Како правилно да се заштитиме од влијанието на сонцето во текот на летниот период?

август 18, 2020

Летото е веќе во тек па потсетувањето за правилната заштита од сончевото зрачење е секогаш добродојдено. Многумина од нас и покрај веќе добро познатите препораки за заштита од сонцето во секојдневниот живот, сеуште не ги практикуваат дадените совети и со тоа ја изложуваат сопствената кожа и сопственото здравје на ризик.

Сончево зрачење

Добро се познати бенефитите од контролираното изложување на сонце по здравјето на човекот, но за позитивниот ефект сепак е потребна барем мала доза на сончеви зраци – 15 минути, во текот на секој ден. Секое прекумерно изложување на сонце ги надминува позитивните ефекти од сонцето и во краен случај доведува до трајно оштетување на кожата и  зголемен ризик за сите типови на кожни тумори.

УВ-индексот е меѓународна, научнa мерка за нивото на ултравиолетово зрачење од сонцето. Таа се користи за да се опише силата на сонцето на одредено место и време. Индексот има опсег од 1 до 11. Колку е повисоко нивото, толку е поголем ризикот од оштетување на кожата.

Постојат три видови на УВ зраци од соцето, УВ-Ц кои се сметаат за најопасни комплетно се апсорбираат од озонската обвивка; УВ-А и УВ-Б сончеви зраци кои имаат различен степен на пенетрација на кожата и различен ефект врз човечкото тело. УВ-А и УВ-Б зраците навлегуваат во кожата во различни длабочини, па прекумерното и некотролирано изложување на овие сончеви зраци доведуваат до многубројни несакани ефекти како што се предвремено стареење на кожата, пигментации, алергиски реакции, изгореници, а во најлош случај може да доведе до појава на рак на кожата.

Оштетувањето на кожата од сонцето е трајна. Секој нареден период на продолжена изложеност прави повеќе штета на веќе ослабениот локален имун систем и генетски материјал на кожата. Изгорениците со тек на неколку дена заздравуваат, но главните промени на кожата остануваат.

Она што е важно да запамтиме е дека сите имаме улога во секојдневната превенција на кожните тумори, битката започнува со тоа што знаеш дека си во опасност,  и што треба да правиш во врска со тоа- од кампањата на Euromelanoma. Немој да бидеш поразен поради негирање!

Корисни совети кои помагаат во превенција од штетеното дејство на сончевите зраци

• Избегнувајте изложување на сонце во период кога сонцето е најјако, односно од 10 до 16 часот. Во тој период од денот задолжително засолнете се под сенка.
• Не се советува изложување на сонце со цел потемнување на кожата, односно сончање. Но сепак, ако одлучите да се изложите на сонце тоа треба да го направите постепено соодветно на препораките (првиот ден само еден час, вториот ден два часа итн.)
• Алиштата се најдобра заштита од сонце и истите треба да бидат направени од лесни, цврсто ткаени ткаенини со светла боја, а ракавите и ногавиците да бидат што подолги.
• Капа со широк обод обезбедува добра заштита од сонце за очите, ушите, лицето, грбот или вратот. Очилата за сонце кои обезбедуваат висока УВ – А и УВ – Б заштита во голема мера ќе го намалат оштетувањето на очите од изложување на сонце.
• Да се користат високо-квалитетни средства за сончање со заштитен фактор (SPF) најмалку 30, со водоотпорна формула. Заштитните средства е потребно да се користат дури и кога се оди на отворено само за кратко време, значи од пролет па до есен!
• Производот со заштитен фактор треба да биде соодветен за Вашиот фенотип на кожа, а според Вашиот тип на кожа изберете најдобра подлога односно дали ќе биде во форма на крем, гел, флуид. Нанесувајте го најмалку половина час пред изложување на сонце и повторувајте го нанесувањето на секои два часа.
• Лицата кои спаѓаат во ризичната група за развој на рак на кожа (на пр. луѓе со црвена или светла коса и светла кожа, лица со голем број на бемки, лица кои веќе се лечеле од рак на кожа итн.) би требало изложените делови на кожа да се заштитат со заштитни средства во текот на целата година.
• Посебна категорија се децата. До првата година не се преорачува директно изложување на сонце. Бебињата и малите деца треба да се заштитат со шешир, наочари за сонце и специјализарана заштитна облека.
• Да не се заборави на одбивањето на сончевите зраци од различни површини , снег, вода, песок, и на продирањето на сончевите зраци низ облаците. Заштитни средства треба да се користат и кога времето е облачно.
• Солариумите треба да се избегнуваат.

Како крај, она што треба да го запамтите е дека продолженото изложување на УВ зрачењето ги оштетува колагените влакна на кожата, прави оштетување на молекуларно ниво и предизвикува создавање на слободни радикали. За ова не се должни само долгите денови поминати на плажа туку и секојдневното небезбедно изложување на сончевото зрачење како што е одењето до кола, работа на отворено, па дури и работа покрај прозорец.

Затоа потемнета кожа значи повредена кожа, односно знак дека телото се бори и се обидува да се заштити од дополнително ДНА оштетување.

Д-р Александра Лазаревска
Специјалист дерматовенеролог