Muaj: Korrik 2020

Gjatë verës, moti i ngrohtë lejon që bakteret të shumohen me shpejtësi në ushqimin e kontaminuar, duke shkaktuar helmim nga ushqimi dhe diarre bakteriale. Tek fëmijët që konsumojnë ushqim të kontaminuar nga bakteret, shfaqen të përziera, dhimbje të forta barku dhe diarre pas 3 deri në 24 orë. Gjithashtu mund të kenë dhimbje koke ose ethe.

Helmimet nga ushqimi shpesh ndodhin në vendet në të cilat shërbehen ushqime, të tilla si restorante, vendet ku kryhen festa, në kampe dhe nëpër kopshte. Ushqimet si mishi, peshku, frutat e detit, sallamrat, sallata, veza dhe qumështi – shpesh lidhen me helmimet nga ushqimi, prandaj është e rëndësishme të kontrolloni nëse ushqimi është i freskët përpara se të konsumohet.

Organizmat më të zakonshme që shkaktojnë helmim nga ushqimi përfshijnë Staphylococcus aureus, Salmonella, Vibrio parahaemolyticus, ose toksinat e prodhuara nga bakteret. Shumica e baktereve nuk janë rezistente ndaj nxehtësisë, kështu që helmimi nga ushqimi mund të parandalohet me anë të zierjes së ushqimit. Sidoqoftë, ushqimet që nuk mund të ziehen ose toksinat që nuk degradohen nga nxehtësia mund të shkaktojnë helmim ushqimor. Prandaj, ushqimi duhet të përgatitet higjenikisht.

Prevalenca e shkaqeve bakteriale të diarresë tek fëmijët, siç është dizenteria, aktualisht është ulur ndjeshëm, por shumë fëmijë ende përjetojnë dhimbje barku dhe diarre mukozale gjatë verës. Diarreja bakteriale shkaktohet nga transferimi i baktereve nga materia fekale në ushqim, e cila më pas konsumohet. Prandaj, është shumë e rëndësishme që të lani duart para se të përgatisni ose të konsumoni ushqim. Diarreja bakteriale ose helmimi nga ushqimi zgjidhet brenda disa ditëve, kështu që shumica e pacientëve nuk kanë nevojë për antibiotikë ose trajtim tjetër. Sidoqoftë, tek fëmijët pasojat mund të jenë më të rënda, madje edhe fatale për shkak të dehidratimit të shkaktuar nga diarreja, kështu që fokusi kryesor i trajtimit është parandalimi i dehidratimit. Pacientët pediatrikë mund të zhvillojnë dehidratim për shkak të të vjellave dhe diarresë, gjë që shkakton tharjen e mukozës së gojës, mbyllje të syvë, lodhje dhe shenja të tjera të dehidratimit. Në raste të tilla, pacienti duhet të kontaktojë me mjekun specialist sa më shpejt të jetë e mundur.

Si mund të parandalohet kjo lloj diarreje?

Duhet të konsumoni ujë të zier dhe të shmangni kunsumin e ujit nga çezma ose akullin e bërë nga uji i çezmës. Duhet të shmanget konsumi i frutave ose perimeve me gjethe gjethe siç janë gjethet e lakrës. Duhet të shmanget konsumi i mishit të pa zier dhe veçanërisht ushqimi i detit pa kripë. Opsione të tjera përfshijnë supërat ose pure orizi. Trupi i fëmijës duhet të ngrohet, zakonisht  vendosen peshqirë të ngrohtë në bark për të zvogëluar dhimbjen e barkut. Në  shumicën e rasteve gjendja e fëmijës përmirësohet pas disa ditësh, kështu që nuk duhet që të shqetësoheni së tepërmi, e nevojshme është vetëm dhënia e terapisë simptomatike e cila është mëse e  mjaftueshme.

