Кортизолот и менопаузата

јули 8, 2025

Проценката и заклучокот за причините поврзани со неможноста да се намалат вишокот килограми, треба да ги направи лекар искусен професионалец. Ендокринологот е тој кој може точно да дефинира дека дебелината не е исклучиво заради зголемен калориски внес, туку има други причини за тоа.
Во таа смисла годините и полот играат голема услога. Женскиот пол, особено во периодот на перименопауза и менопауза е најподложен, односно најзасегнат, од појава на вишок килограми. Во тој период од животот, поради хормоналните промени кои дополнително влијаат како фактор врз целокупниот метаболизам, треба да се земе предвид и значењето на кортизолот во целиот тој процес.
Кортизолот е хормон кој се лачи од кората на надбубрежните жлезди и е одговорен за справување на организмот со стресни состојби, вклучувајќи и акутни животозагрозувачки состојби и инфекции.
Освен тоа кортизолот има важна улога и во регулирањето на глукозата во крвта, метаболизмот на масти, протеини и јаглехидрати, регулирање на крвниот притисок, сонот и будноста.
Менопаузата преставува природна фаза од животот на жената кога се губи менструалниот циклус, односно завршува репродуктивната способност. Тоа се случува како резултат на намалување на функцијата на јајниците, а со тоа и создавањето на естроген и прогестерон.

Овие промени ја дестабилизираат хормоналната рамнотежа, а телото полека влегува во состојба на хроничен стрес дури и без надворешни фактори и притисок. Во таа ситуација, надбубрежните жлезди почнуваат да лачат повеќе кортизол – хормон кој телото го користи за да се справи со заканата и опасноста, но кога е зголемен подолго време, тогаш има негативни последици. Па така подолготрајната изложеност на вишок на кортизол доведува до:

• Зголемено складирање на масти особено абдоминално стимулирајќи ја акумулацијата на вицералните масти (оние кои се наоѓаат околу внатрешните органи) во стомакот. Тоа го прави преку активација на ензими кои го промовираат складирањето и формирањето на т.н. менопаузален стомак и покрај незголемениот калориски внес.
• Нарушен апетит – се зголемува желбата за посебен тип храна (слатка или масна) која е дел од еволутивниот механизам на телото за создавање на брза енергија
• Зголемување на инсулинската резистенција – кортизолот го зголемува нивото на глукоза во крвта и со текот на времето инсулинот станува помалку ефикасен, клетките помалку го препознаваат, па така вишокот на шеќер се складира како маст.

Сите овие фази може, но и не мора да се појават заедно кај една особа, но по нив настапува процес на метаболна стагнација. Во оваа состојба комбинацијата на хроничен стрес, нарушена хормонска рамнотежа и намалена физичка активност, доведуваат до: бавен метаболизам, намалена мускулна маса и складирање на повеќе масти дури и со ист внес на исхрана како и претходно.
Квалитетот на спиењето е исто така значаен фактор во целокупната состојба. Несоницата или лошиот сон доведува до лачење на вишок кортизол. И обратно, хроничниот стрес, зголемената анксиозност, доведуваат до нарушен дневно-ноќен ритам на кортизолот. Ноќе, за добар сон, треба да е во ниска концентрација, а тој е покачен, што доведува до зголемен апетит, желба за брзи калориски надополнувања и уште поголемо зголемување на телесната тежина.

Диететските режими најчесто се насочени кон калорискиот и временскиот внес. Но, дури и релативно малите грешки во времето или внесувањето на храна можат да го поништат напредокот. Бидејќи е тенка линијата меѓу активацијата и деактивацијата на количеството на кортизол, клучот е да се постигне вистински хормонален ритам, кој не е ист за сите. Всушност, повеќето обиди пропаѓаат затоа што не се прилагодени на индивидуалните потреби.
Секако како опција, постои и медицински препорачан фармаколошки третман кој е влезен во алгоритмите за лекување на покачена телесна тежина со и без компликации.
Бидејќи процесот е компликуван и вклучува многу варијабли на факторите кои се во игра, потребно е специјалистот ендокринолог да направи индивидуална проценка согласно навиките, потребите и стилот на живот.

Нема потреба од екстремни чекори, само паметен и персонализиран режим, бидејќи откако кортизолот и инсулинот ќе се поправат, телото се враќа во својата природна рамнотежа, тежината се намалува, иако уште долго ќе остане тежнеењето на организмот да се врати во првобитната положба. Но, затоа со активно учество на сите засегнати страни (и пациентот и докоторот и семејството) ќе се надмине и тој предизвик.

За да закажете консултација со ендокринолог обратете се во нашиот контакт центар 02/3091-484