Интервју со д-р Никола Христов, специјалист по кардиоваскуларна хирургија во Клиника Жан Митрев

Современата дијагностика и напреден третман на пациентите ја прави Клиника Жан Митрев најдобар здравствен центар во регионот

Се трудам секојдневно да сум физички активен и притоа ја користам секоја можност да се движам наместо да бидам пасивен. Независно од годишното време, наместо автомобил секојдневно на работа одам со велосипед, или пак одредени обврски ги исполнувам со велосипед. Со тоа го избегнувам долготрајното седење во автомобил и го намалувам стресот и нервозата предизвикани од градскиот сообраќаен метеж. Целата трансформација на здравствениот статус треба да започне со отфрлање на штетните навики и менување на секојдневната рутина. Така започнав јас и промените ги применив во секој дел од секојдневието- вели Д-р Никола Христов, специјалист по кардиоваскуларна хирургија во Клиника Жан Митрев. А, еве го неговото стручно гледиште за различни теми поврзани со кардиоваскуларните заболувања и успехот на клиниката.

Кои се најчестите заболувања на кардиоваскуларниот систем меѓу Македонците? Дали се тоа типични заболувања за нас Македонците?

Д-р Христов: Видот и типот на заболувањата на кардио-васкускуларниот систем кај нас, се исти како и во останатиот дел од светот, можеби зачестеноста, односно преваленцата да е малку поголема. Тоа се должи на вообичаените ризик фактори, кои важат и за остатокот од светската популација. Најчести се: физичката неактивност, пушењето, неквалитетната и неправилна исхрана, зголемена телесна тежина, стресот. Овие случаи и луѓе со вакви симптоми, порано се појавуваа во напредната возраст над 50тите и 60тите години, меѓутоа сега со современиот начин на живот и со зголемување на ризик факторите што влијаат врз секојдневниот живот на човекот, возрасната граница се спушта и сега сѐ почести ни се пациенти кои имаат потреба и од оперативен третман а се во петтата па дури и во четвртата декада од животот.

Клиника Жан Митрев е првиот приватен кардиоваскуларен центар во Македонија, а вие сте станувате дел тимот брзо потоа. Што ја прави оваа клиника денес веќе регионален центар за кардиоваскуларни болести?

Д-р Христов: Клиниката Жан Митрев е регионален па дури и пошироко во Европа, познат центар во третманот на кардиоваскуларните заболувања, пред сѐ поради пристапот во дијагностиката и третманот во овие заболувања. Овде се применува современа дијагностика и напреден третман на пациентите како резултат на континуираното надградување на докторите, бидејќи клучно е да се остане во чекор со новоприменетите техники и технологии. Сите овие квалификации во Клиника Жан Митрев се ставени во функција на подобра и поефективна здравствена нега на пациентите. За најдобра клиника во регионот нѐ квалификува и добивањето на Златен печат од Joint Commission International и тоа по третпат. Со овој сертификат се потврдува дека здравствената институција поседува највисоки стандарди од аспект на квалитетот на здравствените услуги и грижата за безбедноста на пациентите, а се добива со детална анализа на капацитетите во операционите сали, експертизата на докторскиот персонал, посветеноста и професионалноста на лекарите и вработените кон пациентите. Според зборовите на комисијата Клиника Жан Митрев има капацитет и потенцијал да биде Mayo Клиника не само на Балканот туку и за Европа, а тоа зборува само по себе за значењето и улогата што ја имаме.

Какви беа Вашите почетоци, како станавте втор човек за карди-васкуларни интервенции во Клиника Жан Митрев?

Д-р Христов: Нашата клиника функционира 24 години, стартот беше во 2000 година на 1 март. Јас како млад завршен доктор со желба за учење хирургија и со желба да се учи од најдобриот, дојдов и се претставив на д-р Жан Митрев кој ми даде шанса да бидам дел од тимот млади лекари кои се доедуцираат во клиниката. Така што јас сум дел од оваа приказна од самите почетоци, веќе од втората операција. Мојот професионален пат беше долг и мачен бидејќи јас ги исполнував своите обврски тука на клиниката како млад лекар и во доменот на дијагностика и дежурства и на интензивна нега или во операција сала. Дополнително на ова беа и моите обврските како специјализант за општа хирургија, кои морав да ги извршувам на Медицинскиот факултет Скопје. Се случуваше од сабајле да одам на клиника, а попладне да бидам тука, па да имам дежурство вечерта а веќе следниот ден повторно со редовните обврски. Тоа беше период исполнет со многу пожртвуваност за она што се сака во животот и период што го означи мојот понатамошен пат. Сепак она што го добив тука е посебно важно, и покрај теоријата што ја добивав во тек на студиите. Тука го зацврстив моето теоретско знаење со вистинска практична работа со пациенти. Тоа беше одлучувачко и тоа е она што ја прави оваа клиника да биде регионален здравствен центар, постојаната едукација, истражувањата, надградувањето и стекнувањето со поголема експертиза, а сето тоа во функција на подобра здравена нега на пациентите.

Поттикнато од овој пристап и јас набрзо по влегувањето во Жан Митрев Клиника, ја продолжив мојата едукација со тригодишен престој во Америка на универзитетот во Лос Анџелес што многу придонесе за подетално да се запознаам со напредните размислувања во кардио-хирургијата. Овој мој престој потоа најде примена во секојдневната наша практика и во третманот на најтешките пациенти, за денес да функционирам како заменик или втор човек во кардио-васкуларната хирургија во Клиника Жан Митрев.

Што е најважно да поседувате за да сте дел Клиника Жан Митрев, дали е доволна само специјалистичката вештина?

Д-р Христов: Нашата болница според бројот на операции, резултатите и типот на патологија што ја третираме се рангира на исто ниво со водечките болници во Европа па дури и во Америка. Во стекнувањето на овој статус улога играле повеќе фактори, но пред сѐ тимот доктори специјалисти предводени од д-р Митрев, доктори со меѓународно искуство и реноме, со постојано надградувано портфолио со нови достигнувања и публикации. Како тим и како поединци многу често учествуваме во мултидисциплинарни проекти од истражувачка и иновативна природа, на меѓународно ниво, чија цел е поместување на границите на современата медицина. Сето тоа, теоријата и доедукацијата, заедно со континуираната работа, води до тоа да се справиме со најтешките случаи во кардио-васкуларната патологија. Зборуваме за искуство и знаење во поставување дијагностика, предлагање опција за хируршки третман и секако тој третман да заврши со успешно лекување. Ова е видливо и по нашите резултати, извршените интервенции и успешноста, а секако и според зголемувањето на бројот на пациенти кои ни ја доверуваат грижата за нивното здравје. Ваквиот начин на функционирање, поткрепено со бројните успеси, води до континуирано зголемување на довербата кај пациентите.