Në rast se dyshohet për dizenteri bakteriale, ose ka ethe apo gjak në jashtëqitje, atëherë fëmija duhet të dërgohet menjëherë tek mjeku për trajtimin e mëtejshëm. Dizenteria bakteriale shkakton dhimbje të forta të barkut dhe diarre të cilat shkaktojnë dehidrim. Trajtimi me antibiotikë dhe lëngje është i nevojshëm. Përdorimi i tepërt i agjentëve të antidiarre mund të lehtësojë diarrenë, por nuk do të kurojë inflamacionin e zorrëve, kështu që këta agjentë nuk rekomandohen. Ndonjëherë ato mund të përkeqësojnë simptomat sistemike, kështu që duhet pasur kujdes kur përdorni agjentë antidiarre.

Gjithashtu është e rëndësishme larja e duarve para se të konsumoni dhe përgatitni ushqimin. Diarreja e shkaktuar gjatë udhëtimit quhet diarre e udhëtarëve. Medikamentet profilaktike zakonisht nuk janë të nevojshme, por nëse fëmijët kanë kushte para-ekzistuese siç janë problemet gastrointestinale, problemet e veshkave ose diabeti, është e nevojshme marrja e profilaktikëve para udhëtimit.

Prim. Dr. Sonja Petrovska
Specialiste pediatre

Sëmundja COVID-19 e shkaktuar nga virusi SARS-CoV-2 vazhdon të përhapet globalisht, duke tejkaluar kapacitetet dhe burimet e sistemeve shëndetësore në të gjithë botën. Për shkak se virusi transmetohet përmes frymëmarrjes dhe përmes kontaktit me sipërfaqet e kontaminuara, përhapja e virusit mund të reduktohet me anë mbajtjes së higjenës së duhur të duarve. Larja e shpeshtë e duarve nënkupton ekspozimin e zgjatur ndaj ujit dhe agjentëve kimikë dhe fizikë që mund të çojnë në ndryshime të caktuara siç janë çrregullimi i pengesës epidermmale, çrregullimi i niveleve të keratinociteve dhe lëshimi i mëvonshëm i citokineve inflamatore, si dhe aktivizimi i sistemit imunitar dhe reaksionet e llojit të sistemit të vonuar të mbidnjeshmërisë (hipersensibilitetit). Efektet anësore në lëkurë mund të përfshijnë rritjen e thatësisë së lëkurës dhe madje edhe dermatitin e kontaktit (zakonisht irrituese dhe rrallë herë ekzemë alergjike), dhe personat me dermatit atopik janë veçanërisht të ndjeshëm.

Përse shfaqen efekte anësore të lëkurës?

Ekspozimi i zgjatur i lëkurës në ujë dhe në mjedis të lagësht shkakton ënjtje në shtresën e jashtme të lëkurës (stratum corneum) dhe ndërprerje të ultrastrukturës së lipideve ndërqelizore, gjë që rrit përshkueshmërinë dhe ndjeshmërinë e lëkurës ndaj irrituesve të ndryshëm fizikë dhe kimikë (substanca irrituese). Gjithashtu, veshja e shpeshtë e dorezave shkakton djersitje, e cila nga ana tjetër intensifikon lagështinë duke çuar në një përgjigje të intensifikuar inflamatore të lëkurës ndaj acarimit.

Përdorimi i përsëritur i sapunëve dhe detergjentëve

Në kushte normale (dhe për kujdesin shtëpiak) këto substanca tolerohen mjaftë mirë, por në kushte të përdorimit të shpeshtë këta agjentë mund të shkaktojnë dëmtim kronik (kumulativ) të lëkurës dhe shfaqjen e ekzemës kontaktuese irrituese, dhe rrallë shfaqjen e ekzemës së kontaktit alergjik. Kjo ndodh kryesisht për shkak të aftësisë së tyre për të (prishur shtresën mbrojtëse të lipideve dhe proteinave) çrregulluar lipidet dhe proteinat e lëkurës. Pacientët me një histori personale ose familjare të dermatitit atopik kanë barrierë  kronike të mosfunksionimit të lëkurës, dhe tregohet se janë më të ndjeshëm ndaj këtyre substancave (irrituese).

