Melanoma malinje

14 Maj, 2021

Melanoma është një tumor malinj me origjinë nga melanocitet, qelizat përgjegjëse për prodhimin e pigmentit melaninë, e cila luan rolin e mbrojtjes së lëkurës me anë të thithjes së rrezeve UV të diellit. Në dekadat e fundit, melanoma malinje është rritur me incidencë në të gjithë botën dhe është një nga kanceret më të zakonshëm. Zakonisht ndodh për shkak të ekspozimit të pakontrolluar ose të pasigurt ndaj rrezatimit UV që depërton dhe shkakton ndryshime në lëkurë me kalimin e kohës.

Ekzistojnë disa lloje të melanomës malinje, ndër të cilat përhapja sipërfaqësore është një nga më të zakonshmet që tashmë dihet se ka evoluar gjatë 1-2 viteve. Kjo sigurisht nuk duhet lënë pas dore sepse kontrolli mjekësor mundëson zbulimin e melanomës në fazat e hershme të sëmundjes për të cilën mbijetesa konsiderohet të jetë deri në 98%, dmth pacienti konsiderohet i kuruar.

Cilët janë faktorët e rrezikut për zhvillimin e melanomës?

Melanoma ndodh si pasojë e një grup faktorësh të brendshëm (gjenetikë) dhe të jashtëm të mjedisit. Faktorët më të rëndësishëm të rrezikut janë historia familjare e melanomës, nësë ndonjë anëtar i ngushtë i familjes ka pasur melanomë, nishane të shumta melanocitare (më shumë se 50), nishan gjigand kongjenital (i lindur), lloji i lëkurës (lëkurë e bardhë që digjet lehtë në diell dhe asnjëherë nuk errësohet), sy me ngjyrë të çelët, flokë të kuq si dhe rrezet UV si një faktor i jashtëm. Në fakt, faktori më i madh i rrezikut për shfaqjen e melanomës është djegia e lëkurës nga rrezet e diellit gjatë fëmijërisë dhe adoleshencës.

Ne nuk mund të ndikojmë në faktorët gjenetikë që janë një tipar i çdo personi, përveç faktit që mund ti përcaktojmë ata si persona me një rrezik më të lartë të zhvillimit të melanomës. Ndryshe nga këta persona, në rastet e faktorëve të rrezikshëm nga mjedisi i jashtëm mund të ndikohet shumë dhe të reagohet në kohë!

Çfarë mund të bëjmë për parandalimin e melanomës?

Rekomandohet përdorimi i preparateve madje faktor të lartë mbrojtës nga rrezet UVA dhe UVB, dhe për rastet kur kemi të bëjmë me lëkurë më të ndjeshme nevojitet mbrojtje të tjera shtesi siç është veshja e përshtatshme me mëngë të gjata, kapele, çadër dhe syze. Duhet të jeni të kujdesshëm ndaj çdo ekspozimi të rrezeve të diellit nga fillimi i pranverës deri në vjeshtë, jo vetëm gjatë pushimeve.

E rëndësishme është edhe metoda e aplikimit të preparateve të kremrave me faktor mbrojtës ndaj rrezeve të diellit që aplikohen 20-30 minuta para ekspozimit në diell dhe kjo procedurë përsëritet çdo 2-3 orë. Gjëja më e rëndësishme është të shmangni ekspozimin e drejtpërdrejtë në diell në periudhën ndërmjet orës 11-16.

Përveç mbrojtjes nga dielli, si dhe shmangies së shtretërve në plazh për marrjen e rrezeve të diellit, është e rëndësishme të veproni në edukimin shëndetësor për vetëkontroll dhe zbulimin e shenjave të caktuara kur duhet të paraqiteni për kontroll tek mjeku dermatolog.

Si ta dallojmë melanomën

Melanoma është një lloj tumori që mund të parandalohet shumë lehtë për faktin se lëkura është një organ lehtësisht i arritshëm për tu kontrolluar. Maji është muaji për rritjen e ndërgjegjësimit për rëndësinë e vetë-ekzaminimeve dhe për të zbuluar çdo ndryshim të nishaneve ekzistuese ose ndryshime të reja të pigmentit që kanë të bëjnë me ndryshimin e ngjyrës, madhësisë, formës, ndryshimin e zonës përreth nishaneve dhe çdo ndjesi subjektive si kruarje, dhimbje, gjakderdhje, etj.

Të gjithë duhet të jenë të njohur me sistemin e vlerësimit të ndryshimit të lëkurës ABCDE:

Vetëkontrolli duhet të kryhet një herë në muaj, ju mund ta kryeni atë vetë ose me ndihmën e një anëtari të familjes tuaj. Qëndroni para një pasqyre dhe shikoni me kujdes çdo ndryshim të shfaqur në lëkurë në të gjithë trupin tuaj, duke përfshirë edhe lëkurën e këmbëve poshtë dhe thonjve. Për pjesën e pasme të trupit, është më mirë që t’ju ndihmjë një anëtar të familjes, gjithmonë duke pasur parasysh rregullin ABCDE.

Nëse vëreni ndonjë nga këto shenja, duhet të kërkoni nga dermatologu juaj kryerjen e kontrollit të hollësishëm me ndihmën e instrumentit dermoskopik, që është një mjet me të cilin mund të bëhet diagnoza e shpejtë pa ndonjë shqetësim për pacientin.

Dr. Aleksandra Lazarevska
Specialiste dermatovenerologe