Честопати, докторите виталноста на кардиоваскуларниот систем делумно ја припишуваат и на физичката активност. Дали и каква физичка активност се препорачува?

Д-р Христов: Точно е дека постојат студии дека многукратно се намалува морталитетот и морбидитетот од кардиоваскуларни заболувања кај лица кои се физички активни. Но, потребна е секојдневна и континуирана физичка активност, пешачење, возење велосипед, па дури и качување по скали наместо користење лифт. Долготрајната физичка активност позитивно влијае и спречува појавување и развивање на компликации за кардиоваскуларни заболувања и ги намалува ризик факторите. Тоа е повеќекратно докажано и затоа една од препораките за лицата кои имаат генетски предиспозиции за кардиоваскуларни заболувања да ги намалат шансите е физичката активност која треба да е секојдневна, а еднаш до двапати во текот на неделата да биде поинтензивна но краткотрајна, 10 – 20 минути до половина час.

Дали имате и која е вашата практика и дневна рутина за зачувување на здрав и витален кардиоваскуларен систем?

Д-р Христов: Се трудам секојдневно да сум физички активен и притоа ја користам секоја можност да се движам наместо да бидам пасивен. Независно од годишното време, наместо автомобил секојдневно на работа одам со велосипед, или пак одредени обврски исполнувам со велосипед. Со тоа го избегнувам долготрајното седење во автомобил и го намалувам стресот и нервозата предизвикани од градскиот сообраќаен метеж. Целата трансформација на здравствениот статус треба да започне со отфрлање на штетните навики и менување на секојдневната рутина. Така започнав јас и промените ги применив во секој дел од секојдневието. Освен движењето, внимавам на изборот на храна, избегнувам процесирана храна, многу обработена, термички или со разни додатоци како конзерванси, а внесувам многу зеленчук и овошје. Она на што посебно внимавам е сонот па дури имам и монитор за следење на сонот. Правилниот сон, со 7 до 8 часа одмор е предуслов за долговечност и го намалува ризикот од кардиоваскуларни заболувања. Една штетна рутина, заменив со многу поздрава опција и создадов навики кои се благопријатни за мојот организам а посебно за виталноста на кардиоваскуларниот систем.

Покрај посветената работа, наоѓате време и за рекреација која што премина во полупрофесионален велосипедизам. Колку сериозно е ова и што подразбира?

Д-р Христов: Возењето велосипед, од рекреативна рутина кај мене се разви во една поголема пасија, така што сега го практикувам и на едно поинтензивно и посериозно ниво. Ова доведе до тоа да станам член на велосипедскиот клуб „Енерџи“ и во рамките на својата возраст да возам со поголема динамика и на подолги релации. Тоа подразбира барем 4 пати неделно возење на подолги и поинтензивни патеки, до Водно, во сабота дури и подолги тури како до тетовско Милетино, а во недела исто долги но и релаксирачки релации, кога практикуваме дури и да седнеме на кафе. И токму тоа е практикување на полупрофесионален велосипедизам, со релации и патеки но без натпреварувачки карактер. Сфатив дека овие спортови и рекреација во природна средина, на отворено, посебно ме привлекува, па покрај велосипедизмот, во последниве години, исто така, голема страст развив и кон скијањето, а како пандан на оваа сезонска активност се посветив и на друга сезонска активност познато како исправено веслање. На некои од овие авантури, чест придружник ми е моето куче, што го дополнува задоволството и уживањето. Сите овие мои преокупации произлегуваат од потребата да се излезе од урбаниот хаос, да се амортизира стресот и да се побара некаква канализација на негативната енергија што ни ја наметнува секојдневниот современ живот. Но, уживањето и позитивните чувства, промената во психофизичката состојба што ја увидов кај себе, ме тера да одам чекор понатаму или степен повисоко.

Доктор, велосипедист и уште љубител на вина, важите за одличен познавач на вината, како ја развивте оваа страст, дали само како љубител на вина или сте се посветиле поподробно, со специјализирана едукација?

Д-р Христов: Освен што сум љубител на вино, посебно на црвено вино и во таа моја пасија самиот сум создал знаење и сум си го дефинирал вкусот, немам некоја посебна едукација. Иако сум присуствувал на многу вински работилници и дегустации за кои мислам дека се посебно искуство за сите љубители на виното и корисни барем во оној дел, кога сакам нешто барем да научам нешто повеќе. Лично преферирам црвени вина, а македонските црвени вина ми се посебна слабост.

Македонски сорти, иако не се автохтони, сепак се типични за кај нас, како Кратошија и Вранец создаваат уникатни вина и тоа е богатство што треба да го цениме. Сепак, во однос на консумирањето вино, едно кон што дисциплинирано и без никакви отстапки се придржувам е одговорно консумирање. Само во сабота, умерено и тоа на ручек за да има време алкохолот да се исфрли од организмот до недела наутро кога ги имам редовните велосипедски тури. Одговорноста кон пиењето е поттикната и од професионален аспект, односно никаков алкохол во работни денови и дежурства и ова е бескомпромисно.

Што е најдобриот лек за здраво срце?

Д-р Христов: Мислам дека најдобриот лек за здраво срце е во балансот на сето ова што го спомнавме, а тоа е доволно и добар сон, намалување на стресот, практикување на физичка активност, целосно отфрлање на цигарите, менување на начинот на исхрана. Избегнување на конзервирана и зачинета, солена или блага храна, затоа што тоа влијае врз крвниот притисок. За здраво срце потребно е баланс меѓу сите овие работи, да не се претерува ни со едно. Сето тоа кога ќе се комбинира во една умерена и добро скроена животна дневна рутина има моќ да го продолжи животниот век. Ова е начин да се спротивставите и на генетските предиспозиции за појава на овие заболувања, затоа што се намалуваат ризик факторите кои дополнително влијаат на генетските предиспозиции.

Извор: Машки Магазин

Депресија – како настанува и како да си помогнеме?

Клучни факти

  • Депресијата е сериозно емоционално нарушување кое се повеќе станува едно од најчестите ментални нарушувања воопшто.
  • Депресијата е „негативна емоционална состојба“ во која лицето се чувствува тажно, уништено и мрачно. Вклучени се чувствата на вознемиреност и лутина. Најважната карактеристика на депресијата е отсуството на „позитивни емоции“, односно чувство на воодушевеност, задоволство, радост, исполнетост.
  • Депресијата е водечка причина за инвалидитет ширум светот и придонесува кон севкупниот глобален товар на болести.
  • Жените се позасегнати од депресија отколку мажите.
  • Депресијата може да доведе до самоубиство.
  • Постои ефикасен третман за блага, умерена и тешка депресија.

