Intervistë: Dr. Irena Andonova – Zbulimi i hershëm dhe trajtimi i kancerit në qafën e mitrës

28 Mars, 2022

Kanceri i qafës së mitrës është një nga sëmundjet më të zakonshme tek gratë në mbarë botë. Cilat janë shkaqet më të zakonshme të kësaj sëmundje?

Shkaku kryesor etiologjik i kancerit të qafës së mitrës është infeksioni me virusin Human Papilloma me rrezik të lartë. Është një virus që transmetohet nëpërmjet kontaktit seksual, kontaktit lëkurë me lëkurë dhe prej të cilit sot janë të standardizuara më shumë se 100 lloje të këtij virusi. Disa prej tyre janë në grupin me rrezik të lartë – të cilat zakonisht janë të izoluara në qafën e mitrës së grave të diagnostikuara me kancer të qafës së mitrës. Por kjo nuk do të thotë se nëse keni një lloj virusi HPV me rrezik të lartë, sigurisht që do të zhvilloni kancer të qafës së mitrës. Vetë organizmi i gruas jep përgjigje imune, dhe kjo përgjigje e shoqëruar me faktorë të tjerë, ndikon në parandalimin e zhvillimit të kancerit dhe mposht virusin.

Ky lloj kanceri është shpesh asimptomatik, gjë që zvogëlon më tej shanset e zbulimit të hershëm. Sa dhe çfarë ekzaminimesh të rregullta gjinekologjike nevojiten për të ulur rrezikun e kancerit të mitrës?

Nga të gjithë kanceret që shfaqen në organet gjenitale, vetëm për këtë kancer ekziston një ekzaminim parandalues. Qafa e mitrës është e disponueshme për vizualizim gjatë ekzaminimit gjinekologjik me spekulum si dhe për marrjen e materialit gjatë kryerjes së PAP testit (një shtupë që analizon ndryshimet qelizore). Kohët e fundit, PAP testi është kombinuar me një shtupë (bris) për tipizimin e HPV (për të përcaktuar praninë dhe llojin e virusit HPV). Sot, shumë vende të zhvilluara në botë janë në prag të zhdukjes së ekzistencës së këtij kanceri, që në fakt është një nga synimet e Organizatës Botërore të Shëndetësisë për dhjetë vitet e ardhshme.

Ky është një kancer që ne mund ta parandalojmë dhe është realisht e mundur që asnjë grua në botë tashmë të mos e humbasë jetën nga kanceri i qafës së mitrës. Por për të realizuar këtë qëllim, është e nevojshme që të gjitha gratë të bëjnë një kontroll të rregullt gjinekologjik çdo vit, PAP test një herë në vit dhe tip HPV çdo dy deri në tre vjet.

Sot, kur kemi metoda parandaluese në çdo nivel, duke filluar nga infeksioni parësor me virusin HPV, përmes lezioneve prekanceroze të qafës së mitrës dhe fazat e hershme të kancerit të qafës së mitrës, mund të themi me siguri se ky kancer është 100% i shërueshëm, vetëm nëse diagnostikohet në fazat e hershme, gjë e cila kërkon që çdo grua të vizitojë gjinekologun e saj një herë në vit.

Cili është ndërgjegjësimi tek ne për kontrolle të rregullta gjinekologjike dhe në çfarë mënyrash mund të rritet ky ndërgjegjësism?

Ky ndërgjejgësim fatmirësisht është rritur vitet e fundit. Veçanërisht tek brezat e rinj dhe të mesëm dhe në zonat urbane. Fushatat, këshillat mjekësore nëpërmjet mediave tradicionale apo dixhitale, disponueshmëria e informacionit të gjërë në internet, kanë bërë që gratë të konsultohen më shpesh me mjekun e tyre gjinekolog. Njëkohësisht janë më të relaksuar gjatë ekzaminimit gjinekologjik, dinë të flasin hapur dhe të kërkojnë zgjidhje për problemet e tyre. Por, nga ana tjetër, fatkeqësisht ekziton edhe një numër i madh i grave tek të cilat ende nuk është rritur ndërgjegjësimi i informacionit për kryerjen e kontrolleve të rregullta gjinekologjike. Ato thjesht nuk marrin iniciativën për të kryer ekzaminime parandaluese gjinekologjike, të cilat janë vendimtare për të parandaluar shumë sëmundje ose për t’i zbuluar ato herët.

Mendoj se ky artikull, kjo intervistë do të na ndihmojë që të rritet vetëdija e grave për kryerjen e rregullt të PAP-testit. Nëse ju si medium dhe unë si mjeke së bashku mund të bindim të paktën një grua të shkojë tek mjeku i saj gjinekolog me këtë bisedë, atëherë misioni ynë është i suksesshëm.

Disa statistika tregojnë se sot 43.9 milionë njerëz janë gjallë dhe pesë vjet pas diagnozës së tyre, gjë që tregon se ndërgjegjja kolektive po ndryshon. Cilët faktorë rreziku janë aktualisht shkaku më i zakonshëm i kancerit?

Sigurisht, ndërgjegjësimi i ndjerëzve ndryshon, sot të gjithë ne jemi mbështetës të një jete të shëndetshme. Rreth nesh mund të gjejmë artikuj dhe emisione pafund me këshilla për një jetë të shëndetshme. Në mediat sociale, influencuesit (blogerët) rekomandojnë stërvitje, ushqim të shëndetshëm dhe kontrolle të rregullta mjekësore. Të gjithë jemi shumë më të edukuar për shëndetin falë shumë fushatave botërore për një jetë të shëndetshme. Si përfundim, do të doja vetëm të përsërisja disa zakone shëndetësore që reduktojnë rrezikun e kancerit.

• Bëni jetë fizikisht aktive, bëni sport!
• Mbani një dietë të shëndetshme të ekuilibruar!
• Bëni gjumë të mjaftueshëm, menaxhim aktiv i stresit!
• Ndaloni duhanin! Konsumoni alkool me moderim!
• Vaksinohuni!
• Përdorni krem kundër diellit kur dilni jashtë!
• Lexoni, zgjidhni enigmatika dhe kuize për shëndetin e trurit!

E fundit por jo më pak e rëndësishme: Ndiqni udhëzimet / rekomandimet mjekësore për ekzaminimet vjetore dhe metodat e skriningut sipas moshës!
Ne në Qendrën për shëndetin e gruas në klinikën Zhan Mitrev në muajin mars me qëllim të rritjes së vetëdijes për parandalimin e kancerit ofrojmë një paketë për të gjitha ato që do të bëjnë PAP test, ekzaminimi gjinekologjik është me gjysmë çmimi. Mos nguroni të bëni rezervimin e terminit në 00389 2 3091 484