Новости

Загубата на сакана личност е меѓу најпредизвикувачките моменти во животот и претставува еден од најчестите стресори. Загубата резултира со каскада од емоционални, когнитивни и бихејвиорални одговори кои всушност ја дефинираат тагата. Одговорите на тагата не се засноваат на однапред дефинирани фази, туку следат шаренолики обрасци додека луѓето се прилагодуваат на смртта на блискиот.

Повеќето луѓе кои доживуваат смрт на за нив важна личност, успеваат успешно да се прилагодат на загубата со текот на времето. Можно е, поединецот кој изгубил повеќе од еден близок, различно да ја доживее акутната тага. Врз ова доживување влијаат различните фактори како природата на односот со починатиот, и секако останатите околности поврзани со конкретната смрт.
Акутната тага обично вклучува период на интензивни емоции, преокупација на мислите и сеќавања за починатиот, што може да резултира со одреден период на намален ангажман во животот и занемарување на претходните активности. Акутната тага варира во нејзиниот интензитет и должина, и врз неа може да влијаат различни религиозни и културни елементи.

За повеќето ужалени лица, овој период на акутна тага е проследен со интегрирана тага. Тоа е периодот кога лицето веќе се прилагодило на загубата, тагата останала во заднина, а лицето значајно се реадаптирало во животот без покојниот.
Мора да истакнеме дека постои мало, но сепак не занемарливо малцинство луѓе кои доживуваат немилосрдни одговори на тагување и жалост, кои резултираат со функционално оштетување надвор од културните норми, што историски е означено како комплицирано, трауматично, упорно или патолошко. Од неодамна, ваквиот силен одговор добива консензуално име или велиме станува збор за нарушување на продолжено тагување.

Нарушувањето се карактеризира со зголемена и постојана ментална вознемиреност по загубата, односно:

• интензивен копнеж/жалење за починатата личност,
• или преокупираност со мисли или спомени за таа личност.

Децата и адолесцентите често пати се преокупирани со начинот на кој настапила смртта.
За да кажеме дека едно лице страда од ова нарушување на продолжено тагување (оттажување), односно за да ја категоризираме тагата како продолжено тагување треба загубата на блиската личност да се случила пред најмалку една година (кај возрасни лица кои тагуваат), или пред повеќе од 6 месеци (кај деца и адолесценти). Дополнително, кај лицето кое тагува мора да се присутни речиси секојдневно (во последниот месец пред дијагнозата) најмалку 3 од подолу наведените симптоми.
Симптоми:

• Нарушување на идентитетот (чувство како да е изгубен дел од себе си),
• Нагласено чувство на неверување за смртта,
• Избегнување на фактот дека лицето е мртво,
• Интензивна емоционална болка (како лутина, горчина, тага) поврзана со смртта,
• Тешкотии со реинтеграција (како што се проблеми на продложување на комуникација со пријателите, заинтересираност за следење интереси, хобија или планирање на иднината),
• Емоционална вкочанетост (отсуство или значително намалување на емоционалното искуство),
• Чувство дека животот е бесмислен,
• Интензивна осаменост (чувство дека сте сами или одвоени од другите).
  Покрај сето ова, тагувањето на лицето трае подолго отколку што може да се очекува поврзано со социјалните, културните или религиозните норми.

Колкави се шансите да ви се случи?

Се проценува дека меѓу 7% и 10% од ужалените возрасни ќе доживеат постојани симптоми на нарушување на продолжено тагување (Szuhany et al., 2021). Помеѓу децата и адолесцентите кои изгубиле некој близок, околу 5% до 10% ќе доживеат депресија, посттрауматско стресно растројство и/или продолжено нарушување на тагата по преживеаното.

Ризик фактори за продолжена тага:

• Повозрасни лица,
• Лица со постоечка психичка болест (особено депресија, биполарно афективно растројство),
• Негувателите, особено ако се грижеле за партнерот или имале депресија пред загубата,
• Недоволна подршка од социјалната средина,
• Ако смртта на саканата личност се случува многу ненадејно или под трауматски околности (Szuhany et al., 2021).

Нарушувањето продолжено тагување често се јавува заедно со други ментални нарушувања како што се посттрауматско стресно растројство, анксиозност или депресија. Mоже да влијае на општото здравје, да предизвика појава на рак, или лицата да пристапат кон злоупотреба на психоактивни супстанции. Проблемите со спиењето се исто така чести. Oколу 80% од луѓето кои страдаат од ова нарушување доживуваат долгорочно пореметување на сонот.

Третман

За повеќето луѓе, симптомите поврзани со тагата по смртта на близок се намалуваат со текот на времето и не влијаат на нивното секојдневно функционирање. Иако чувствата и симптомите на тага понекогаш може да се зголемат во различни временски периоди, тие обично не бараат третман за ментално здравје.
Сепак, за луѓето кои развиваат поинтензивни, тековни симптоми на продолжено тагување, достапни се третмани базирани на докази. Утврдено е дека третманите со елементи на когнитивно-бихејвиорална терапија (КБТ) се ефикасни во намалувањето на симптомите.

Еден вид третман, комплициран третман на тага, вклучува компоненти на КБТ и други пристапи за да помогне да се прилагоди на загубата. Се фокусира и на прифаќање на реалноста на загубата и на реставрација – работа кон целите и чувство на задоволство во свет без саканата личност.

КБТ, исто така, може да биде корисен во решавањето на симптомите што се јавуваат во склоп на оваа состојба, како што се проблемите со спиењето.

Групите за поддршка на тага може да обезбедат корисен извор на социјална поврзаност и поддршка. Тие можат да им помогнат на луѓето да се чувствуваат помалку осамени, со што ќе помогнат да се избегне изолацијата која пак дополнително може да го зголеми ризикот од продолжено тагување.

Во моментов нема лекови за лекување на специфични симптоми на тага. Третманот опфаќа симптоматско лекување на постоечките симптоми, самостојно и/или во комбинација со психотерапија.

За да закажете термин кај нашите психотерапевти обратете се на 02/3091-484