Autor: zmc_piksel_dev

Çfarë është kolesteroli?

Kolesteroli është një nga llojet e yndyrnave lipide që janë të nevojshme për funksionimin normal të trupit, më konkretisht marrin pjesë në proceset e prodhimit të hormoneve dhe membranave qelizore.

Kur kolesteroli përbën problem?

Kolesteroli përbën problem nga momenti kur aktivizimi i informacionit gjenetik, ndryshon kontrollin e prodhimit të tij, duke shkaktuar apo mundësuar akumulimin e tij në trup.
Gjithashtu, niveli i kolesterolit në gjak mund të rritet për shkak të kushteve të ndryshme të tilla si:

• marrja e vazhdueshme dhe e tepërt e ushqimeve që përmbajnë yndyrë,
• mbipesha,
• jeta sedentare (duke kaluar ulur pjesën më të madhe të kohës),
• diabeti, por edhe si rezultat i veprimit të barnave të caktuara.

Cilat janë pasojat e kolesterolit?

Kolesteroli dëmton kryesisht qarkullimin e gjakut. Kur kemi nivele shumë të larta të kolesterolit, ai akumulohet në muret e arterieve (enëve të gjakut) duke formuar pllaka ateroskleroze. Ato mund të rriten dhe të bllokojnë qarkullimin, duke dëmtuar organe të tilla si truri, zemra, veshkat ose këmbët.

Kolesteroli i keq (LDL)

Kolesteroli i keq (i quajtur LDL) është ai që grumbullohet në muret e arterieve. Pra, rëndësia e vlerës së LDL është thelbësore në krahasim me kolesterolin total dhe kolesterolin e mirë si rezultat i këtij mekanizmi të drejtpërdrejtë të dëmtimit. Masat e trajtimit të kolesterolit kryhen sipas vlerave të matura të kolesterolit LDL.

Cilët janë personat që bëjnë pjesë në grupin e rrezikut

Grupi i rrezikut përfshin personat me histori të vdekjes së papritur në familje (për burrat deri në 55 vjet dhe gratë deri në 60 vjet).
Vdekja në moshë të hershme paralajmëron mundësinë e pranisë së kolesterolit të lartë LDL, pasi vdekja e papritur vjen nga predispozicioni që ka burri ose gruaja të pësojë sulm në zemër për shkak të niveleve të larta të kolesterolit të cilat nuk zbulohen me kohë.
Një grup tjetër rreziku me predispozicion për ekzistencën e mundshme të kolesterolit të lartë (LDL) janë personat mbipeshë, diabetikë, duhanpirës dhe ata që kalojnë vazhdimisht kohë të gjatë ulur.

Si zbulohet hiperkolesterolemia familjare?

Në rast të hiperkolesterolemisë familjare të dyshuar, kolesteroli LDL duhet të kontrollohet / përcaktohet edhe tek personat më të rinj. Në moshë të hershme, kolesteroli manifestohet me njolla në lëkurë (ndryshime në pigmentim), ndryshime në shikim ose depozita yndyrore në lëkurë.

Simptomat

Nivelet e larta të kolesterolit LDL nuk shfaqin simptoma për një kohë të gjatë. Shumë persona mendojnë se kolesteroli është vetëm një pjesë e parametrave laboratorikë por nuk mendojnë se kolesteroli është i rrezikshëm.
Fatkeqësisht, përjetimi i simptomave apo problemeve të kolesterolit, mund të ndodhë kur të jetë tepër vonë: pllaka aterosklerotike bllokon arterien në tru duke shkaktuar goditje në tru ose ngushtimin e arteries së zemrës, duke shkaktuar infarkt të miokardit.
Ka nga ata apacientë të cilët edhe pse janë të vetëdijshëm për praninë e kolesterolit, përsëri vendosin të ndërpresin marrjen e ilaçeve
Mungesa e marrjes së terapisë (statinave), dmth mos-përdorimi i tyre është një problem i madh.
Nëse gjendja nuk përmirësohet pas terapisë, duhet të konsultoheni me mjekun për të ndryshuar dozën ose për të ndryshuar ilaçin.

Infarkti në zemër

Është e rëndësishme të theksohet se ndërmjet 40% dhe 60% e sulmeve në zemër shkaktojnë vdekje jashtë ambienteve të spitalit, por edhe personat të cilët i mbijetojnë atakut, mbeten me pasoja të pakthyeshme sepse problemet me zemrën vazhdojnë.
Dhimbja në gjoks, paralizimi i krahëve ose këmbëve janë simptoma të kolesterolit të lartë, megjithatë, ato shfaqen kur është tepër vonë.
Pasojat e sulmit /atakut në zemër mund të ndikojnë në jetën e pacientëve, pozicionin e tyre të punës, familjen dhe jetën shoqërore. Për këtë arsye, është e rëndësishme të theksohet rëndësia e normalizimit të nivelit të kolesterolit në mënyrë që ky armik i heshtur të mos çojë në pasoja fatale.

