Интервју со д-р Лидија Вељановска Кириџиевска – Навремена детекција на карциномот на дојка може да значи живот

март 23, 2022

Карциномот на дојка се вбројува во 10-те најголеми закани за глобалното здравје на човештвото и секоја година бројката на починати од оваа болест растат. Колку подигнување на колективната свест може да влијае на овие статистики?

Подигнувањето на колективната свест и пропагирање на скрининг и редовни прегледи има голема важност во раната детекција на ова заболување.
Студиите покажуваат дека рутинскиот скрининг за рак на дојка може да ја намали смртноста за една третина, а според најновите испитувања овој процент се зголемува и до 40-50%.
Раното откривање на рак на дојка може да спаси животи и да помогне да се избегнат високоинвазивни третмани.
Ние како лекари континуирано потсетуваме за потребата од редовни прегледи, а тука се секако и сите граѓански здруженија кои со своите активности во текот на целата година ја третираат оваа тема. Посебен акцент и засилени активности секако се случуваат особено во месеците кои се посветени за тоа.

Не смееме да престанеме со потсетувањата за редовни превентивни прегледи, како и да даваме континуирана подршка на сите оние жени кои војуваат или ја извојувале битката со оваа болест и да ги охрабриме да ја споделат својата животна приказна со своие блиски семејство и пријатели со што исти ќе придонесат за подигнување на свеста за оваа болест.

Вие сте специјалист по радиодијагностика која како научна дисциплина игра огромна улога во борбата против ракот. Како современите дијагностички апарати и навремените прегледи, можат да придонесат во навремено откривање на карциномот?

За да се реализира квалитетен преглед кој потоа ќе значи точна дијагноза, неопходни се неколку сегменти:

• Континуирано едуциран и искусен медицински персонал, радиолошки технолози кои спорведуваат правилно снимање согласно светски стандари, преораки и протоколи и лекари кои ќе го интерпретираат прегледот соодветно.
• Современа медицинска опрема која е со редовно и навремено спроведена контрола на квалитет.

Клиничката болница Жан Митрев и нашиот Центар за женско здравје се издвојува токму по тоа што секогаш била во чекор со најновите технологии и набавувала најсовремена медицинска опрема.

Зошто е сето ова важно? Затоа што и од квалитетот на опремата зависи детекцијата. Јасниот приказ на промените особено на оние кои се суптилни и сеуште не толку видливи е од клучно значење.
Следствено, едуциран и искусен персонал со квалитетна современа опрема која овозможува детекција на промени во рана фаза на болеста, е добитната комбинација за рано откривање на болеста и навремено правилно планирање на третманот понатаму.

И се разбира навремените/превентивни или скрининг прегледи кога жената редовно доаѓа на преглед според препораките од скрининг програмите.

Кои ризик фактори најмногу влијаат на појавата на рак? Дали докторите се раководат по нив кога прават скрининг план за определен пациент?

Скрининг програмите се адаптираат според ризик факторите за појавувањето на оваа болест и тоа:

• возраст (се смета дека најчесто се јавува меѓу 50-70година),
• позитивна семејна анамнеза (дали во семејството веќе има некоја жена која го имала ова заболување)
• докажана БРАКА 1 и 2 генска мутација
• почеток на менструален циклус во рана возраст
• жени кои не раѓале или добиле дете на повозрасни години
• долготрајно користење на хормони како естрогени и прогестерон
• густина на ткиво во дојките

Најпрво треба да се одреди во која возрасна група е жената, потоа да се види кои и колку од ризик факторите се присутни и скако и густината на дојката. По овие параметри се водиме кои прегледи и колку често ќе ги препорачаме.
На пример: доколку имаме млада жена под 40 годишна возраст која дава податок дека во семејството веќе има вакво заболување и која направила анализа за генетска предиспозиција и истата се докажала, можеме да препорачаме еднаш годишно следење со ултразвук и магнетна резонанца.
Доколку е над 40-та година, ултразвук и мамографија еднаш годишно. Доколку станува збор за густи дојки мамографијата би била 3Д.
Со ваков индивидуален пристап и редовни препорачани прегледи можеме рано да детектираме рак на дојка.

Информираност за ризик факторите, пристап до информации, навремена дијагностика и лекување се само неколку од условите што ги зголемуваат шансите за преживување канцер. Кои услуги вие како установа ги нудите на пациентите што се соочуваат со оваа болест?

Сите потребни дијагностички методи за детекција на заболувања на дојките како ехо прегледи, биопсија под ехо, мамографија 2Д и 3Д и магнетна резонанца ги имаме на располагање во нашата клиника со што можеме да ги покриеме светските и европските препораки за скрининг програми и прегледи кај пациентки кои имаат симптоми. Колегите од генетската лабораторија прават испитувања за наследни генетски мутации одговорни за рак на дојка (БРАКА), а секако достапни се и неопходните биохемиски анализи. Исто така се прават и оперативни зафати за отстранување и реконструкција на дојки.

Кои се задолжителните, редовни годишни прегледи кои треба да ги направи секој за навремена превенција од карциниом?

Прегледите почнуваат со почетокот на репродуктивниот период со ехо преглед кој треба да се прави еднаш годишно до 40-та година.
По 40 година ехо прегледот се надополнува и со мамографија која би требала да се прави на секои една до две години во зависност од националната скрининг програма на земјата.
Ова се генерални правила за најголем дел од популацијата.
Секоја земја има своја скрининг програма, на пример во САД препораките се мамографија еднаш годишно за жени над 40 години која е во среден ризик. За жени кои се во групата со висок ризик може да почнат со магнетна резонанца на дојки која треба да се прави еднаш годишно и мамографија пред да наполнат 40 доколку има потреба.
Но, за жените кои не се во ризичните групи, со мамографски прегледи треба да се започне штом наполнат 40 и да се повторува редовно на секои две години.

Европските водичи советуваат двегодишен интервал за општата популација на жени од 50-70 години.
Сепак, мојот став е дека треба да се има индивидуален пристап согласно возраста и ризик факторите.
Успехот од лекувањето зависи од достапноста на современата опрема, едуциран искусен персонал со индивидуален дијагностички менаџмент и мултидисциплиниран пристап во понатамошен третман.

Во моментов би споменала само дека сите прегледите за дојка ехо, 2Д и 3Д мамографија се на акција и изнесуваат 1500, 2000 и 3000 денари соодветно. Акцијата ќе трае до 31.03.2022.

Ги охрабрувам сите да закажат преглед во центарот за женско здравје при Клиника Жан Митрев на 02/3091-484

Извор: Портрет