Глобална слика

Депресијата е честа болест ширум светот, присутна кај околу 3,8% од популацијата. Се јавува од рана возраст, но позастапена е кај возрасните 5,0%, односно 5,7% кај оние постари од 60 години. Депресијата се разликува од вообичаените промени на расположението и краткотрајните емоционални одговори на предизвиците во секојдневниот живот. Особено кога се повторува и е со умерен или тежок интензитет, депресијата може да стане сериозна здравствена состојба. Тоа може да предизвика засегнатото лице многу да страда, лошо да функционира на работа, на училиште или дома со семејството. Во најлош случај, депресијата може да доведе до самоубиство и според податоци на СЗО самоубиството е четврта водечка причина за смрт во категоријата на лица од 15-29-години.

Иако постојат познати, ефективни третмани за ментални нарушувања, повеќе од 75% од луѓето во земјите со низок и среден раст не добиваат третман. Бариерите за квалитетна грижа се должат на социјална стигма ( срам ) поврзана со ментални нарушувања, недостаток на ресурси.

Како настанува депресијата

Депресијата произлегува од сложената интеракција на социјалните, психолошките и биолошките фактори. Луѓето кои поминале низ негативни животни настани (невработеност, жалост, загуби, соочување со хронична болест, трауматски настани) имаат поголема веројатност да развијат депресија. Депресијата, пак, може да доведе до поголем стрес и дисфункционалност и да ја влоши животната ситуација на засегнатото лице и самата депресија.
Постои взаемна врска меѓу депресијата и физичкото здравје. На пример, кардиоваскуларните болести може да доведат до депресија и обратно.
Дополнително во манифестирање и одржување на депресијата влијаат и генетските предиспозиции на поединецот, како и можни нарушувања во преносот на нервните импулси кои се должат на употребата на психотропни супстанции ( дрога или алкохол).

Според СЗО, се покажа дека превентивните програми ја намалуваат депресијата. Ефективните пристапи на заедницата за спречување на депресијата, вклучуваат училишни програми базирани за подобрување на шемата на позитивно справување со депресија за децата и адолесцентите. Интервенциите наменети за родители на деца со проблеми во однесувањето, може да ги намалат депресивните симптоми кај самите родители и да ги подобрат резултатите на нивните деца. Програмите за вежбање за постари лица, исто така, можат да бидат ефективни во превенцијата од депресија.

Симптоми и начини на однесување

  • За време на депресивна епизода, лицето доживува намалено расположение, т.е. се чувствува тажно или празно, го губи интерес и/или задоволство за било какви активности и тоа во поголемиот дел од денот, речиси секојдневно, најмалку две недели наназад, се соочува и со намалување на психичка и физичка енергија и има умствен и телесен замор.
  • Дополнително кај лицето може да се присутни и неколку други симптоми, кои може да вклучуваат: Намалено внимание и концентрација, намалена способност за мислење и одлучување, намалена самодоверба и самопочит, чувство на вина, самообвинување и безвредност, песимистички поглед за иднината, нарушен сон, нарушен апетит, идеи за самоповредување и самоубиство.

Симптоми и начини на однесување

  • За време на депресивна епизода, лицето доживува намалено расположение, т.е. се чувствува тажно или празно, го губи интерес и/или задоволство за било какви активности и тоа во поголемиот дел од денот, речиси секојдневно, најмалку две недели наназад, се соочува и со намалување на психичка и физичка енергија и има умствен и телесен замор.
  • Дополнително кај лицето може да се присутни и неколку други симптоми, кои може да вклучуваат: Намалено внимание и концентрација, намалена способност за мислење и одлучување, намалена самодоверба и самопочит, чувство на вина, самообвинување и безвредност, песимистички поглед за иднината, нарушен сон, нарушен апетит, идеи за самоповредување и самоубиство.

За време на депресивната епизода, лицето доживува значителни тешкотии во личните, семејните, социјалните, образовните, професионалните и/или други важни области на функционирање.
Во зависност од бројот и сериозноста на симптомите, како и од нивното влијание врз функционирањето на поединецот, депресивната епизода може да се категоризира како: блага, умерена или тешка.

Постојат различни модели на нарушувања на расположението, вклучувајќи:

  • Единечна епизода на депресивно растројство. Тоа е всушност првата и единствена епизода кај некое лице;
  • Рекурентно депресивно растројство – што значи дека лицето има историја на најмалку две депресивни епизоди; и
  • Биполарно растројство – што значи дека депресивните епизоди наизменично се менуваат со периоди на манични симптоми, кои вклучуваат еуфорија или раздразливост, зголемена активност или енергија и други симптоми како што се зголемена разговорливост, мноштво мисли, зголемена самодоверба, намалена потреба за сон, расеаност и импулсивно непромислено однесување.

Дијагноза и третман

Дијагнозата на состојбата се поставува со преглед од страна на психолог или психијатар при што се проценува тежината на клиничката форма на депресија и потоа се бира соодветниот третман за депресијата. Во зависност од тежината и типот на депресивните епизоди лекувањето на состојбата вклучува:

  • Фармакотерапија – антидепресивни лекови,
  • Психотерапија,
  • Комбинации на лекови и психотерапија,
  • Од психотераписките техники најчесто се применува Когнитивно-бихејвиоралната терапија при што се овозможува да се идентификуваат проблемите и да се препознаат сопствените блокади, како и да се откријат и проверат можните алтернативи. При оваа терапија посебно внимание се посветува на когнитивните процеси, но и на елементите на бихејвиоралниот дел, кои вклучуваат активирање, зголемување на компетентноста, решавање проблеми, градење вештини за справување и вежби за комуникација. Оваа форма на терапија се обидува да поврзе расположение, размислување и дејствување и запирање на депресивните спирали и постигнување промени во однесувањето на когнитивно ниво.

Подршка на лице со депресија

Треба да се знае, дека имањето болест не е нечија волја или вина. Може да му помогнете на лицето во надминување на состојбата на начин што ќе покажете грижа и разбирање. На болното лице е потребно да:

  • Поттикнете придржување кон третман: Лицето кое се лекува од депресија, треба редовно да ги зема препишаните лекови и да одржува редовни психијатриски контроли,
  • Неопходно е лицето да биде уважено и сослушано, тоа се остварува преку охрабрување да збори, да ги искаже свиоите чувства, да каже што размислува. Кога личноста збори, потребно е внимателно да се слуша, да се избегнува давање на совети или мислења или да се критикува. Само слушањето и разбирањето може да биде моќна алатка за исцелување.
  • Потребно е да ги подржите конструктивно позитивно: Луѓето со депресија може строго да судат за себе и да најдат мана во сè што прават. Потсетете ги за нивните позитивни квалитети и колку таа личност значи за вас и за другите.
  • Понудете им помош на начин што ќе им дадете предлог за конкретни задачи што би биле спремни да ги направите заедно, како на пример прошетка, гледање на филм, или хоби или друга активност во која претходно уживала. Но, не обидувајте се да ја принудите личноста да направи нешто со сила!
  • Помогнете да се создаде средина со низок стрес. Создавањето редовна рутина може да му помогне на лицето со депресија да се чувствува повеќе контролирано. Понудете се да направите распоред за оброци, лекови, физичка активност и спиење и помогнете во организирањето на домашните работи.
  • Понудете заедно да одите на лекар или на психотерапија.