Trajtimi

Trajtimi konsiston në ushqimin e shëndetshëm me pak yndyrë, stërvitje dhe përdorimin e barnave të quajtura statina (të cilat merren si ilaçe me recetë). Zbatimi i të gjitha këtyre hapave ndihmon në trajtimin edhe të rasteve më të rënda të shkaktuara nga kolesteroli.
Mos të harrojmë faktin se trajtimi duhet të jetë në kohë, sepse këto barna korrigjojnë vlerat e kolesterolit, por nuk mund ta kurojnë atë.

• 

Sipas të dhënave nga OBSH (Organizata Botërore e Shëndetësisë) vlerësohet se rreth 100 milion njerëz në të gjithë botën vuajnë nga psoriaza.

Përse është kaq e përhapur kjo sëmundje e lëkurës?

Është e thjeshtë, kjo ndodh për shkak të faktorëve të shumtë që e shkaktojnë atë, e kombinuar me përqindjen e ulët të personave që këshillohen rregullisht me specialist dermatolog, duke e lënë sëmundjen e tyre pa diagnozë dhe pa trajtim.
Psoriaza është në një sëmundje kronike e lëkurës, origjina e së cilës mund të ketë lidhje me faktorë gjenetikë ose autoimunë. Faktorë të tjerë që mund të shkaktojnë sëmundjen e psoriazës janë: stresi, trauma, infeksionet bakteriale, ilaçet, kushtet klimatike ekstreme, alkoolizmi, pirja e duhanit dhe mbipesha.

Psoriaza karakterizohet nga rritje e pakontrolluar e qelizave në shtresat e fundit të lëkurës, duke i rritur ato shumë shpejt në 3-4 ditë kundrejt rritjes normale në 28 ditë. Kështu, grumbullohen shtresa me luspa në lëkurë. Gjithashtu gjeneron njolla të kuqe, kruajtje dhe në disa raste edhe dhimbje.

Meqenëse psoriaza është një sëmundje e lëkurës që mund të zbulohet dhe trajtohet shpejt, konsultimi i hershëm me mjekun specialist dermatolog është thelbësor për të kontrolluar praninë e kësaj sëmundje dhe për ta parandaluar atë të shndërrohet në një sëmundje kronike.

Mund të zhvillohet në çdo moshë dhe prek burrat dhe gratë njësoj, veçanërisht ata që vuajnë nga sindroma të caktuara metabolike si diabeti, hipertensioni dhe kolesteroli i lartë.
Dermatologët shpjegojnë se stresi është një nga faktorët në jetën moderne që ka ndikimin më të madh në rritjen e rasteve të psoriazës, prandaj ata rekomandojnë për ata që vuajnë nga kjo sëmundje “të jenë të qetë”. Për shkak se stresi dekompenson shumicën e pacientëve, trajtimi duhet të shoqërohet me teknika relaksimi të tilla si meditimi, joga dhe mbajtja e duhur e hidratimit të lëkurës.

9 llojet më të zakonshme të psoriazës

Është e rëndësishme të dini se ekzistojnë disa lloje të psoriazës, të cilat klasifikohen sipas simptomave dhe zonave në të cilat zhvillohet.

Psoriaza vulgare (pllaka): është më e zakonshmja, karakterizohet nga shfaqja e pllakave të mëdha të përcaktuara mirë në lëkurë, në zonën e gjunjëve, bërrylave dhe zona të tjera të trupit.

Psoriaza e kokës: është e pranishme tek 70% e pacientëve që vuajnë nga psoriaza, njihet nga shfaqja e pllakave në lëkurën e kokës, një simptomë që shpesh ngatërrohet me zbokthin. Zakonisht shfaqet në skajet e flokëve dhe afër veshëve.

Psoriaza gutata: karakterizohet nga shfaqja e pikave, përgjithësisht në zonën e duarve dhe këmbëve. Në disa raste, pamja e saj ngjan me infeksionin streptokoksik të bajameve.

Psoriaza e thonjve: prek kryesisht duart dhe thonjtë, mund të dallohet nga shfaqja e njollave të kuqe me luspa të vogla në lëkurë. Ky lloj i psoriazës mund të çojë në qërimin/rrjepjen e thonjve.

Psoriaza inverse (e anasjelltë): zakonisht ndodh në zona të palosjeve të lëkurës të tilla si qafa, pjesa e pasme e gjunjëve dhe pjesa e brendshme e krahut.

