Ngjarje

Jemi të sigurt se termi Asperger sindrom është i njohur për ju. Por në këtë tekst Dr. Katerina V. Dimovska – mjeke specialiste pediatre, i shpjegon aspektet shëndetësore të këtij sindromi si pjesë e spektrit të çrregullimeve autike, si dhe flet edhe për mënyrat e mundshme për t’u përballur me të në jetën e përditshme.

Çfarë është kjo sindromë?

Sindroma Asperger është një gjendje neurologjike në të cilën personi i prekur përjeton vështirësi në një nivel funksional në jetën shoqërore.
Sipas klasifikimit DSM 5, sindroma Asperger i përket grupit më të gjerë të çrregullimeve të spektrit autik Аutistic Spectrum Disorder group (ASD), ku kushtet përcaktohen dhe përshkruhen në mënyra të ndryshme. Çdo person me Asperger ka karakteristikat e veta specifike dhe kalon nëpër përvoja krejtësisht të ndryshme, simtoma dhe manifestime të ndryshme, të cilat janë karakteristike vetëm për vetë personin e prekur.

Megjithatë, disa karakteristika tek këta persona mund të jenë të përbashkëta si aftësitë motorike dhe problemet me inteligjencën sociale.
Shumicën e kohës, individët me Asperger nuk kanë IQ të ulët. Përkundrazi, IQ e tyre mund të jetë normale ose e lartë, gjë që i bën ata studentë të suksesshëm dhe për këtë arsye vetëm një numër i vogël i rasteve të Aspergerit zbulohen në fëmijëri.
Shumica mbeten të padiagnostikuar deri në momentin e përfshirjes së tyre në mjedisin social, shoqëri.

Është e rëndësishme të përmendet se rruga e tyre për të arritur qëllimet e tyre të jetës nuk është aspak e lehtë. Ata kanë vështirësi në socializimin e përditshëm, në mjedisin e tyre të punës, në detyrat rutinë të përditshme dhe në ndërveprime sociale të paplanifikuara, të papritura.
Personat me Asperger përdorin një mënyrë të veçantë për të përqendruar dhe kryer detyra të caktuara, të përshkruar si metoda “tuneli”. Ata nuk kanë aftësinë për të kryer disa detyra njëherësh, multitasking, ndaj bien lehtësisht në një gjendje zhgënjimi, të tejmbushur me emocione negative, shpërthime inati dhe zemërimi.

Një problem i tillë në jetën e përditshme të një personi me Asperger do të ndryshojë stabilitetin e tij psikosocial dhe do ta bëjë atë të përballet me një detyrë të re. Në situata të caktuara do të vihen re nga ambienti përreth dhe do të stigmatizohen.
Një mjedis stigmatizues është një pengesë e fortë për persona të tillë dhe si rrjedhojë ata zhvillojnë stres, ankth dhe depresion. Shumica prej tyre do të kenë nevojë për këshillim psikologjik kur të rriten.

Një studim që u krye tek fëmijët dhe adoleshentët tregoi se terapia njohëse-sjellëse (cognitive-behavioral) kishte një ndikim pozitiv kur ajo bëhej në grup.
Personat me Asperger sindrom në moshë madhore përballen me papunësi, pagesë të ulët, humbje pune, mospranimin nga mjedisi. Për rrjedhojë, këta persona kanë nevojë të vazhdueshme për mbështetje këshilluese, e cila i drejton drejt zgjedhjes së duhur të profesionit dhe i mëson se si të forcojnë anët e tyre të mira dhe të minimizojnë dobësitë e tyre.
Ideale është përfshirja e një trajneri pune për të drejtuar personat me Asperger në formimin e tyre profesional dhe për t’i ndihmuar ata në ruajtjen dhe vazhdimësinë e qëllimeve të tyre.

Neuroshkenca dhe neuropsikologjia dhe metoda të tjera diagnostikuese

Zhvillimi i psikologjisë si shkencë bazohet në funksionin e trurit dhe zhvillimin neurologjik që në moshë të hershme. Në epokën moderne, psikologjia nuk bie në sy, por është e lidhur fort me neuroshkencën. Kombinimi i tyre krijon një shkencë të tretë, neuropsikologjinë, e cila sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë është shumë e interesuar për variacionet e çrregullimeve neurologjike që prekin mendjen e njeriut, procesin e të menduarit, ndjenjat, emocionet, njohjen dhe sjelljen. Këto çrregullime neurologjike prekin sistemin nervor periferik dhe qendror dhe nga këtu është evidente nevoja për shumë shqyrtime të tjera në nivel kimik, strukturor, qelizor.

Kur këshillimi psikologjik dhe psikoterapia nuk mjaftojnë, atëherë përfshihen metoda të tjera të testeve diagnostikuese.

Elektroencefalografia ose e njohur më mirë si EEG dhe është një metodë neurofiziologjike që na jep informacion të rëndësishëm për reaksionet kimike dhe transferimin e impulseve neuronale në tru. Nëpërmjet regjistrimit të EEG, terapisti merr informacion për natyrën e valëve elektrike, nga vijnë, nëse ato tregojnë gjendje të tjera patologjike apo thjesht shpjegojnë simptomat ekzistuese psikologjike. Nëse trajtimi psikologjik ka filluar tashmë, regjistrimi i EEG-së do të na lejojë të monitorojmë ndryshimet dhe të vlerësojmë efektet e arritura të trajtimit. Teknika EEG e ka vërtetuar tashmë vlerën e saj tek gjendjet si ASD, ADHD, çrregullime të gjumit por edhe gjendje të tjera psikopatologjike dhe neurologjike.

Teknikat e neuroimazherimit si tomografia e kompjuterizuar (CT), rezonanca magnetike (MRI), rezonanca magnetike funksionale (fMRI), skanimi PET, ofrojnë të dhëna të detajuara për zhvillimin e trurit dhe strukturën e tij. Nëpërmjet tyre ne zbulojmë anomalitë strukturore, pamjaftueshmërinë funksionale të trurit, komorbiditetet dhe/ose sëmundjet degjenerative. Shumë gjendje si autizmi, varësitë, krizat jo epileptike, krizat psikogjenike, depresioni, demenca dhe madje edhe skizofrenia shoqërohen me ndryshime strukturore në tru.

Duke njohur faktin se truri i njeriut zotëron jo vetëm potencial gjenetik, por edhe epigjenetik që rezulton në neuroplasticitet, aplikimi i modaliteteve në psikoterapi në afat të gjatë do të lejojë trurin jofunksional të përshtatet, modifikojë strukturën e tij dhe të zhvillojë sinapse të reja dhe lidhje neuronale që për rrjedhojë, ata do të krijojnë shtigje të reja sjelljeje për individin, shoqërisht të pranueshme për mjedisin.
Integrimi i neurofiziologjisë dhe neuropsikologjisë është një nga sfidat e neuroshkencës, e cila duhet të zhvillojë modalitete të reja për diagnostikimin dhe terapinë.

Në spitalin tonë kemi të gjitha metodat diagnostikuese të sipërpërmendura dhe sigurisht mjekë të kualifikuar në këtë fushë që mund të ndihmojnë në lehtësimin dhe mbështetjen e funksionimit të përditshëm të individëve me sindromën Asperger.

Rezervoni terminin në 00389 2 3091 484