Едукативна посета за идните медицински сестри

Денеска во нашата клиника ни беше чест и задоволство да ги пречекаме идните сестри. Групата од средношколци од на СМУГС „Д-р Панче Караѓозов“ SHMMQSH”D-r Pançe Karagjozov” од Скопје заедно со 22 ученици, нивни гости од ,,Курт Николин Гимназиум,, од Норчепинг – Шведска, имаа прилика да се запознаат одблиску со дневните случувања во клиниката. Како дел од Еразмус проектот – учениците придружени од своите професор Nina Knaggs, Bekim Fera, Sonja Gliguroska направија комплетна обиколка на просториите и одделите со цел запознавање на работните процесеси на нашата установа. Им благодариме и им посакуваме успех во нивното понатамошно образование.

Ангина пекторис – причини, симптоми и третман

Ангина пекторис (АП) заедно со миокарден инфаркт (МИ), претставува тип на исхемична кардиопатија, односно болест предизвикана од влошување и опструкција на артериите на срцето (коронарна артериосклероза). Се јавува поради акумулација на холестеролни наслаги – плаки, липиди (масти) и воспалителни клетки на ѕидовите на овие артерии, поради што срцето не прима доволно крв.

Ангина пекторис, за разлика од миокарден инфаркт (МИ), се појавува прогресивно, поради делумна опструкција на снабдувањето со крв, резултат на влошување на срцевите артерии со текот на годините. Не предизвикува трајно оштетување на срцето.
Во зависност од тоа дали се појавува во мирување или за време на физички напор/вежби, постои стабилна и нестабилна ангина пекторис.

Стабилна ангина пекторис

Болката во градите се појавува при физички вежби и може да се прошири на други делови од телото (вилица, левото рамо, грлото, грбот, раката или зглобот). Болката исчезнува при мирување или со лекови против болка.

Нестабилна ангина пекторис

Болката во градите се појавува при мирување и трае подолго отколку во случајот на стабилна ангина пекторис.
Може да се прошири на рацете, вратот, грбот и вилицата. Во повеќето случаи, болката која има тенденција да се зголемува, ниту одморање, ниту лекови можат да ја ублажат. Таа мора да се третира итно, бидејќи може да предизвика миокарден инфаркт или ненадејна смрт.

Причини за појава на ангина пекторис

  • Делумна блокада (атеросклероза) на коронарните артерии кои го снабдуваат срцето со крв.
  • Стеснување на аортната валвула (аортна стеноза). Тоа предизвикува блокирање на протокот на крв од левата комора до аортата.
  • Тешка анемија
  • Зголемена активност на тироидната жлезда (хипертироидизам).
  • Акумулација на фактори на ризик, како што се: возраста, полот (почеста е кај мажите отколку кај жените), висок крвен притисок, дијабетес, хиперхолестеролемија, седентарен живот и прекумерно консумирање алкохол и тутун.

Симптоми на ангина пекторис

Симптомите на ангина пекторис се исти со симптомите од миокарден инфаркт или срцев удар, но имаат различен интензитет и времетраење:
Болка, печење и/или стегање во градите, кои обично се појавуваат кога вежбате, а потоа исчезнуваат во мирување (освен кога се работи за нестабилна ангина пекторис). Може да биде придружена со болка во други делови од телото како што се рацете, грбот, вилицата или вратот.

Други симптоми: чуство на гадење и повраќање, отежнато дишење, губење на свеста.
Времетраење на болката: помеѓу 15 и 20 минути.
Доколку ги имате овие симптоми, веднаш посетете лекар. Брзото дејствување е клучно за минимизирање на последиците.

Дијагностицирање на ангина пекторис

Дијагнозата на ангина пекторис се поставува со помош на следниве испитувања:

  • Стрес тест или ергометрија – Овозможуваат да се анализира одговорот на срцето при континуирано вежбање на лента за трчање или велосипед за вежбање. При изведување на стрес тестот може да се откријат кардиоваскуларни промени кои не се видливи кога пациентот е во мирување. При вежбање се зголемува потребата за крв во срцето и доколку има опструкција, ќе следи недостиг од снабдување со крв што овозможува поставување на дијагноза.
  • Лабораториска анализа на крв – Служи за проценка на срцевите ензими и параметрите на крвните клетки.
  • Коронарна артериографија (коронарна ангиографија) – Имиџинг тест кој се состои од воведување катетри преку феморалната – препониската или радијалната (на зглоб) артерија за да стигнат до коронарните артерии и да го проценат стеснувањето на срцевите артерии. Се изведува кога претходните тестови потврдиле значајна коронарна болест.

Третмани за ангина пекторис

  • Одмор – Освен кога се работи за нестабилна АП, бидејќи одморот обично не ја ублажува болката.
  • Лекови – Медикаментите кои се користат за релаксирање на артериите на срцето и другите крвни садови служат за да го зголеми снабдувањето со крв во срцевиот мускул. Лековите обично не се ефикасни во ублажување на болката при нестабилна ангина пекторис.
  • Хируршки интервенции – Во екстремни случаи, мора да се вметне стент или да се изврши бајпас.
  • Како превентивен третман, од суштинско значење е да се контролираат факторите на ризик.

Доколку чуствувате какви било промени/проблеми со вашето срце, особено доколку имате некој од горенаведените симптоми кои укажуваат на ангина пекторис, закажете веднаш консултација со нашите специјалисти кардиолози кои ви стојат на располагање.

Еднакво бубрежно здравје за сите

Светскиот ден на бубрегот претставува глобална кампања, која има за цел да ја подигне свеста за важноста и грижата за бубрежното здравје. Се одбележува од 2006 год секој втор четврток во месец март. Кампањата за 2024год се фокусира на подигање на свеста за унапредување на рамноправниот пристап на нега и оптимално медицинско лекување на бубрежно болните.

Важноста од еднакво бубрежно здравје за сите

Се проценува дека бубрежните болести погодуваат над 850 милиони луѓе ширум светот. Колку е сериозна бубрежната болест укажуваат и статистиките дека секој десетти возрасен во светот има со одреден степен на бубрежна слабост, тоа значи дека секој трети до петти жител има шанса да развие хронична бубрежна болест. Се предвидува дека во 2040 година Хроничната Бубрежна Болест ќе биде петта водечка причина за смртност на годишно ниво. Од заболените два милони луѓе ширум светот имаат потреба од дијализно лекување.