Psoriaza palmoplantare: ky lloj i psoriazës zakonisht zhvillohet në pëllëmbët e duarve dhe shputat e këmbëve, duke gjeneruar njolla të verdha qelbi që shpërthejnë vazhdimisht, duke formuar çarje dhe duke shkaktuar dhimbje.

Psoriaza pustulare: ky lloj i psoriazës është i rrallë, karakterizohet nga shfaqja e njollave të kuqe në këmbë dhe majat e gishtave, duke formuar flluska.

Psoriaza eritrodermike: është lloji më pak i zakonshëm i psoriazës sepse prek të gjithë trupin, duke shkaktuar skuqje, ethe dhe ndarje / çarje të lëkurës, duke shkaktuar kruajtje dhe djegie të forta. Në disa raste më të rënda, pacienti duhet të shtrohet në spital.

Artropatia psoriatike: artriti psoriatik shkakton ënjtje të lëkurës dhe dhimbje të kyçeve.

Në disa raste, ky lloj i psoriazës shkakton vetëm qërimin/rrjepjen e thonjve, një simptomë që duhet të ndiqet nga mjeku specialist, sepse shoqërimi i artritit për një kohë të gjatë mund të shkaktojë mpirje, dëmtim ose deformim të nyjeve.

Si trajtohet psoriaza?

Që trajtimi i psoriazës të jetë efektiv dhe të zgjasë më tepër, mjekët dermatologë rekomandojnë: të zvogëlohet stresi, sepse është faktori kryesor i shkakut të kësaj sëmundje. Kohëzgjatja e trajtimit është shumë e ndryshueshme, dhe ndonjëherë bëhet kronike, në varësi të pacientit.

Ndër opsionet e trajtimit të psoriazës janë:
Trajtimi lokal, me kortikosteroide lokale për 10 ditë, aplikimi i shumë kremrave hidratues dhe kremrave të tjerë imunomodulues, me vitaminën D.
aplikimi i rrezeve artificiale UV.
Medikamente orale imunomoduluese.
Medikamentet biologjike për injeksione, është trajtimi më aktual, shumë efektiv, por gjithashtu ka kosto të lartë.

Melanoma është një tumor malinj me origjinë nga melanocitet, qelizat përgjegjëse për prodhimin e pigmentit melaninë, e cila luan rolin e mbrojtjes së lëkurës me anë të thithjes së rrezeve UV të diellit. Në dekadat e fundit, melanoma malinje është rritur me incidencë në të gjithë botën dhe është një nga kanceret më të zakonshëm. Zakonisht ndodh për shkak të ekspozimit të pakontrolluar ose të pasigurt ndaj rrezatimit UV që depërton dhe shkakton ndryshime në lëkurë me kalimin e kohës.

Ekzistojnë disa lloje të melanomës malinje, ndër të cilat përhapja sipërfaqësore është një nga më të zakonshmet që tashmë dihet se ka evoluar gjatë 1-2 viteve. Kjo sigurisht nuk duhet lënë pas dore sepse kontrolli mjekësor mundëson zbulimin e melanomës në fazat e hershme të sëmundjes për të cilën mbijetesa konsiderohet të jetë deri në 98%, dmth pacienti konsiderohet i kuruar.

Cilët janë faktorët e rrezikut për zhvillimin e melanomës?

Melanoma ndodh si pasojë e një grup faktorësh të brendshëm (gjenetikë) dhe të jashtëm të mjedisit. Faktorët më të rëndësishëm të rrezikut janë historia familjare e melanomës, nësë ndonjë anëtar i ngushtë i familjes ka pasur melanomë, nishane të shumta melanocitare (më shumë se 50), nishan gjigand kongjenital (i lindur), lloji i lëkurës (lëkurë e bardhë që digjet lehtë në diell dhe asnjëherë nuk errësohet), sy me ngjyrë të çelët, flokë të kuq si dhe rrezet UV si një faktor i jashtëm. Në fakt, faktori më i madh i rrezikut për shfaqjen e melanomës është djegia e lëkurës nga rrezet e diellit gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës.

Ne nuk mund të ndikojmë në faktorët gjenetikë që janë një tipar i çdo personi, përveç faktit që mund ti përcaktojmë ata si persona me një rrezik më të lartë të zhvillimit të melanomës. Ndryshe nga këta persona, në rastet e faktorëve të rrezikshëm nga mjedisi i jashtëm mund të ndikohet shumë dhe të reagohet në kohë!

Çfarë mund të bëjmë për parandalimin e melanomës?

