13 СЕПТЕМВРИ – СВЕТСКИ ДЕН НА СЕПСА
Сепсата е најчесто последно препознаена болест насекаде во светот. Глобално, 20-30 милиони пациенти се афектирани од сепса на годишно ниво. На секои неколку секунди умира по еден човек од сепса. Во развиениот свет, годишната стапка на сепсата драматично расте, од 8-13 % во последниве декади и е причина за смртност поголема од канцер на дебело црево и дојка заедно. Причините се различни, но вклучуваат возраст на популацијата, поголема примена на интервенции со висок ризик кај сите возрасни групи, и развој на високо резистентни и вирулентни причинители на инфекции. Од друга страна кај земјите во развој малнутрицијата, сиромаштијата, недостапноста до вакцини и задоцнетото третирање на одредени состојби допринесуваат за зголемена стапка на смртност.И покрај вака високата инциденца на сепсата, сепсата е практично недоволно позната и јасна во јавноста и многу често е погрешно протолкувана како “труење на крвта“.Сепса е воспалителен одговор на организмот на присуство на бактерии или нивни отрови во циркулација, поретко вируси, габи, протозои. Извори на сепса можат да бидат инфекции на бели дробови, уринарен тракт, перитонеум, кожа и меки ткива, како и централен нервен систем. Од сеуште непозната причина сигналите од микроорганизмите предизвикуваат претерана реакција, па дури го поттикнуваат имунолошкиот систем на пациентот да ги напаѓа ткивата на телесните ткива и органи. Сепсата почнува кога вродениот имун систем ќе одговори на присуството на микроорганизми како автодеструктивен процес кој овозможува нормалниот патофизиолошки одговор на инфекција да зафати и други нормални ткива. Ако сепсата не се реши брзо, пациентот може да развие органска дисфункција, вклучувајќи ги белите дробови, црниот дроб и бубрезите. Сепсата преминува во тешка сепса, септичен шок и иреверзибилно откажување на органи што резултира со смртен исход. Секакво одложување на целна терапија со соодветен антибиотик ја намалува можноста за преживување (со секој изминат час за 7,6%).Со развојот на лабораториските техники има голем напредок во препознавањето на сепсите со следење на соодветни биомаркери (лактати, прокалцитонин, друго). Брзите и прецизни микробиолошки техники кои се користат денес во современите лаборатории овозможуваат брза етиолошка дијагноза и антимикробна терапија.Согледувајќи ја важноста на сепсата, нејзиното рано препознавање и стандардизирано ургентно третирање, покрај другите кампањи се донесе и светска декларација за сепса со која се поставени следниве цели за реализација до 2020 година: – глобално намалување на инциденцата на сепси преку стратегии за превенција за најмалку 20 % (промоција на добра хигиенска пракса и миење на раце, подобрени санитарни мерки, исхрана, чиста вода за пиење и програми за вакцинација)-зголемување на преживувањето од сепси преку промоција и прилагодување на системот на рано препознавање и стандардизирано третирање на пациенти со сепса-подобрување на јавното и професионално разбирање и свесноста за сепса-подобрен пристап до центри за рехабилитација за пациентите кои прележале сепса насекаде во светотМногу луѓе развиваат сепса но многу малку преживуваат, најважно е да се воспостави систем на превенција и контрола на инфекции.