Во нашата држава, секоја година околу 400 нови пациенти започнуваат лекување со хронича дијализа, која што претставува доживотен третман, доколку не се направи трансплантација. Колку е ова страшно, зборува податокот дека последните дваестина години 67% од нефролошките пациенти се со потреба од редовна заместителна терапија. Во нашата држава над 85 % од тие пациенти користат хемодијализа како третман, а околу 12 % се трансплантирани.
Сето ова зборува многу за глобалното влијание на Хроничната Бубрежна Болест врз квалитетот на животот на заболените, но и врз целокупното чинење на третманот и економијата на државите.

Почесто мислете на Хроничната Бубрежна Болест

Хроничната бубрежна болест може да се развие на која било возраст, но е почеста со зголемувањето на возраста, така што еден од факторите кој што влијае на зголемувањето на бројот на хроничните бубрежни заболувања во одредени земји претставува и стареењето на населението и дебелината. Се проценува дека околу еден од пет мажи и една од четири жени на возраст меѓу 65 и 74 години, како и половина од луѓето на возраст од 75 и повеќе години имаат Хронична бубрежна болест. По 40-та година, филтрацијата на бубрезите почнува да опаѓа за приближно 1% годишно, така што покрај природното стареење на бубрезите, многу состојби кои ги оштетуваат бубрезите се почести кај повозрасните луѓе, меѓу кои дијабетесот, високиот крвен притисок и срцевите заболувања. Дијабетесот и високиот крвен притисок се најчести причинители на бубрежни заболувања. Високиот крвен притисок предизвикува една четвртина, а дијабетесот една третина од случаите на бубрежна слабост.

Во раните стадиуми на Хронична Бубрежна Болест нема никакви симптоми и знаци. Може да е загубена и повеќе од 90% на бубрежната функција без да се почувствуваат било какви симптоми. Но, постојат едноставни лабораториски иследувања кои може да ја потврдат болеста, како што е определувањето на нивото на креатининот во крвта, како и наод на протеини во урината.

Дали терапевтските можности се достапни за сите подеднакво?

Најновите откритија во терапевтскиот пристап нудат огромни можности за спречување и одложување на болеста, ублажување на компликациите, кои што се многу чести кај Хроничната Бубрежна Болест – кардиоваскуларните, мозочните и терминалната бубрежна болест, овозможувајќи продолжување и подобар квалитет на животот кај лицата со бубрежни заболувања.
Новите терапии и терапевтски пристапи би требале да бидат подеднакво достапни за сите пациенти, во сите земји ширум светот, но недоволната свест за Хроничната Бубрежна Болест, како и недоволното познавање и довербата во новите терапевтски можности и стратегии, недостигот на соодветен професионален кадар – нефролози, како и трошоците околу лекувањето, придонесуваат за појава на големи разлики во пристапот до лекување, особено во земјите со низок стандард, како и кај дел од популацијата во земјите со висок стандард. Сите овие нееднаквости ја нагласуваат потребата од развивање на поголема свест за Хроничната Бубрежна Болест и изградба на капацитети за соодветна здравствена бубрежна нега.

Постигнување на оптимална бубрежна нега во себе вклучува пред се надминување на: недостатоците во рана дијагноза на болеста, недостигот на универзална здравствена заштита и осигурување, ниската свест меѓу здравствените работници, предизвиците со трошоците и достапноста на лековите.

Што треба да се направи за да се намали ризикот од развој на бубрежна болест?

Она што треба да се направи за да се намали ризикот од развој на бубрежна болест е секако:

  • Да бидете активни и да вежбате;
  • Да јадете здрава храна, да ја контролирате телесната тежина;
  • Редовно да го проверувате и контролирате шеќерот во крвта;
  • Барем еднаш годишно да го проверувате нивото на протеини во урина;
  • Редовно да го проверувате и контролирате вашиот крвен притисок;
  • Да земате соодветен внес на течности;
  • Да прекинете со пушење;
  • Да не користите лекови без препорака на вашиот доктор;

Проверете ја вашата бубрежна функција ако имате еден или повеќе ризик фактори како што се дијабет, хипертензија, обезност или доколку имате семејна историја на бубрежна болест.
По повод Светскиот ден на бубрезите нефролошкиот преглед изнесува 2 000 ден. Цената важи заклучно 31 март.
Закажете го Вашиот термин на 02 3091 484

Интервју со доц. д-р Тања Анѓушева – Ергоспирометрија

Што претставува ергоспирометријата и која е предноста на ергоспирометрискиот тест во однос на стандардниот стрес тест?

Кардио-пулмонален стрес тест (СРЕТ) т.н.р. ергоспирометрија е тест со кој се мери работата на срцето во корелација со белите дробови за време на физички напор. За разлика од стандардниот стрес тест, пациентот оди на трака или вози статичен велосипед, при што му е поставена дополнителна апаратура. Таа опфаќа: апарат за мерење на крвниот притисок, електроди за правење ЕКГ (електрокардиограм ЕКГ) со кои се регистрира срцевата акција, како и маска која е поставена на лицето и со помош на која се мери кислородната потрошувачка односно фреквенцијата и силината на дишење, колку често и колку длабоко пациентот вдишува и издишува.

Овој тест е составен дел на кардиолошките испитувања и е најдобар показател во каква состојба се наоѓа организмот, се проверува функционалната способност на срцето и неговата адаптација на физички напор. Каде се наоѓа примена и кои се индикациите кои упатуваат на ергоспирометриски тест?

Индикационото подрачје за овој тест е доста широко, а примената на тестот за проценка на здравствената состојба на пациентите е веќе влезена во голем број медицински водичи за лекување.

Најчести причини се:

  • Одредување на причината за функционалните проблеми на срцето и белите дробови
  • Проценка на физичка подготвеност, односно максималното оптоварување кое може една личност да го толерира со цел да се направи план за тренирање по мерка на личноста која се тестира
  • Проценка на ризик пред планирана хируршка процедура
  • Проценка на сериозноста / тежината на срцевата слабост
  • Евалуација на степенот на белодробните болести како ХОББ (хронична опструктивна белодробна болест), белодробна васкуларна болест или цистична фиброза
  • Евалуација на индивидуалните ограничувања како резултат на лимитираноста на белодробието или пак срцето во тек на физичката активност
  • Проценка на подготвеноста на пациент кој има одредено срцево заболување за рехабилитација и правење план за физички активности во тек на рехабилитацијата
  • Утврдување на ефикасноста на претходниот медикаментозен / оперативен третман
  • Проценка за потреба од друга форма на третман поврзан со срцева слабост во терминален стадум (механичка циркулаторна потпора, срцева трансплантација, за оние пациенти во терминален стадиум на болеста).

CPET е незаменлив во одредувањето на причината за отежнато дишење (диспнеја) за време на напор, како и во одредувањето на нормалниот одговор на пулмоналниот и кардиоваскуларниот систем на физички напор. Што може открие тестот?

Со овој тест јасно може да се одреди причината на заморот и отежнатото дишење, т.е. дали е последица на претходно латентно срцево заболување или пак промени во структурата и функцијата на белите дробови.

