Dr. Ivan Milev: Sëmundjet kongjenitale të zemrës tek foshnjat e porsalindura

16 Shkurt, 2021

 

Sëmundja kongjenitale e zemrës është defekti më i zakonshëm i lindjes, duke prekur 1.35 milion foshnja çdo vit në të gjithë botën. Me çfarë lloj sëmundjesh kongjenitale të zemrës përballemi në klinikën tonë? Sa shpesh vërehen defekte kongjenitale të cilat vënë në rrezik jetën?

– Në praktikën e përditshme të kardiologjisë, përballemi me foshnja të porsalindura, fëmijë dhe të rritur që kanë të njëjtën karakteristikë – praninë e një defekti të lindur të zemrës. Sigurisht, çdo defekt i lindur është rreptësisht individual për secilin individ, kështu që pamja klinike varet nga lloji i defektit dhe shkalla e shqetësimeve hemodinamike, të cilat japin shenja klinike të shoqëruara me defektin e caktuar kongjenital të zemrës.

Rreth 25% e defekteve të zemrës tek foshnjat shoqërohen nga një pamje klinike më e rëndë e dominuar nga takipnea dhe / ose cianoza. Këto janë defekte të rrezikshme për jetën, të cilat ndonjëherë duhet të korrigjohen gjatë orëve ose ditëve të para të lindjes, dhe është e dëshirueshme që këto lindje të kryhen në qendra në të cilat është lehtësisht e disponueshme kardiokirurgjia pediatrike, në rastet kur defekti i lindur tashmë është diagnostikuar.

Zhvillimi i mëtejshëm i foshnjave dominohet nga defekte të shuntimit, të cilat paraqesin një pamje klinike të dështimit të zemrës, cianozës ose hipertensionit pulmonar. Këto janë defekte në të cilat kërkohet trajtim operativ ose intervenim në moshën e hershme ose pak më të vonshme të   foshnjës.

Tek një pjesë e këtyre fëmijëve edhe në të ardhmen defekti i zemrës do të vazhdojnë të jetë i pranishëm me shenjë kryesore klinike – zhurmë në zemër. Prandaj, çdo zhurmë zemre duhet të ekografohet të paktën një herë në jetën e individit dhe duhet të bëhet një dallim i qartë nëse është një murmuritje e parëndësishme apo një defekt i lindur i zemrës.

Një pjesë e vogël e defekteve të lehta të zemrës nuk shkaktojnë probleme të rënda klinike, kështu që defekti do të zbulohet aksidentalisht tek pacienti i rritur me zhurmë ose aritmi të zemrës. Prandaj, çdo pacient me aritmi të zemrës duhet të vlerësohet menjëherë me anë të ekokardiografisë.

Lajmi për lindjen e një foshnje me anomali të lindur të zemrës në një kohë kur të gjithë gëzohen për ardhjen e shumëpritur në jetë të foshnjës, nuk është aspak e thjeshtë për tu njoftuar. A janë prindërit të gatshëm për atë që i pret dhe sa e saktë është diagnoza para lindjes (eko-kardiografia)?

Lajmi për shtatzëni me fetus me defekt të mundshëm të zemrës është gjithmonë i pakëndshëm për familjen, por natyrisht, është e nevojshme ta shpallni atë në mënyrë racionale dhe kritike. Sot, zhvillimi i kirurgjisë kardiake pediatrike është në një nivel të tillë që, edhe defekte komplekse të zemrës të diagnostikuara më parë, sot mund të trajtohen në mënyrë adekuate dhe të sjellin një cilësi të kënaqshme të jetës. Gjithashtu, kjo masë paraprake do të çojë në vigjilencë më të madhe dhe transport adekuat të foshnjës së porsalindur me defekt kongjenital të rrezikshëm për jetën në një qendër të përshtatshme trajtimi.