Rekomandohet përdorimi i preparateve madje faktor të lartë mbrojtës nga rrezet UVA dhe UVB, dhe për rastet kur kemi të bëjmë me lëkurë më të ndjeshme nevojitet mbrojtje të tjera shtesi siç është veshja e përshtatshme me mëngë të gjata, kapele, çadër dhe syze. Duhet të jeni të kujdesshëm ndaj çdo ekspozimi të rrezeve të diellit nga fillimi i pranverës deri në vjeshtë, jo vetëm gjatë pushimeve.

E rëndësishme është edhe metoda e aplikimit të preparateve të kremrave me faktor mbrojtës ndaj rrezeve të diellit që aplikohen 20-30 minuta para ekspozimit në diell dhe kjo procedurë përsëritet çdo 2-3 orë. Gjëja më e rëndësishme është të shmangni ekspozimin e drejtpërdrejtë në diell në periudhën ndërmjet orës 11-16.

Përveç mbrojtjes nga dielli, si dhe shmangies së shtretërve në plazh për marrjen e rrezeve të diellit, është e rëndësishme të veproni në edukimin shëndetësor për vetëkontroll dhe zbulimin e shenjave të caktuara kur duhet të paraqiteni për kontroll tek mjeku dermatolog.

Si ta dallojmë melanomën

Melanoma është një lloj tumori që mund të parandalohet shumë lehtë për faktin se lëkura është një organ lehtësisht i arritshëm për tu kontrolluar. Maji është muaji për rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e vetë-ekzaminimeve dhe për të zbuluar çdo ndryshim të nishaneve ekzistuese ose ndryshime të reja të pigmentit që kanë të bëjnë me ndryshimin e ngjyrës, madhësisë, formës, ndryshimin e zonës përreth nishaneve dhe çdo ndjesi subjektive si kruarje, dhimbje, gjakderdhje, etj.

Të gjithë duhet të jenë të njohur me sistemin e vlerësimit të ndryshimit të lëkurës ABCDE:

Vetëkontrolli duhet të kryhet një herë në muaj, ju mund ta kryeni atë vetë ose me ndihmën e një anëtari të familjes tuaj. Qëndroni para një pasqyre dhe shikoni me kujdes çdo ndryshim të shfaqur në lëkurë në të gjithë trupin tuaj, duke përfshirë edhe lëkurën e këmbëve poshtë dhe thonjve. Për pjesën e pasme të trupit, është më mirë që t’ju ndihmjë një anëtar të familjes, gjithmonë duke pasur parasysh rregullin ABCDE.

Nëse vëreni ndonjë nga këto shenja, duhet të kërkoni nga dermatologu juaj kryerjen e kontrollit të hollësishëm me ndihmën e instrumentit dermoskopik, që është një mjet me të cilin mund të bëhet diagnoza e shpejtë pa ndonjë shqetësim për pacientin.

Dr. Aleksandra Lazarevska
Specialiste dermatovenerologe

Pneumonia është një infeksion që ndez mushkëritë dhe mund të prekë njërën ose të dy anët. Ato mund të mbushen me lëng ose material purulent, duke shkaktuar kollitje të mukusit, ethe, temperaturë dhe probleme me frymëmarrjen. Mikroorganizma të ndryshme, të tilla si bakteret, viruset dhe kërpudhat, mund të shkaktojnë pneumoni.

Pneumonia mund të jetë e lehtë ose e rëndë dhe madje e rrezikshme për jetën. Foshnjat, fëmijët e vegjël, personat mbi 65 vjeç dhe ata me probleme të tjera shoqëruese shëndetësore ose me sistem imunitar të dobësuar janë më të prekur dhe e kanë më të vështirë përballjen me këtë sëmundje.

Simptomat

Simptomat e pneumonisë varen nga një numër faktorësh, duke përfshirë llojin e mikrobeve që kanë shkaktuar infeksionin, moshën dhe shëndetin e përgjithshëm. Shenjat dhe simptomat fillestare janë zakonisht të ngjashme me ftohjen ose gripin e zakonshëm, por zgjasin më shumë.

Pneumonia mund të manifestohet nga:

• Dhimbje gjoksi kur merrni frymë ose kolliteni
• Çorientimi ose ndryshimet në perceptimin mendor (tek të rriturit mbi 65 vjeç)
• Kollë që mund të prodhojë gëlbazë / sekrecion
• Lodhje
• Temperaturë, ethe dhe djersitje
• Ulje të temperaturës normale të trupit (tek të rriturit mbi 65 vjeç dhe tek personat me sistem të dobët imunitar)
• Të përziera, të vjella ose diarre
• Vështirësi në frymëmarrje

Bebet dhe foshnjat e porsalindura ndonjëherë mund të mos tregojnë shenja të infeksionit, megjithatë ndonjëherë mund të manifestohen me të vjella, ethe dhe kollë, shqetësim ose lodhje, mungesë energjie ose vështirësi në ushqim dhe frymëmarrje.

