Muaj: Janar 2020

Apnea e natës është një çrregullim serioz i ritmit të frymëmarrjes gjatë gjumit.  Kjo gjendje shkakton ndërprerje te shkurtra dhe te përsëritura të frymëmarrjes duke bere që truri por edhe organet e tjera të mos marrin mjaftueshëm oksigjen. Apnea e natës mund të jetë obstruktive, qendrore ose e kombinuar. Sipas Organizatës Botërore Shëndetesore, 100 milion njerëz në të gjithë botën vuajnë nga kjo sëmundje.

Simptomat e apneas obstruktive të natës janë: gërhitje me zë të lartë, ndërprerje të shkurtra të frymëmarrjes, tharje të gojës në mëngjes, përgjumje dhe lodhje gjatë ditës, pagjumësi, dhimbje koke në mëngjes, nervozizëm, impotencë, reduktim të përqëndrimit dhe rritje të peshës trupore.

Në rast se kjo gjendje nuk trajtohet mund të shkaktojë: rritje të presionit të gjakut, sëmundje koronare të zemrës, goditje në tru dhe në zemër, çrregullime të ritmit të zemrës, glaukoma, diabet tip 2, yndyrosje jo-alkoolike të mëlçisë. Shkakton zhvillim të sindromës metabolike – rritje të presionit të gjakut, rritje të nivelit të sheqerit dhe yndyrës në gjak.

Në klinikën tonë sindroma e apneas obstruktive të natës, gjithashtu mund të trajtohet ambulatore me anë të aparatit CELON ELITE.

Aparati CELON ELITE është system për kryerjen e trajtimeve minimale invazive bazuar bazuar në rrymën e terapisë së induktuar nga rrezatimi bipolar.

Ablacioni minimal invasive dhe i kontrolluar i indeve i cili kryhet me aplikatorë me anestezi lokale. Kjo është një metodë e lehtë, e shpejtë, shumë efikase dhe mbi të gjitha e sigurt. Ekziston kontroll i vazhdueshëm i rezistencës së indit të trajtuar, me anë të të cilit trajtimi ndërpritet automatikisht dhe nuk ekziston rrezik i shfaqjes së komplikimeve (sipas të gjitha statistikave).

Përfitimet e pacientëve nga kjo metodë:

• Nuk kërkon hospitalizim. Trajtimi kryhet në kushte ambulatore me anestezi lokale
• Dhimbje minimale gjatë dhe pas procedurës – madje mund të konsiderohet si një ndërhyrje pa dhimbje
• Kufizime minimale pas ndërhyrjes përsa i përket aktiviteteve normale ditore (pa kufizime në ushqim)
• Sipërfaqja e organeve (mukoza) mbetet e paprekur, duke stimuluar kështu procesin e shërimit në mënyrë natyrale.

Me aparatin CELON ELITE mund të kryhen intervenimet e mëposhtme për trajtimin e apneas opstruktive të natës:

• Forcimi dhe shkurtimi i qiellzës së butë që zvogëlon dridhjen e cila shkakton gërhitjen.
• Shkurtimi i uvulës
• Reduktimi i vëllimit të vrimave të hundës dhe polipeve
• Reduktimi i vëllimit të bazës së gjuhës dhe bajames së hipertrofizuar gjuhësore
• Reduktimi i vëllimit dhe heqja e pjesshme e bajameve të hipertrofizuara
• Trajtimi i epistaksisë së përsëritur
• Mënjanimi i papillomave dhe gjëndrave të tjera patologjike në orofaringë.

Alergjia ndaj pluhurit të shtëpisë është zhvillimi i një reaksioni alergjik ndaj organizmave të vegjël (parazitë), të cilët zakonisht janë të pranishëm në pluhurin e shtëpisë. Shenjat e alergjisë ndaj pluhurit të shtëpisë janë të ngjashme me ato të alergjisë së shkaktuar nga poleni, si teshtima dhe rrjedha e sekrecioneve nga hunda. Shumë persona me alergji ndaj pluhurit të shtëpisë gjithashtu mund të kenë shenja astme, frymëmarrje të vështirësuar dhe të shoqëruar me fishkëllimë.

Këpushat ose ndryshe rriqrat, të cilët janë të afërm apo të ngjashëm me merimangat, janë shumë të vegjël dhe nuk mund të vërehen pa mikroskop. Ata ushqehen me qelizat e varfëra të lëkurës së njeriut dhe janë të pranishëm në mjedise të ngrohta dhe të lagështa. Në shumicën e shtëpive, të cilat kanë mobilje shtëpiake të vjetra si dysheku, mobiljet me susta, tapetet janë mjedisi ideal për mbledhjen e pluhurit të shtëpisë.

Me ndërmarrjen e hapave për të zvogëluar numrin e këtyre parazitëve në shtëpinë tuaj, do të mund të fitoni kontrollin ndaj alergjisë të shkaktuar nga pluhuri i shtëpisë. Ndonjëherë është i nevojshëm trajtimi me medikamente për lehtësimin e simptomave dhe kontrollin e astmës, shprehet Prim. Dr. Sonja Petrovska, pediatre specialiste në Zan Mitrev Clinic.

