Ajri i ndotur dhe pasojat

24 Nëntor, 2023

Ndotja e ajrit është ndotja e mjedisit të brendshëm ose të jashtëm të shkaktuar nga ndonjë agjent kimik, fizik ose biologjik që ndryshon karakteristikat natyrore të atmosferës.

Pajisjet e ngrohjes me lëndë djegëse të ngurta në amvisëri, automjete motorike, objekte industriale dhe zjarret në pyje janë burime të zakonshme të ndotjes së ajrit. Ndotësit që shqetësojnë shëndetin publik përfshijnë: grimcat, monoksidi i karbonit, ozoni, dioksidi i azotit dhe dioksidi i squfurit. Ndotja e ajrit të jashtëm dhe të brendshëm shkakton sëmundje të frymëmarrjes dhe sëmundje të tjera që janë burime të rëndësishme për shfaqjen e sëmundjeve dhe vdekshmërisë.

Të dhënat e OBSH-së tregojnë se globalisht pothuajse e gjithë popullata (99%) thith ajër që tejkalon kufijtë e udhëzimeve të OBSH-së dhe përmban nivele të larta ndotësish, veçanerisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme që vuajnë ekspozimin më të madh.

Cilësia e ajrit është e lidhur ngushtë me klimën dhe ekosistemet e planetit tokë në shkallë globale. Shumë nga nxitësit e ndotjes së ajrit (dmth djegia e lëndëve djegëse fosile) janë gjithashtu burime të emetimeve të gazeve serrë. Prandaj, politikat për reduktimin e ndotjes së ajrit ofrojnë strategji të suksesshme klimatike dhe shëndetësore për të reduktuar ngarkesën e sëmundjeve të shkaktuara nga ndotja e ajrit. Sigurisht, këto strategji kontribuojnë në zbutjen e menjëhershme dhe afatgjatë të ndryshimeve klimatike.
Nga smogu mbi qytete e deri te tymi në shtëpi, ndotja e ajrit përbën një kërcënim të madh për shëndetin dhe klimën.

Ndotja e ajrit si në qytete ashtu edhe në zonat rurale, rezulton në grimca të imëta që shkaktojnë goditje në tru, sëmundje të zemrës, kancer të mushkërive, sëmundje akute dhe kronike të frymëmarrjes.

Rreth 2.4 miliardë individë janë të ekspozuar ndaj niveleve të rrezikshme të ndotjes së ajrit në ambiente të mbyllura, sepse përdorin zjarre të hapura ndotëse ose soba për ngrohje/gatim që djegin biomasë (dru, mbetje të tjera) dhe qymyr.
Efektet e kombinuara të ndotjes së ajrit në ambient të hapur dhe ndotjes së ajrit në ambiente të mbyllura shoqërohen me 7 milionë vdekje të parakohshme në vit.

Aktivitetet e OBSH-së kundër ndotjes së ajrit

OBSH promovon ndërhyrjet dhe iniciativat e politikave të sektorit të shëndetshëm (përfshirë energjinë, transportin, strehimin, zhvillimin urban dhe elektrifikimin e objekteve shëndetësore). Gjithashtu po punon për të adresuar rreziqet kryesore shëndetësore nga ndotja e ajrit të brendshëm dhe të jashtëm. E gjithë kjo me synimin për të dhënë një kontribut më të madh në arritjen e përfitimeve të përbashkëta shëndetësore nga kushtet klimatike dhe ndryshimin e politikave për zbutjen apo lehtësimin e gjendjes.

OBSH ofron mbështetje teknike për shtetet anëtare të OBSH-së në zhvillimin e udhëzimeve normative, mjeteve dhe ofrimin e këshillave autoritative për çështjet shëndetësore që lidhen me ndotjen e ajrit dhe burimet e tij.

OBSH monitoron dhe raporton mbi tendencat globale dhe ndryshimet në rezultatet shëndetësore në lidhje me veprimet e ndërmarra për të adresuar ndotjen e ajrit në nivel kombëtar, rajonal dhe global.

OBSH ka zhvilluar dhe zbatuar gjithashtu një strategji për të rritur ndërgjegjësimin për rrezikun e ndotjes së ajrit, si dhe zgjidhjet e disponueshme që mund të zbatohen për të zbutur rreziqet e ekspozimit ndaj ndotjes së ajrit. Përmes qasjejes dixhitale dhe partneriteteve, OBSH ka ndihmuar në rritjen e vlerave dhe propozimeve për trajtimin e ndotjes së ajrit për ministritë e shëndetësisë dhe mjedisit, qeveritë e qytetit dhe palët e tjera të interesuara nga sektorë me emetime të konsiderueshme.