14 Ноември-светски ден на дијабетесот

ноември 14, 2025

„Дијабетесот не чека – време е за акција“

Денес, речиси 285 милиони луѓе во светот имаат дијагностицирано дијабетес, а очекувањата се дека оваа бројка би се зголемила на 380 милиони во следните 20 години. Дијабетесот претставува глобална епидемија која со себе носи опасни животни последици. Може да биде причина за срцев или мозочен удар, слепило, ампутација или ослабување на бубрежната функција.

Што претставува преддијабетес?

Предјабетесот или нарушената толеранција на гликоза е сериозна состојба која му претходи на развојот на целосната форма на болеста и обично трае 10-12 години пред дијагнозата на дијабетес. Предјабетесот се јавува кај сè помлада популација. Податоците покажуваат дека ваквата појава е забележана кај 25% од екстремно обезни (дебели) деца и кај 21% од екстремно обeзни адолесценти.

Како настанува дијабетесот?

Енергијата која ја користи човековото тело е обезбедена првенствено од јаглехидратите од храната, а повеќето ј. хидрати се разложуваат до прост шеќер уште познат како гликоза. Гликозата преку крвотокот се пренесува до клетките и на тој начин го снабдува телото со енергија. Доколку го нема хормонот инсулин или кога неговото ниво континуирано надминува 7 mmol (126 mg/dL), гликозата не може да стигне до клетките и се задржува во крвта. Ваквата патолошка состојба во медицината позната како шеќерна болест или дијабетес.

Дијабетес (лат. Diabetes mellitus) е нарушување кое се манифестира со зголемување на нивото на шеќер во крвта и се појавува кога панкреасот целосно или делумно престанува да го произведува хормонот инсулин или произведениот инсулин не е ефикасен во телото.  Дијабетесот е едно од водечките хронични заболувања во светот и се јавува во два облика, дијабетес тип 1 и дијабетес тип 2.

Последните години, дијабетесот тип 2 процентуално е застапен 80-90% од вкупниот број дијагностицитрани и станува сè почест кај децата и адолесцентите, особено кај оние кои имаат семејна историја на дијабетес тип 2, или чии мајки имале дијабетес за време на бременоста. Дијабетес тип 1 е значително помалку застапен но загрижувачки е фактот дека се почесто се јавува кај дечиња од најрана возраст.

Храната и дијабетессот

• Вметнете што повеќе зеленчук во вашата исхрана (особено зелен лиснат зеленчук). Зеленчукот е богат со диетални влакна и содржи минимална количина или воопшто не содржи шеќер. Диеталните влакна имаат улога да ја регулираат гликозата во крвта, да овозможат дополнителни бенефити во поттикнување на добрите бактерии во цревата и на организмот му дадат поголема ситост;
• Намалете го или исклучете го внесот на „грицки“ бидејќи на тој начин се намалува лачењето на инсулинот и се регулира шеќерот во крвта;
• Вметнете протеини во исхраната или направете баланс помеѓу проитеините и ј. хидрати.  Протеините не содржат шеќер, поспоро се разградуваат во организмот и помагаат во  стабилно ослободување на шеќер од намирниците;
• Избегнувајте преработена храна, која може да содржи многу сол, скриени шеќери сиромашна е со диетални влакна и други хранливи состојќи;
• Отстранете го внесот на слободни шеќери како што се газираните пијалоци, слатки, сосови. Ваквите шеќери телото брзо ги апсорбира и на тој начин влијаат на апсорпцијата на шеќер во крвта и лачењето на инсулинот;

Внимавајте на стилот на живеење.  Храната е исто така значаен дел во борбата со дијабетесот но значен дел е и физичката активност, квалитетниот и добар сон, начинот на смалување и регулирање на стресот се исто така значајни фактори за регулацијата на шеќер во крвта.