеколошкиот ултразвук ги идентификува фиброидите на матката дефинирајќи ја нивната локација и големина.

Како се третираат миомите?

Третманот се препорачува само доколку предизвикуваат симптоми и потоа во зависност од возраста на жената, нејзините преференции итн. се избира соодветен третман.

Постојат неколку видови на третман:

• Комбинираните хормонски контрацептиви често го намалуваат крварењето.
• Аналози на гонадотропин-ослободувачки хормон. Тие обично се користат само пред операција за намалување на големината на миомот.
• Модулатори на прогестерон. Тој е многу ефикасен во намалувањето на големината на миомот, а исто така и на крварењето, но може да предизвика сериозни несакани ефекти.
• Емболизација на артериите кои одат до израстокот. Целта е да се прекине снабдувањето со крв на миомот со инјектирање на васкуларните оклузивни материи преку катетер.
• HIFU. Ги уништува фиброиди со помош на ултразвук. Брза интервенција која не бара засеци. Ефикасно е за оние интрамурални фиброиди кои не надминуваат 7-8 cm во големина.
• Радио фрекфенција. Се изведува вагинално, со тенка игла која нанесува топлина во внатрешноста на миомот и го некротизира ткивото.
• Операција со која се зачувува матката. Се состои од отстранување на фиброиди со помош на техники како што се лапароскопија, хистероскопија или лапаротомија.
• Хирургија. Хистеректомија, или целосно отстранување на матката, може да се направи лапароскопски. Оваа операција е индицирана само кај жени кои повеќе не сакаат да имаат деца и сакаат да ги решат симптомите на фиброиди.

Во Клиничката болница Жан Митрев располагаме со тим специјалисти кој ќе помогне во изнаоѓање на решение за третман на фиброиди и сите други гинеколошки и уро-гинеколошки проблеми.
Закажете го вашиот термин на 02 3091 484