Mënyra e shëndetshme e të ushqyerit në parandalimin dhe trajtimin e diabetit

4 Korrik, 2022

Diabeti është një gjendje e nivelit të lartë të sheqerit në gjak për një kohë të gjatë si rezultat i sekretimit të pamjaftueshëm të insulinës nga pankreasi ose uljes së ndjeshmërisë së indeve ndaj vetë insulinës.

Nëse kjo gjendje nuk diagnostikohet në kohë dhe nuk trajtohet siç duhet, mund të çojë në ndryshime dhe komplikime serioze mikro dhe makro vaskulare nga ana e organeve të synuara, përkatësisht sistemi kardiovaskular, sytë, veshkat, truri dhe sistemi nervor.

Diabeti po merr përmasa epidemike në të gjithë botën pavarësisht gjinisë, racës, moshës dhe statusit social. Në mbarë botën, 382 milionë të rritur kanë diabet të tipit 2. Komplikimet nga ky lloj diabeti janë shkaku kryesor i vdekjes tek pacientët nën 60 vjeç.

Gjatë çdo pacienti të sapodiagnostikuar me diabet, ekziston një i padiagnostikuar.

Kjo është arsyeja pse është veçanërisht e rëndësishme që të kryhen rregullisht teste diagnostikuese ndërmjet individëve që i përkasin grupeve të rrezikut për t’u prekur nga diabeti i tipit 2.

Këtu përfshihen individë të cilët kanë në familje anëtarë me diabet të tipit 2, gra që kanë zhvilluar diabetin gestacional gjatë shtatzënisë, individë të diagnostikuar me sindromë metabolike ose rezistencë ndaj insulinës, individë me peshë të tepërt trupore dhe me pamjaftueshmëri apo mungesë të aktivitet fizik.

Për të rritur ndërgjegjësimin për seriozitetin e kësaj sëmundjeje dhe ndërlikimet e saj, çdo vit në nivel botëror ndërmerren dhe zbatohen fushata me target grupe të ndryshme. Por në thelb gjëja më e rëndësishme është parandalimi dhe trajtimi në kohë i diabetit duke përvetësuar zakone të shëndetshme jetese, një dietë të shëndetshme dhe aktivitet të rregullt fizik.
Qëllimi është të gjejmë kombinimin më efektiv të ushqimit dhe aktivitetit fizik.
Sigurisht, një rol dhe rëndësi të madhe ka qasja individuale në këtë drejtim.

Çfarë diete rekomandohet për pacientët që vuajnë nga diabeti mellitus tip 2?

Studime të shumta kanë treguar efektivitetin e një diete me pak karbohidrate në përmirësimin e rregullimit të peshës dhe kontrollin më të mirë të sheqerit në gjak.

Në përgjithësi, karbohidratet në ushqim mund të ndahen në të thjeshta dhe komplekse. Karbohidratet e thjeshta, si sheqeri, mielli i bardhë dhe orizi i bardhë, kanë treguar se rrisin rrezikun e diabetit të tipit 2.
Në këtë drejtim, rekomandohet rritja e marrjes dietike të perimeve, bishtajoreve, frutave, produkteve të qumështit me pak yndyrë dhe drithërave, në vend të produkteve që përmbajnë karbohidrate të thjeshta.
Orizi me ngjyrë kafe dhe produktet me drithëra duhet të zëvendësojnë produktet e grurit të bardhë.

Ekzistojnë lloje të ndryshme të ushqimeve me pak karbohidrate.
Disa prej tyre kufizojnë karbohidratet në nivele shumë të ulëta pa kufizuar proteinat ose yndyrat në ushqim (për shembull, dieta e stilit Atkins). Madje lejojnë marrjen e moderuar të karbohidrateve së bashku me marrjen e moderuar të proteinave dhe yndyrave (për shembull, dietat Zona dhe South Beach).

Udhëzimet dietike për 5 vitet e fundit kanë promovuar një dietë të shëndetshme lokale, një dietë të shëndetshme mesdhetare dhe një dietë të shëndetshme vegjetariane.
Për pacientët me diabet mellitus tip 2, rekomandimet janë për një marrje të moderuar të karbohidrateve (44%-46%) të marrjes totale të kalorive gjatë ditës.

Efektet e dietave me pak karbohidrate në rastin e diabetit tip 2

Në disa studime, është bërë monitorimi i pacientëve me diabet të tipit 2 dhe efekteve të marrjes së reduktuar të karbohidrateve në lidhje me parametrat e marra nga gjaku, përkatësisht hemoglobina e glikoziluar A1C, glicemia pa ushqim (esëll) dhe glicemia e matur 2 orë pas ushqimit.

Në një nga studimet, është bërë monitorimi i pacientëve obezë që vuanin nga diabeti i tipit 2 për të parë efektet e dietës me konsum të reduktuar të karbohidrateve.

Studimi raportoi përmirësime të profileve 24-orëshe të sheqerit në gjak.
Tek të njejtët pacientë është përcaktuar ulje e hemoglobinës A1C të glikoziluar nga 7.3% në 6.8% u përcaktua në të njëjtët pacientë.

Ndjeshmëria ndaj insulinës është përmirësuar gjithashtu.

Një studim tjetër i kryer në vitin 2019 tek pacientët me diabet tip 2, të cilët ishin vendosur në një dietë të pasur me proteina dhe me pak karbohidrate, u krahasua me një dietë konvencionale iso-energjike për diabetin për të parë efektet në kontrollin e glicemisë dhe efektin në reduktimin e rrezikut kardiovaskular përgjatë gjashtë muajve.

Pacientët morën të njëjtin numër kalorish, me një sasi më të madhe të karbohidrateve në krahasim me dietën konvencionale të rekomanduar për pacientët me diabet të tipit 2 duke u zëvendësuar nga proteinat. Përfundimet që dolën nga studimi ishin se, krahasuar me dietën konvencionale, dieta me proteina të lartë uli nivelet e hemoglobinës A1C të glikoziluar dhe nivelet e glicemisë së kryer esëll.

Studimi tregoi gjithashtu se zëvendësimi i karbohidrateve me proteina pa rritur kaloritë për gjashtë javë uli nivelet e kolesterolit në gjak tek personat me diabet të tipit 2.
Të marra së bashku, këto dy studime tregojnë për përfitimet e zëvendësimit të marrjes së disa karbohidrateve me proteina.

Rekomandohet zëvendësimi i marrjes së karbohidrateve me burime proteinash me bazë bimore (fasule, bishtaja, sojë, fruta arrore). Mishi pa dhjamë dhe peshku mund të jenë burime të shëndetshme të proteinave dhe yndyrave për ata që konsumojnë produkte shtazore.

Zëvendësimi i karbohidrateve me proteina shtazore rrit rrezikun e përkeqësimit të kontrollit të glukozës tek pacientët me diabet të tipit 2.

Reduktimi i marrjes së karbohidrateve mund të jetë një strategji e shëndetshme për humbjen e peshës dhe kontrollin e diabetit, për sa kohë që karbohidratet zëvendësohen me burime bimore të proteinave dhe yndyrave.

Dr. Jasmina Zafirovska
Specialiste interniste