Како се изведува тестот, дали се потребни претходни подготовки и што вклучуваат?

Тестот се иведува во посебна просторија каде е сместена опремата и под будното око на стручниот медицински кадар кој ќе го води лицето кое се тестира. Може да се изведе со помош на трака или пак возење на статичен велосипед. Истовремено се следат срцевите и белодробните параметри преку електроди и сензори поставени на телото и во маската, а апаратот има специјален програм кој врши анализа на овие параметри. Потоа доктор ги обработува и одредува понатамошни чекори.

Подготовката за овој тест не е компликувана, но има неколку клучни правила:

  • Пациентот задолжително треба да ја земе редовната терапија која ја користи
  • Полесен оброк е дозволено да се конзумира до 4 часа пред тестот. Доколку чуствува глад дозволено е конзумирање единствено шејк пред тестот
  • Не смее да се конзумира кафе, кока кола, алкохол, црн чај
  • Еден ден пред тестот не е пожелно пациентот да вежба
  • Не е дозволено конзумирање на никотин (цигари и електронски цигари) пред тестот.

Дали процедурата е безбедна, колкав е ризикот од компликации?

Процедурата е високо безбедна. Многу е ниска појавата на несакани ефекти (1 на 100.000 пациенти). Најчести несакани ефекти се аритмии и миокарден инфаркт. Но, овде важно е да напоменеме дека мониторирањето на пациентот е многу пообемно. Параметрите на апаратот даваат можност однапред да се процени настанато исцрпување на физичките резерви или промени во нормалниот метаболизам од кислороден во безкислороден, така што тестот се прекинува и се спречува појавата на несакани ефекти.

При кои заболувања е контраиндициран?

Не се препорачува ероспирометрија доколку лицето има:

  • физичката состојба која не дозволува да оди на трака или пак да вози велосипед
  • прележано скорешна респиратопрна инфекција, грип, КОВИД
  • нетретирана тешка аортна стеноза или неконтролирана астма
  • преживеано скорешен срцев инфаркт (пред помалку од 30 дена)
  • имплантиран ICD/CRT пред помалку од 4 недели
  • ниска почетна кислородна оксигенација
  • висок крвен притисок
  • малигни аритмии

Покрај кардиоваскуларните пациенти, ергоспирометрискиот тест се препорачува кај спортистите. Кои се конкретно придобивките за нив и дали ергоспирометријата како дијагностичка процедура може да помогне во рана детекција и превенција од ненадејна срцева смрт кај спортистите?

Ергоспирометријата е многу важна во проценката на физичката кондиционираност на еден спортист, бидејќи со анализата на добиените параметри од белодробието и срцевата акција, лекарот може да ја процени точно точката кога спортистот влегува во анаеробен (лактичен метаболизам). Што всушност значи тоа? Познато е дека кај спортистите со редовниот тренинг не само што се кондицираат скелетните мускули туку се тонизира и срцевиот мускул и се адаптира да на одреден степен од физички напор за да донесе адекватна количина крв, а со тоа кислород и глукоза кои се неопходни за ослободување на енергија која ја одржува работата на мускулатурата.

Со овој тест ние можеме точно да кажеме до кое ниво е постигнато кондиционирање. Согласно тоа, потоа да му дадеме совети на спортистот како да продолжи со цел за да го избегне моментот на влез во анаеробен метаболизам со прекумерниот физички напор. На таков начин се спречува појавата на мускулна болка кај спортистите, но што е најважно се спречува непотребното оптоварување на срцевиот мускул и можноста за појава на проширување и слабост на истиот или пак појава на аритмии и ненадејна срцева смрт.

Покрај спортистите, овој тест има бројни можности за сите хронични пациенти, но и за пошироката популација – луѓе кои се физички активни и за кои е важна проценката на кондиционите способности и метаболичките процеси, со цел да се прилагоди интензитетот и времетраењето на вежбање. Покрај пациентите и професионалните спортисти, за кои други лица се препорачува тестот?

Бенефитите од овој тест се големи и неговата примена во секојдневието е прилично широка.
Така тестот е веќе влезен во сите водичи за проценка на пациентите со срцева слабост и класификацијата дали еден пациент со слабо срце треба да се постави на листата за трансаплантација или пак му е потребна механичка потпора на срцето. Секаде во светот, рехабилитацијата на срцевите болни ја изведуваат според измерените параметри од овој тест. Многу често овој тест се користи за проценка на ризик од кардиоваскуларни промени при тешки хируршки процедури.

Мора да се напомене дека тестот има можност да ја процени и метаболната состојба на еден организам. Митохондриите се составен дел на секоја клетка и се местотото каде се случуваат сите процеси на ослободување и вградување на енергијата. Често пати поради некои ензимски промени при одредени заболувања може да настане блок на овие процеси и лицето да чуствува замор, малаксаност, тешко дишење, краток здив, а при тоа да има здраво срце и бели дробови. Со овој тест може јасно да се дефинира оваа состојба и да се помогне.
И секако треба да споменеме една специфична примена, која е во честа употреба во развиените земји, а тоа е кај трудниците, со цел проценка на крвоснабдувањето на плодот во матката на бремената жена.

Идентификувањето на клучните симптоми и редовните превентивени прегледи клучни во спречување на појава на рак на дебелото црево

Секој 31 март се одбележува Светскиот ден на ракот на дебелото црево. А месец март е месецот во кој се преземаат засилени активности за подигање на свеста за постоење и превенција наоваа болест. Затоа го користиме и овој пост за да ве запознаеме со ризиците, но и начините за превенција и третман на ракот на дебелото црево. Ракот на дебелото црево и ректумот е меѓу водечките причини за смртност од рак кај населението.

Запознајте ги ризик факторите пресудни за оваа болест

Свесноста за клучните фактори за спречување на рак на дебелото црево, можеби ќе Ви го спаси животот

Ризикот за да заболите од оваа болест значително се намалува со практикување здрави навики, особено доколку конзумирате исхрана богата со растителни влакна, преку одржување на нормална телесна тежина, редовна физичка активност и избегнување конзумирање тутун. Понатаму, дијагностицирањето на болеста во раните фази, преку редовни превентивни прегледи, може да го олесни навременото лекување и излекувањето на болеста.

Ракот на дебелото црево е еден од најчестите тумори во западните земји и претставува глобален јавно здравствен проблем.

Тоа е втор по инциденца, и кај мажите и кај жените, по ракот на простата и дојката.

Повеќето колоректални карциноми се развиваат од прекурзорни лезии (полипи) и потребно им е помеѓу 10 и 15 години еволуција за да станат рак.

Симптоми на колоректален карцином

Симптомите на ракот на дебелото црево се различни кај секој пациент, но сепак постојат одредени симптоми кои се вообичаени кај многу пациенти.