Kur duhet të paraqiteni tek mjeku

Paraqituni tek mjeku juaj nëse keni gulçim, dhimbje gjoksi, temperaturë të vazhdueshme 39ºC (ose më të lartë) dhe kollë të vazhdueshme, veçanërisht nëse është e shoqëruar me sekrecion.
Është shumë e rëndësishme që personat të cilët i përkasin grupeve të mëposhtme të rrezikut të konsultohen me mjekun e tyre:

• Të rriturit mbi 65 vjeç
• Fëmijët nën moshën 2 vjeç me shenja dhe simptoma
• Personat me probleme shëndetësore të padiagnostikuara ose me sistem imunitar të dobësuar
• Personat që marrin kimioterapi ose marrin ilaçe imunosupresive

Tek disa persona të moshuar dhe tek personat me dështim të zemrës ose probleme kronike të mushkërive, pneumonia mund të përparojë shpejt duke u shndërruar në një gjendje të rrezikshme për jetën.

Faktorët e rrezikut

Pneumonia mund të prekë këdo. Por dy grupmoshat që janë më të rrezikuara janë:

• Fëmijët 2 vjeç ose më të vegjël
• Personat 65 vjeç ose më të vjetër

Faktorë të tjerë rreziku janë:

• Sëmundjet kronike – Ju keni më shumë të ngjarë të prekeni nga pneumonia nëse keni astmë, sëmundje pulmonare obstruktive kronike (COPD) ose sëmundje të zemrës.
• Pirja e duhanit – Pirja e duhanit dëmton mbrojtjen natyrale të trupit tuaj kundër baktereve dhe viruseve që shkaktojnë pneumoni.
• Sistemi i dobët imunitar – Personat me HIV / AIDS, personat që kanë bërë transplantim të organeve, ose që marrin kimioterapi afatgjatë ose steroide janë në rrezik.

Komplikimet

Pavarësisht nga trajtimi, tek disa persona, veçanërisht tek ata të cilët bëjnë pjesë në grupin e personave me rrezik të lartë, mund të shfaqen komplikimet e mëposhtme:

• Baktere në qarkullimin e gjakut
• Vështirësi në frymëmarrje
• Grumbullim i lëngjeve rreth mushkërive
• Absces i mushkërive

Disa këshilla për të ndihmuar në parandalimin e pneumonisë:

• Vaksinimi – ekzistojnë vaksina për të parandaluar disa lloje të pneumonisë dhe gripit. Flisni me mjekun tuaj në lidhje me këto vaksina.
• Mbajtja e higjenës së duhur – për të mbrojtur veten nga infeksionet e frymëmarrjes që shpesh çojnë në pneumoni, lani duart rregullisht ose përdorni lëndë pastruese të duarve me bazë alkooli.
• Heqja dorë nga pirja e duhanit – pirja e duhanit dëmton mbrojtjen natyrale që mbron mushkëritë nga infeksionet e frymëmarrjes.
• Mbajtja e fortë e sistemit imunitar – flini mjaftueshëm, merruni me ushtrime ose aktivitet të rregullt fizik dhe konsumoni ushqim të shëndetshëm.

Fakte të rëndësishme

Hipertensioni – ose presioni i lartë i gjakut – është një gjendje e rëndë mjekësore që rrit ndjeshëm rrezikun e sëmundjeve të zemrës, trurit, veshkave dhe sëmundjeve të tjera.
Rreth 1.13 miliardë njerëz në mbarë botën kanë hipertension, shumica (dy të tretat) jetojnë në vende me të ardhura të ulëta dhe të mesme.
Vetëm një në pesë persona me hipertension arrijnë ta kontrollojnë këtë problem.
Hipertensioni është shkaku kryesor i vdekjeve të parakohshme në të gjithë botën.

Çfarë është hipertensioni?

Presioni i gjakut është forca me të cilën gjaku shkakton presion mbi muret e enëve të gjakut. Hipertensioni është një gjendje në të cilën presioni i gjakut është vazhdimisht i lartë. Presioni i gjakut shprehet zakonisht në dy numra. Numri i parë përfaqëson presionin në enët e gjakut kur zemra tkurret ose rreh (sistolik). Numri i dytë përfaqëson presionin në enët e gjakut kur zemra pushon, ndërmjet rrahjeve (diastolike).