Përdorimi i përsëritur i dezinfektuesve

Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) rekomandon përdorimin e preparateve që përmbajnë së paku 60% alkool në rastet kur nuk keni në dispozicion ujë dhe sapun. Këto dezinfektues e çrregullojnë më tepër barrierën e lëkurës dhe shkaktojnë më tepër thatësi dhe acarim.

Këshilla

Në këto kushte, është shumë e rëndësishme të përshtatni mënyrën e larjes së duarve për të siguruar mbrojtje efektive kundër përhapjes së COVID-19, duke reduktuar në të njejtën kohë rrezikun e efekteve anësore të lëkurës.

1. Sipas rekomandimeve të OBSH-së, duart duhet të lahen për të paktën 20 sekonda (përfshirë thonjtë, hapësirën ndërmjet gishtave,  kyçin e dorës) duke përdorur ujë të ngrohtë me sapun, veçanërisht pas qëndrimit në vende publike, para ngrënies, pas teshtitjes ose kollitjes. Më pas vijon shpëlarje e plotë e sapunit dhe fshirja butësisht e duarve, përfshirë hapësirat ndërmjet gishtërinjve.

2. Mbajtja e hidratimit të duhur të lëkurës është thelbësore në parandalimin e reaksioneve të padëshiruara nga larja e shpeshtë. Këto hidratues duhet të aplikohen disa herë gjatë ditës, veçanërisht pas larjes së duarve.

3. Ekzistojnë disa lloje të kremrave / emollientëve, të cilat së bashku me këshillat për përmirësimin e barrierës së lëkurës përbëjnë një kombinim të humectantëve (për shembull glicerina e cila është pjesë përbërëse e preparatit Filagrin protect) me emollientë okluzivë (gjatë natës) për të parandaluar humbjen e ujit dhe parandalimim e irritimit. Ato gjithashtu luajnë rol në reduktimin e sensibilizimit të kontaktit dhe reduktimin e ndjenjës së thatësisë.

4. kur përdorni dezinfektues duhet ta lini atë të thahet spontanisht, më pas rekomandohet përdorimi i hidratantëve.

5. Për personat që përdorin doreza mbrojtëse, rekomandohet që të lajnë duart menjëherë pasi të keni hequr dorezat dhe të aplikojnë preparate mbrojtëse hidratuese /emollientë dhe për të reduktuar mjedisin e lagësht është e rëndësishme të ndërroni në mënyrë sistematike dorezat dhe t’i aplikoni ato në lëkurë të thatë.

6. Tek personat me lëkurë të ndjeshme dhe histori sëmundjesh kronike të lëkurës (dermatit atopik, psoriasis, thatësi e rritur e lëkurës …) rekomandohet të përdorni hidratues pas çdo larje të duarve në mënyrë që të ruani shtresën mbrojtëse të lëkurës. Në rastin e shfaqjes së sekretimit, çarjes, dhimbjes apo gjakderdhjes nga ndryshimet, pacientët duhet të konsultohen me mjekun dermatolog.

Rekomandimi ynë për hidratimin e lëkurës

Ekziston një formulë inovative e preparatit Filagrin protect që ndryshon nga preparatet e tjera të ngjashme sepse përmban një përqendrim të lartë të glicerinës, përpunohet në mënyrë magjistrale dhe nuk përmban konservantë dhe parfume shtesë të cilat mund të shkaktojnë irritim të shtresës mbrojtëse të lëkurës. Filagrin protect është një produkt mjaft i butë që siguron hidratim efektiv në lëkurë që zgjat 24 orë. Efektet e para klinike të favorshme vërehen pas të paktën 10 ditësh përdorim nëse përdoret dy herë në ditë.