Astma tek fëmijët

9 Tetor, 2020

Astma është një inflamacion kronik obstruktiv i rrugëve të frymëmarrjes që shkakton probleme me frymëmarrjen. Karakterizohet nga një përgjigje imune jo të përshtatshme dhe pneumoni kronike. Sëmundja shfaqet me episode, dmth. momentet akute të sëmundjes alternohen me periudhat në të cilat nuk ka simptoma të astmës.

Sulmet e astmës ndodhin gjithashtu gjatë përkeqësimit të inflamacionit, zakonisht për shkak të pranisë së ndonjë faktori irritues në mjedisin përreth.

Gjatë fëmijërisë së hershme, shpesh hasen sëmundje të cilat në pamjen klinike manifestohen me sindromë respiratore obstruktive (ARS), pra kollë, fishkëllimë, mungesë ajri në rrugët e sipërme të frymëmarrjes dhe vështirësi në frymëmarrje. Shkaqet e kësaj sëmundjeje janë të brendshme (endogjene) dhe të jashtme (ekzogjene).

Faktorët e brendshëm kanë të bëjnë me gjendje atopike, si dhe predispozitën e trashëguar ndaj reaksionit alergjik. Nëse fëmija nuk ka kontakt me faktorët e jashtëm (alergjenet) edhe pse ka atopi, nuk do të ketë zhvillim të sëmundjes.

Astma është shkaku kryesor për paraqitjen e fëmijëve në qendrat urgjentë mjekësore, shtrimeve në spital dhe mungesave në shkollë. Fatkeqësisht, astma tek fëmijët nuk mund të shërohet përgjithmonë dhe simptomat mund të vazhdojnë edhe në moshë të rritur. Me trajtimin e duhur, prindi mund të reduktoj dhe ti mbaj nën kontroll simptomat tek fëmija, duke parandaluar kështu zhvillimin e dëmtimit të mushkërive.

Simptomat

Shenjat dhe simptomat e zakonshme të astmës tek fëmijët janë:

• Kollitja e shpeshtë, e cila përkeqësohet kur tek fëmija është i pranishëm infeksioni viral, shfaqet atëherë kur fëmija është në gjumë, gjatë sforcimeve ose nga ajri i ftohtë
• Fërshëllima në gjoks ose gulçim kur fëmija është jashtë
• Frymëmarrje të shkurtra
• Dhimbje ose shtrëngim në gjoks

Astma tek fëmijët gjithashtu mund të shkaktojë:

• Probleme me gjumin për shkak të mungesës së ajrit dhe kollës
• Episode të kollës ose mungesë ajri që përkeqësohen nga prania e ftohjes ose gripit
• Zgjatje e periudhës së shërimit nga bronkiti pas një infeksionit të frymëmarrjes
• Probleme me frymëmarrjen të cilat e pengojnë fëmijën për të luajtur ose të merret me sport
• Lodhja, e cila mund të jetë rezultat i gjumit të dobët.

Shenjat dhe simptomat e astmës ndryshojnë nga një fëmijë tek tjetri dhe mund të përkeqësohen ose përmirësohen me kalimin e kohës. Fëmija mund të ketë vetëm një tregues, siç është kolla irrituese ose shtrëngimi në gjoks. Mund të jetë e vështirë të thuash nëse simptomat janë shkaktuar nga astma ose ndonjë gjendje tjetër. Gulçimi periodik ose i zgjatur dhe simptoma të tjera të ngjashme me astmën mund të shkaktohen nga bronkiti si pjesë e një infeksioni ose problemi tjetër me frymëmarrjen.

Faktorët e rrezikut dhe shkaqet e astmës

Shkaqet e astmës tek fëmijët nuk njihen plotësisht. Disa nga faktorët qëmendohet të jenë të përfshirë janë:

• Reaksionet alergjike të mëparshme, përfshirë reagimet e lëkurës, alergjitë ushqimore ose ethet e polenit (rinitit alergjik)
• Histori familjare e astmës ose alergjive
• Disa lloje të infeksioneve të rrugëve të frymëmarrjes në moshë të hershme
• Ekspozimi ndaj tymit të duhanit, madje edhe para lindjes (në barkun e nënës)
• Të jetuarit në zone me ajër të ndotur
• Mbipesha
• Gjendjet e frymëmarrjes, të tilla si riniti, sinuset e irrituara (sinusiti) ose pneumonia
• Acid (sëmundja e refluksit gastroezofageal ose GERD)

Rritja e ndjeshmërisë së sistemit imunitar bën që mushkëritë dhe rrugët e frymëmarrjes të përgjigjen me edemë (ënjtje) dhe rritje të sekretimit kur ekspozohen ndaj disa stimujve. Reagimi nxitës mund të vonohet, duke e bërë të vështirë identifikimin e shkakut.

Shkaktarët ndryshojnë nga fëmija në fëmijë dhe mund të përfshijnë:

• Infeksione virale siç është ftohja e zakonshme
• Ekspozimi ndaj ndotësve të ajrit, siç është tymi i duhanit
• Alergjitë ndaj pluhurit, flokëve (qimeve) të kafshëve shtëpiake, polenit ose mykut
• Aktiviteti fizik
• Ndryshimet e motit ose ajri i ftohtë

Herë pas here, simptomat e astmës shfaqen pa shkaktarë të dukshëm.

Trajtimi

Trajtimi fillestar varet nga lloji i astmës tek fëmija. Qëllimi i trajtimit të astmës është të mbajë nën kontroll simptomat, në varësi të faktit nëse fëmija ka:

• Shfaqje të simptomave apo shenjave të astmës
• Nuk ka kufizime në aktivitetin fizik ose sportet
• Përdorim minimal të bronkodilatatorëve me veprim të shkurtër, të tilla si albuteroli (ProAir HFA, Ventolin HFA, të tjerë)
• Pak ose aspak efekte anësore nga ilaçet.

Trajtimi i astmës përfshin parandalimin e simptomave dhe trajtimin e sulmit të astmës. Ilaçi i duhur për fëmijën varet nga shumë faktorë, duke përfshirë moshën, simptomat, shkaktarët e astmës, ilaçi I cili jep rezultate më të mira për ta mbajtur astmën nën kontroll.

Prim. Dr. Sonja Petrovska
Specialiste pediatre