Hipertensioni diagnostikohet me anë të matjes së presionit të gjakut në dy ditë të ndryshme, dhe vlerat e presionit të gjakut sistolik gjatë këtyre dy ditëve janë më të mëdha se 140 mmHg dhe / ose vlerat e presionit të gjakut diastolik gjatë dy ditëve janë më të mëdha se 90 mmHg.

Cilët janë faktorët e rrezikut për shfaqjen e hipertensionit?

Faktorët e rrezikut përfshijnë:

• Ushqimi jo i shëndetshënme (konsumi i tepërt e kripës, ushqimi i pasur me yndyrna të ngopura dhe yndyrna trans, mungesa ose konsumi i ulët i frutave dhe perimeve),
• Mungesa e aktivitet fizik,
• Pirja e duhanit dhe alkoolit
• Mbipesha
Faktorët e rrezikut kongjenital janë:
• Historia familjare e hipertensionit,
• Mosha mbi 65 vjeç
• Prania e sëmundjeve të tilla si diabeti ose sëmundja e veshkave.

Cilat janë simptomat e zakonshme të hipertensionit?

Hipertensioni njihet ndryshe si “vrasësi i heshtur”. Shumica e njerëzve me hipertension nuk janë në dijeni të problemit sepse mund të mos ketë shenja paralajmëruese ose simptoma. Për këtë arsye, është thelbësore që presioni i gjakut të matet rregullisht.
Në rast të shfaqjes së simptomave, ato mund të manifestohen me dhimbje koke herët në mëngjes, gjakderdhje nga hunda, rrahje të çrregullta të zemrës, ndryshime në shikim dhe zhurmë në veshë. Hipertensioni i rëndë mund të shkaktojë lodhje, të përziera, të vjella, konfuzion, ankth, dhimbje në kraharor dhe dridhje të muskujve.

Mënyra e vetme për të zbuluar hipertensionin është matja e presionit të gjakut nga ana e personave mjekësor të trajnuar. Matja e presionit të gjakut është e shpejtë dhe pa dhimbje. Matja e presionit të gjakut mund të bëhet edhe nga vetë personat duke përdorur pajisje të automatizuara, megjithatë, vlerësimi nga një profesionist i kujdesit shëndetësor është i rëndësishëm për vlerësimin e rrezikut dhe gjendjeve apo kushteve shoqëruese.

Cilat janë ndërlikimet në rast të moskontrollimit të hipertensionit?

Përveç shumë ndërlikimeve të tjera, hipertensioni mund të shkaktojë dëmtime të rënda të zemrës. Presioni i tepërt mund të forcojë arteriet, duke zvogëluar rrjedhën e gjakut dhe oksigjenit në zemër. Ky presion i lartë i gjakut dhe zvogëlimi i rrjedhës së gjakut mund të shkaktojë:

• Dhimbje në kraharor, e quajtur gjithashtu angina.
• Sulm në zemër, i cili ndodh kur furnizimi i zemrës me gjaku bllokohet dhe qelizat e muskujve të zemrës vdesin nga mungesa e oksigjenit. Sa më gjatë që bllokohet qarkullimi i gjakut, aq më i madh është dëmtimi i zemrës.
• Insuficienca e zemrës, e cila ndodh kur zemra nuk mund të pompojë mjaftueshëm gjak dhe oksigjen në organet e tjera jetësore në trup.
• Rrahje të çrregullta të zemrës të cilat mund të çojnë në vdekje të papritur.

Hipertensioni gjithashtu mund të shpërthejë ose bllokojë arteriet që furnizojnë trurin me gjak dhe oksigjen, duke shkaktuar goditje në tru.
Përveç kësaj, hipertensioni mund të shkaktojë dëmtime të veshkave, duke çuar në dështim të veshkave.

Pse hipertensioni është një çështje e rëndësishme në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme?

Analizat e trendeve aktuale tregojnë se numri i të rriturve me hipertension është rritur nga 594 milion në 1975 në 1.13 miliard në 2015, duke u rritur kryesisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme. Kjo rritje është kryesisht për shkak të rritjes së faktorëve të rrezikut për hipertension në ato popullata.

Si të zvogëloni rreziqet e hipertensionit?

Reduktimi i rrezikut të shfaqjes së hipertensionit parandalon sulmin në zemër, goditjen në tru dhe dëmtimin e veshkave, si dhe probleme të tjera shëndetësore.