Ekokardiografia e fetusit është në vetvete një sfidë për çdo ekograf fetal, por me edukimin e duhur, me përvojë, trajnim dhe parashikime të mira dhe të sakta, gabimet e mundshme diagnostike mund të eliminohen. Sot, rrallë përballemi me sfidën e propozimit të ndërprerjes së shtatzënisë për shkak se fetusi ka defekt në zemër, përkundrazi, ekokardiografia fetale do të ndihmojë për të diagnostikuar foshnjën e porsalindur në kohë dhe për ti dhënë trajtimin e duhur në kohë.

Jo të gjitha defektet janë komplekse, të rënda dhe kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme pas lindjes. Sa përqind e tyre mund të trajtohet më vonë gjatë jetës?

– Po, shumica e defekteve trajtohen më vonë gjatë jetës me përdorimin e procedurave ndërhyrëse (zgjerim, sedimentim, krijim i shunteve dhe mbyllje të shunteve) ose operacion. Ndërhyrjet operative zakonisht ndahen në paliative dhe radikale. Këtu përsëri kjo varet nga lloji i defektit, çfarë procedure do të përdoret. Përafërsisht, 75% të të gjitha defekteve të lindura të zemrës mund të shtyhen deri në kohën, peshën trupore dhe zonën / sipërfaqen e duhur.

Lajmi i mirë është se një pjesë e problemeve të zemrës zhduken vetvetiu. A mund të na shpjegoni për çfarë bëhet fjalë më konkretisht?

Defekti i septumit ventrikular është defekti më i zakonshëm kongjenital i zemrës, i vetëm ose në kombinim me defekte të tjera. Rreth 30% e të gjitha defekteve ventrikulare perimembranoze janë vetëshëruese, dmth korrigjohen nga mbyllja aneurizmale e defektit me indet nga fleta septale e valvulës trikuspidale.

Një nga 100 foshnja të porsalindura ka defekt në zemër. Njohja dhe diagnostikimi i hershëm është thelbësore. Ndryshe nga ato anomali që diagnostikohen gjatë lindjes, cilat janë simptomat që mund të tregojnë më vonë një anomali kongjenitale të zemrës dhe që mund të njihen nga vetë prindërit dhe të kërkojnë kujdes mjekësor në kohë?

– Në periudhën neoanatale, dominon takipnea dhe cianoza. Më vonë tek foshnjë, vërehet nervozizëm, djersitje gjatë ushqyerjes me gji, lodhje gjatë ushqyerjes ose mungesë e shtimit të peshës trupore.

Ka disa arsye për shfaqjen e anomalive kongjenitale të zemrës tek fëmijët, por tremujori i parë i shtatzënisë është veçanërisht i rëndësishëm. Çfarë mund të bëjnë nënat e ardhshme për të ulur rrezikun e shfaqjes së tyre?

Në shfaqjen e defekteve të lindura të zemrës ndikojnë shumë faktorë. Infeksionet virale (TORC), përdorimi i alkoolit, pirja e duhanit, faktorët e mjedisit (ndotja e ajrit), sëmundjet shoqëruese trashëguese (anamneya e Fallot në familje), kromozomopatitë (Daun, Turner), gjenopatitë (sindroma Holt Oram), etj., ndikojnë në rritjen e shfaqjes së defekteve kongjenitale tek fëmijët.

Gjithësesi, në shekullin 21, unë jam i lumtur që kemi arritur të zhvillojmë një ekip dhe kardiologji adekuate pediatrike dhe kirurgji kardiake në vendin tonë, që mund të ndihmojmë pothuajse të gjithë të porsalindurit me defekte të rënda të zemrës, që të mund të diagnostikojmë defekte të zemrës me përdorimin e ekokardiografisë, CT angiografisë, MRI të zemrës dhe angiografisë selektive dhe asaj që ne trajtojmë dhe kurojmë qindra pacientë, nga foshnjat e porsalindura deri tek të rriturit me defekte kongjenitale të zemrës.