Важно е луѓето кои имаат крварење (ректално), се соочуваат со промени во начинот на одење во тоалет (дијареа или запек) или имаат абдоминална болка/надуеност, како и какви било абдоминални или карлични симптоми кои ги немале претходно, како на пример, поголема потреба од одење во тоалет, итност, анална болка… ВЕДНАШ и БЕЗ ОДЛАГАЊЕ да се обратат кај матичниот лекар или кај специјалист за абдоминални болести, за да се утврди точна дијагноза што е можно поскоро.

Во текот на месец март, здравствените работници, поконкретно оние од доменот на ракот на дебелото црево, придонесуваат преку кампањи за подигање на свеста за овој тип на рак, бидејќи навремената дијагноза може да направи многу за животот и здравјето на пациентот.

Тестот на фекална окултна крв е неинвазивен тест кој се состои од брзо и лесно проверување на присуството на невидлива крв во столицата со цел да се открие постоење на колоректална лезија.

Добивањето негативен резултат од тестот покажува дека лицето веројатно нема да има рак на дебелото црево, иако чувствителноста се движи од 40 до 60%. Затоа, се препорачува да се повторува тестот на секои 1-2 години и да се консултирате со вашиот лекар доколку чувствувате непријатност.

Сакаме да дадеме неколку совети за спречување на овој тип на рак, меѓу кои вреди да се споменат:

  • Откажете се од пушењето.
  • Водете здрав начин на живот
  • Често правете физички вежби
  • Правете редовни прегледи со цел смртноста да се намали благодарение на навременото/раното откривање.

Дали ракот на дебелото црево е наследен?

Колоректалниот карцином е претежно стекнат, односно поврзан со стареењето на телото, во 90-95% од случаите.

Затоа, се смета за наследен само во 5% од случаите. Овие случаи обично се појавуваат порано, на возраст под 50 години, додека максималната инциденца на стекнат рак е обично 65-70 години.

Ефикасна дијагноза на рак на дебелото црево

Овие тестови можат да се поделат во две главни групи:

–          Фекални тестови

Овие тестови и скрининг за колоректален карцином се прават како дел од процесот на утврдување на присуството на рак кај луѓе кои немаат никакви симптоми.

–          Тест на фекална окултна крв

Се испитува примерок од столицата за да се идентификуваат траги од крв невидливи со голо око.

Ако резултатот од тестот е позитивен, испитувањето се комплетира со колоноскопија за да се визуелизира изворот на крварењето.

Овие тестови се помалку инвазивни и лесни за изведување, не бараат интестинална подготовка и се достапни за широката популација, но треба да се прават почесто (на секои 1-2 години) бидејќи не се многу чувствителни и доколку се позитивни следува испитување со колоноскопија.

–          Визуелни (структурни) прегледи/тестови

Овие тестови ја третираат структурата на дебелото црево и ректумот за да откријат какви било промени во абдоменот.

Тоа може да се направи со ендоскоп, инструмент сличен на цевка со мала камера и извор на светлина на крајот, кој се вметнува во ректумот, или со специјални тестови за снимање (рентген).

Тие имаат предност да ја испитуваат слузницата на целото дебело црево, па нивната чувствителност е многу поголема од претходните испитувања, но бараат интестинална подготовка и се поинвазивни.

–          Колоноскопија: Се состои од проверка на слузницата на дебелото црево со помош на колоноскоп. Процесот вклучува претходна подготовка врз основа на чистење на измет од цревниот тракт што треба да се испитува. Времетраењето на колоноскопијата се движи помеѓу 20 и 30 минути, а за време на тоа може да се направи биопсија или ресекција на полипи.

–          КТ колонографија (виртуелна колоноскопија): Ова е напреден тип на КТ скен на дебелото црево и ректумот. Во КТ колонографијата, специјалните компјутерски програми создаваат дводимензионални слики со рендген и тридимензионален приказ на внатрешноста на дебелото црево и ректумот, овозможувајќи му на лекарот да открие полипи или рак. Тоа може да се направи доста брзо и не бара седација, иако бара подготовка на дебелото црево. За овој скрининг, мала, флексибилна цевка исто така се вметната во ректумот за да се пополнат дебелото црево и ректумот со воздух. Дополнително, ако во овој тест се забележат полипи или други сомнителни области, сепак ќе биде потребна колоноскопија за да се отстранат или целосно да се испитаат.

Важно е доколку се појави некој од горенаведените симптоми, потребно е да одите на преглед кај вашиот лекар и да проверите дали се е во ред. Запомнете дека превенцијата во овие случаи може да ви помогне да го одржите вашето здравје.

Закажете преглед/консултација со нашите специјалисти на 02 3091 484

Интервју Илија Нешковски, специјалист по интерна медицина и супспецијалист по кардиологија – “Имав шанса да играм против Новак Ѓоковиќ и успеав да го победам”

Д-р Нешковски, се занимавате со можеби најпотребната медицинска дисциплина, кардиологијата, што претставуваат кардио-васкуларните заболувања?

– Кaрдиоваскуларните болести, за жал и покрај континуираниот развој на медицината во целост, остануваат една од водечките причини за смртност во Европа. Од кардиоваскуларните заболувања секоја година во Европа умираат околу 3,9 милиони жители. И покрај сите превентивни мерки кои се преземаат во европските држави за намалување на смртноста од кардиоваскуларни заболувања (кампањи за здрав животен стил, ограничување на продажбата на цигари и алкохол), статистичките податоци се уште не покажуваат значаен пад на бројот на жители кои страдаат од кардиоваскуларни заболувања, ниту пак се бележи значаен пад на морталитетот.

Постои ли посебна причина поради која се одлучивте за оваа специјалност? Што ви нуди вас лично а што како лекар?

– Постои посебна причина што се занимавам со медицина воопшто, затоа што цел живот го поминав опкружен со медицина и лекари. Мојот покоен татко беше еден од основоположниците на интервентната гастроентерологија во Македонија и човекот кој ја воведе модерната ултразвучна дијагностика во државава. Мојата тетка, исто така е етаблиран гастроентеролог а мојата сестра е успешен педијатар, така што изборот и не беше и така тежок кога е во прашање медицината. Пораснат сум покрај ехо апарати, жици и катетри и таквите околности некако природно ме насочија во изборот на професијата. Кога е во прашање кардиологијата, шансата што ми ја укажа д-р Жан Митрев да бидам дел од неговиот тим и ми овозможи да се стекнам со знаења, најнапред од областа на интензивна нега и ургентна медицина од еминентни кардиолози како д-р Тања Анѓушева и д-р Енвер Идоски а потоа и во областа на интервентната кардиологија и ехокардиографија каде учев од врвни интервентни кардиолози како д-р Иван Милев, д-р Жан Зимбаков, д-р Вилма Ампова Соколов и д-р Шпенд Идризи, некако природно ме насочи кон кардиологијата примарно а потоа и кон интервентната кардиологија. Можноста која ми се укажа да професионално „растам“ и работам во еден европски организиран систем како Жан Митрев клиника во турбулентни времиња во кои јавното здравство континуирано е во состојба на нокдаун, е нешто непроценливо.