Parandalimi

• Reduktoni konsumin e kripës (në më pak se 5g në ditë)
• Konsumoni më shumë fruta dhe perime
• Kryeni aktivitet të rregullt fizik
• Hiqni dorë nga pirja e duhanit
• Shmangni konsumin e tepërt të alkoolit
• Kufizoni marrjen e ushqimeve të pasura me yndyrna të ngopura
• Eliminoni / zvogëloni yndyrnat trans në ushqim
• Mundohuni të shmangni dhe të menaxhoni stresin mendor
• Kontrolloni rregullisht presionin e gjakut
• Trajtoni presionin e lartë të gjakut

Apnea obstruktive e gjumit (sleep apnea) është një gjendje që ka të bëj me çrregullim serioz të gjumit. Në thelb është mungesa e ajrit gjatë gjumit që prish vetë procesin e pushimit dhe furnizimin e rregullt të oksigjenit në tru. Gjatë apnesë së gjumit, shfaqet ndërprerje e shkurtër në frymëmarrjes që përsëritet në mënyrë të vazhdueshme gjatë gjumit.
Apnea obstruktive e gjumit ndodh kur muskujt e fytit relativisht relaksohen dhe bllokojnë rrugët e frymëmarrjes kur jeni duke fjetur. Një shenjë e dukshme e apnesë obstruktive të gjumit është gërhitja.

Ekzistojnë trajtime të përshtatshme për apnenë obstruktive të gjumit. Ndër të cilat është trajtimi që përfshin përdorimin e një pajisjeje që funksionon duke aplikuar presion pozitiv që i mban rrugët e frymëmarrjes të hapura gjatë fjetjes. Një opsion tjetër është një pajisje në formë hinkë (protezë) që shtyn nofullën e poshtme përpara gjatë kohës kur jeni duke fjetur. Ndonjëherë, operacioni mund të jetë gjithashtu një opsion.

Simptomat e apnesë obstruktive të gjumit përfshijnë:

• Gjumë të tepruar gjatë ditës
• Gërhitje të zhurmshme
• Vërejtje të episodeve të pauzave të frymëmarrjes gjatë gjumit
• Zgjim i menjëhershëm për shkak të mungesës së ajrit
• Zgjimin nga gjumi me gojë të thatë ose dhimbje të fytit
• Dhimbje koke në mëngjes
• Vështirësi në përqendrim gjatë ditës
• Ndryshime të humorit, të tilla si depresioni ose nervozizmi
• Presion të lartë të gjakut
• Djersitje natën
• Rënie të libidid

Kur duhet të konsultoheni me mjekun?

Konsultohuni me mjek të specializuar në rast se keni vërejtur ose partneri/ja juaj ka vërejtur tek ju simptomat e lartpërmendura.
Shumë persona nuk besojnë se gërhitja është shenjë e diçkaje që mund të jetë serioze, dhe jo të gjithë mendojnë se ata persona që kanë gërhitje të shpeshta gjatë gjumit kanë apne obstruktive të gjumit.

Bisedoni me mjekun tuaj nëse keni gërhitje të rëndë, veçanërisht nëse ndërpritet nga periudha të heshtjes (pushimit). Gjatë apnesë obstruktive të gjumit, gërhitja zakonisht është më e fortë kur flini në shpinë dhe qetësohet kur ktheheni anash.
Konsultohuni me mjekun tuaj për çdo problem tuajin me gjumin që ju lë të lodhur në mënyrë kronike, të përgjumur dhe nervoz. Gjumi i tepërt gjatë ditës mund të jetë për shkak të çrregullimeve të tjera, prandaj është e nevojshme që të diagnostikohet në kohë dhe siç duhet shkaku i vërtetë.

Dielli i fortë i stinës së pranverës jo vetëm që ndikon në gjendjen e mirë shpirtërore dhe na paralajmëron për verën e nxehtë që na pret, por gjithashtu na paralajmëron se duhet të përgatitemi dhe të mbrojmë lëkurën gjatë ditëve të nxehta dhe me shumë diell..

Para së gjithash, kur përmendim ekspozimin ndaj diellit dhe mbrojtjen ndaj tij, bëhet fjalë për lëkurën. Lëkura jonë si një pengesë / barrierë ndërmjet trupit tonë dhe mjedisit të jashtëm është e para që preket nga rrezet e dëmshme të diellit. Për këtë arsye lëkura kërkon kujdes dhe mbrojtje.

Çfarë është rrezatimi UV dhe cilat janë rreziqet

Qelizat e shtresës së sipërme të lëkurës, përveç funksioneve të tjera, prodhojnë gjithashtu një pigment të quajtur melaninë. Ky është një pigment që i jep ngjyrë lëkurës sonë, detyra e të cilit është të mbrojë qelizat nga thithja e rrezatimit ultraviolet (UV).