Дали после ковид 19 или воопшто во промената на животните навики и трендовите постои тенденција на пораст на овие заболувања?

– Ковид пандемијата и тоа како се одрази на квалитетот на животот и здравјето на севкупното население. Бројот на загубените човечките животи, социјалната изолација и целокупната агонија низ која што поминавме за време на пандемијата остави сериозни последици по здравјето на населението. Се почесто денес, во секојдневната пракса се среќаваме со пациенти кои се жалат на психосоматски нарушувања кои ги асоцираат со прележувањето на КОВИД 19 или со примањето на вакцина против КОВИД 19.

Каде се наоѓа македонското население според бројот и возрасниот опсег на заболени од кардио-васкуларни болести?

– За жал статистиката во нашата држава не се разликува од светските трендови кога се во прашање морталитетот и морбидитетот кај кардиоваскуларните заболувања. Како што напоменав, и покрај напредокот кој што го бележиме во третманот на кардиоваскуларните заболувања, воведувањето на нови помалку инвазивни методи и иновативноста во медикаментозниот третман, сепак кардиоваскуларните заболувања остануваат водечка причина за смртност како во светот така и во нашата држава. За да стекнете впечаток за какво „зло“ станува збор, би сакал да ви посочам еден статистички податок од Заводот за статистика на Република Македонија во кој се истакнува дека во 2021 година во пикот на КОВИД 19 пандемијата за која се стекна впечаток дека е главен причинител на смртност, најголемо учество имаат умрените лица од болести на циркулаторниот систем и тоа 41,3% случаи од вкупно умрените, потоа се случаите кај кои како причина за смртта се јавуваат неоплазмите со 17%, со 6,8 % се застапени случаите кај кои причина за смртта е вирусот КОВИД-19 а потоа сите останати заболувања.

Кои современи методи во третманот на кардиолошките болести се применуваат во Клиника Жан Митрев?

– Со гордост можам да истакнам дека во Жан Митрев клиника се применуваат најсовремените дијагностички, интервентни и хируршки процедури во третманот на кардиоваскуларните заболувања. Во делот на дијагностиката сме пионери во воведувањето на срцевата магнетна резонанца која станува се попопуларна во светот при дијагностиката на специфични кардиоваскуларни заболувања, понатаму во делот на интервентната кардиологија освен коронарните интервенции, кај нас се изведуваат комплексни интервенции на перкутана замена на аортната валвула (ТАВИ) и перкутана репарација на десцедентна аорта (ТЕВАР) како и комплексни интервенции при третманот на вродените срцеви маани. Во делот на хирургијата сме пионери во имплантацијата на уреди за левовентрикуларна и бивентрикуларна срцева поддршка (ЛВАД и БИВАД), а исто така нашите хирурзи го предводеа тимот во првата трансплантација на срце во државава.

Што е важно и потребно да се поседува при работа со пациенти, посебно вашите?

– Според мене една од најважните особини кои треба да ги поседува еден доктор во односот со пациентите е емпатијата. Единствено емпатијата може да ви овозможи истовремено да бидете сочувствителен со состојбата во која што се наоѓа пациентот и истовремено да бидете доволно фокусиран и професионален за да бидете дел од решението на неговиот проблем.

Покрај интерната медицина и кардиологијата, денес се занимавате рекреативно и со тенис и велосипедизам. Двете преокупации бараат голема посветеност, како успевате да ги хармонизирате, односно да ги исполните и своите професионални обврски и личните амбиции?

– Со тенис се занимавам од својата седма година. Во периодот до осумнаесеттата година се занимавав професионално со тенис а потоа работев и како тренер во тек на студиите во неколку тениски школи во Скопје. Особена сатисфакција во тек на тренерската активност ми беше можноста да бидам тренер на двајца американски амбасадори во земјава, господинот Лоренс Батлер и господинот Филип Рикер, а потоа преку тениската игра да станеме и пријатели со господинот Џес Бејли, кој е особено добар тенисер и вљубеник во тенисот. Кон крајот на студиите кога требаше да ја дефинирам професијата престанав активно да се занимавам со тенис и оттогаш наваму тенис играм рекреативно но редовно (најмалку два до три пати во неделата) со група пријатели кои, исто така се вљубеници во овој спорт. Во последните три години рекреативно се бавам и со велосипедизам а изборот на овој спорт некако се наметна, баш затоа што ми овозможува да поминувам квалитетно време со семејството и лесно да ги усогласам професионалните обврски со рекреацијата.

Има интересен факт за вас што малкумина го знаат, пред да се решите да студирате за доктор, сте биле добар тенисер. Дали навистина сте тренирале на самите почетоци со тениската ѕвезда Новак Џоковиќ и на некој турнир сте успеале да го победите?

– Како што напоменав претходно со тенис се занимавам од 7 годишна возраст и на 12 годишна возраст ми се укажа можност да бидам дел од тенискиот камп во Копаоник, организиран од тенискиот клуб Партизан од Белград кој во тоа време го водеше познатата тениска легенда, Јелена Генчиќ. Сега веќе еден од најдобрите тенисери на сите времиња Новак Џоковиќ беше дел од кампот а истиот го посетуваше три години по ред. Во завршницата на кампот се одржуваше Генекс куп, турнир на кој се натпреваруваа сите учесници во кампот и во таа прилика во финалето на Генекс куп играв со Новак Џоковиќ и успеав да го победам. Сепак треба да се има предвид разликата во годините (тој тогаш имаше 7 години а јас 12) и мислам дека самиот факт што тој успеа да се пласира во финалето покрај толку повозрасни играчи покажува за каков талент станува збор уште во тоа време.

На што повеќе му давате значење, на докторската професија или на спортот?

– Секако дека денес во фокусот на мојот интерес е кардиологијата, тоа е мојата професија. Спортот денес го гледам како ефикасен начин за ослободување од стресот кој што го носи секојдневието и можност за дружење со семејството и пријателите.

Што би бил вашиот совет, пред се како доктор?

– Редовна и умерена физичка активност секогаш препорачувам и од сопствено искуство, но и како еден вид превенција од кардиоваскуларни заболувања. Триесетминутна активност можат многу да променат како се чувствувате а и го редуцираат кардиоваскуларниот ризик. Внимавање на телесната тежина со одржување на здрава телесна тежина и заедно со здрава исхрана, исто така ја подобрува состојбата на кардиоваскуларниот систем. Секогаш и секого советувам да го намали стресот, затоа што многу студии покажале дека стресот наведува посегнување по нездрави навики како пушење и прекумерен внес на алкохол, а тоа влијае во нарушување на состојбата на кардиоваскуларниот систем.

Извор: Опсервер