Kur lëkura jonë ekspozohet ndaj rrezeve UV, prodhimi i melaninës rritet, gjë që sjell ndryshimin e ngjyrës së lëkurës, pra errësimin e lëkurës. Pikërisht melanina është ajo që siguron një nivel të mbrojtjes nga dielli i barabartë me kremin kundër diellit me një faktor mbrojtës 2.

Shumë persona mendojnë se marrja e rrezeve të diellit (ngjyrosja) është diçka pozitive për shëndetin e trupit të njeriut, por kjo ngjyrosje është një shenjë e cila tregon se lëkura juaj ka qenë ose është e ekspozuar së tepërmi ndaj rrezeve UV dhe tashmë dëmtimi ka ndodhur.

Sidoqoftë, duhet të theksohet se rrezatimi UV nuk shoqërohet vetëm me temperatura të larta gjatë verës, ai gjithashtu mund të depërtojë përmes reve të rralla, kështu që djegia nga dielli mund të ndodhë edhe gjatë ditëve të ftohta dhe me re. Nëse ka rrezatim të lartë UV, djegia nga dielli mund të ndodhë në më pak se 15 minuta. Kur kjo të ketë ndodhur, lëkura do të bëhet e kuqe brenda disa orësh nga djegia. Sidoqoftë, dëmtimi nuk ndalet këtu, djegia nga rrezet e diellit do të vazhdojë të zhvillohet në 1 deri në 3 ditët e ardhshme pas ekspozimit ndaj rrezatimit UV.

Për djegie të rënda të shkaktuara nga rrezet e diellit, kur keni flluska, ethe, të përziera, duhet menjëherë të paraqiteni tek mjeku. Në raste të tilla, këshillohet të pini shumë lëngje pasi djegia nga dielli mund të shkaktojë dehidrim. Sidoqoftë, shmangni pijet e ftohta që mund të shkaktojnë ethe. Gjithashtu në ndihmë mund të vijë edhe dushi me ujë të vakët – të ftohtë, por jo shumë të ftohtë dhe të vendosni kompresa të ftohta. Kur nivelet e rrezeve UV janë mbi 3, rekomandohet të qëndroni në hije. Kjo mund të ndihmojë në mbrojtjen e lëkurës nga dëmtimi i diellit. Hija zvogëlon ekspozimin ndaj rrezatimit UV deri në 75 përqind. Gjithashtu është domosdoshmërisht e nevojshme të përdoren masa të tjera mbrojtëse, të tilla si veshje, kapele, syze dielli dhe krem ​​dielli pasi të gjitha së bashku rrisin nivelin e mbrojtjes tuaj.

Rreziku dhe shkalla e rrezatimit UV:

UV 1, 2 – rrezik i ulët

Ju mund të ekspozoheni në diell për më shumë se një orë pa u djegur nga dielli. Kërkohet kujdes për foshnjat dhe personat me lëkurë jashtëzakonisht të ndjeshme.

UV 3, 4, 5 – rrezik i moderuar / mesatar

Në këtë rast rekomandohet të mbani syze dielli, një kapelë me strehë të gjërë dhe të përdorni kremëra mbrojtës. Personat me lëkurë shumë të ndjeshme dhe fëmijë e vegjël duhet të qëndrojnë në hije nga ora 12 e pasdites deri në orën 4 pasdite. Vishni rroba të lehta me mëngë të gjata, pasi djegia nga dielli mund të ndodhë vetëm në 20 minuta nga momenti i ekspozimit në diell.

UV 6, 7 – rrezik i lartë

Rekomandohet të qëndroni në hije gjatë ditës, të mbani syze dielli, kapele dhe përdorim të detyrueshëm të pajisjeve mbrojtëse. Personat me lëkurë të ndjeshme dhe fëmijët e vegjël nuk duhet të ekspozohen ndaj rrezeve të diellit duke filluar nga ora 11:00 deri në orën 16:00. Gjatë kësaj periudhe duhet të shmanget vajtja në plazh dhe shëtitjet, sepse mund të digjeni shumë lehtë.

UV 8, 9, 10 – rrezik shumë i lartë

Rekomandohet të zvogëloni qëndrimin në diell ndlrmjet orës 11 dhe 16. Duhet të mbahen syze dielli, kapele, veshje me mëngë të gjata dhe kremëra mbrojtës. Individët me lëkurë shumë të ndjeshme dhe fëmijët mund të marrin djegie në më pak se dhjetë minuta.

UV 11 dhe më shumë – rrezik ekstrem

Për të gjithë rekomandohet qëndrimi në ambiente të mbyllura ndërmjet orës 11:00 dhe 16:00, si dhe përdorim maksimal mbrojtës. Personat me lëkurë të ndjeshme dhe fëmijët mund të marrin djegie në më pak se pesë minuta.