Simptomat

Simptomat të  cilat shkaktohen nga reaksioni alergjik në mukozën e zgavrës së hundës përfshijnë:

• Teshtitje
• Rrjedhje të hundës
• Kruarje, skuqje ose lot në sy
• Kongjestion nazal
• Kruarje në mukozën e hundës ose në fyt
• Rrjedhje të sekrecioneve (nga hunda në fyt)
• Kollë
• Presion ose dhimbje në fytyrë
• Ënjtje në zonën e fytyrës dhe syve
• Kruarje e shpeshtë e hundës tek fëmijët

Nëse alergjia ndaj pluhurit në shtëpi kontribuon në zhvillimin e astmës, mund të shfaqen edhe probleme me gjumin të shkaktuara nga vështirësitë në frymëmarrje, fishkëllimë më kraharor gjatë frymëmarrjes të cilat rëndohen nga viruset respirative, siç është ftohja ose gripi.

Një shkallë e moderuar e alergjisë nga pluhuri i shtëpisë mund të shkaktojë rrjedhje të hundës, rrjedhje lotësh dhe teshtitje. Në raste të rënda, gjendja mund të bëhet kronike, d.m.th. manifestohet me teshtitje të vazhdueshme, kollë, bllokim, presion në zonën e fytyrës ose sulme të rënda të astmës.

Kur duhet të kërkoni ndihmë mjekësore

Ndonjëherë është e vështirë të përcaktohet nëse keni ftohje apo alergji. Nëse simptomat tuaja zgjasin më shumë se një javë, mund të bëhet fjalë për alergji.

Nëse gjendja përkeqësohet me bllokime të rënda të hundës, vështirësi në frymëmarrje dhe çrregullim të gjumit – duhet të kërkoni ndihmë mjekësore. Në rast se keni përkeqësim të shpejtë të këtyre simptomave si vështirësi në frymëmarrje dhe mungesë ajri gjatë aktiviteteve më të zakonshme duhet të kërkoni ndihmë mjekësore urgjente.

Shkaqet

Alergjitë shfaqen kur sistemi imunitar i përgjigjet një substance të huaj, siç është poleni, kafshët shtëpiake apo këpushat (rriqrat). Sistemi imunitar prodhon proteina të njohura si antitrupa që mbrojnë organizmin nga këta sulmues të padëshiruar që mund të shkaktojnë sëmundje ose infeksion.

Kur bëhet fjalë për prani të alergjisë, sistemi imunitar krijon antitrupa që identifikojnë alergjenin si diçka të dëmshme, edhe në rast se nuk është. Nëse ndodh kontakt i përsëritur me alergjen, në sistemin imunitar shkaktohen reaksione inflamatore në zonën e hundës ose në mushkëri. Ekspozimi i zgjatur ose i vazhdueshëm ndaj alergjenit mund të shkaktojë inflamacion kronik që çon në astmë.

Këpushat (rriqrat) ushqehen me lëndë organike, siç janë qelizat e lëkurës që bien, ndërsa ujë thithin nga atmosfera.

Në pluhur gjithashtu gjenden përmbajtje të jashtëqitjes pjesë të trupit të këtyre parazitëve të cilat konsiderohen si proteina të pranishme në pluhur, të cilat janë përgjegjëse për zhvillimin dhe alergjinë nga kafshët shtëpiake.

Komplikimet

Në rast se kemi të bëjmë me alergji të shkaktuar nga këpushat (rriqrat), ekspozimi ndaj kafshimeve dhe mbetjeve të tyre mund të shkaktojë komplikime.

Infeksione të sinusit: Inflamacioni i zgjatur (kronik) i mukozës së hundës i shkaktuara nga alergjia e pluhurit mund të pengojë kullimin (drenimin) e sinusit nëpër korridoret e hundës. Ky qëndrim i sekretimit mund të shkaktojë mundësi më të madhe të zhvillimit të infeksioneve të sinusit (sinozit).

Astma: Personat me astmë dhe alergji nga pluhuri shpesh kanë vështirësi në kontrollin e simptomave të astmës. Ata mund të jenë të ekspozuar ndaj rrezikut të sulmeve të astmës që kërkojnë trajtim apo ndihmë mjekësore urgjente.

Ndotja e ajrit është një nga rreziqet më të medha dhe shkak i gjendjeve të ndryshme mbi shëndetin në përgjithësi. Ndotja e ajrit njhet si “vrasës i heshtur” nga Organizata shëndetësore botërore për shkak se efektet e ndotjes së ajrit shfaqen pa i vërejtur dhe nuk mund të maten lehtë.

Tashmë është i njohur fakti se rreth 500 000 raste të vdekjes nga kanceri i mushkerive dhe 1,6 milion raste vdekjesh nga HOBB mund ti referohen ndotjes së ajrit. Ndotja e ajrit lidhet me sëmundjet malinje si kanceri në fshikëzën e urinës dhe leukemia tek fëmijët. Zhvillimi i mushkërive tek fëmijët ngadalësohet me anë të ekspozimit ndaj ndotjes së ajrit dhe me kalimin e viteve zakonisht shfaqen sëmundje në mushkëri. Ndotja e ajrit me reduktimin e funksionit konjitiv dhe rritje të rrezikut të demencës. Grimcat (PM) në ajër të cilat janë më të vogla se 2,5 mikrometër lidhen me ngadalësimin e zhvillimit psikomotorik dhe me reduktimin e nivelit të inteligjencës tek fëmijët.

Reaksionet alergjike dhe riniti

Dihet se ndotja e ajrit mund të shkaktojë përkeqësim të shfaqjeve alergjike te individët e sensibilizuar. Studimet kliniko-epidemiologjike kanë treguar që ndotja tek fëmijët mund të shkaktojë sensibilizim të hershëm, dhe vlera të larta IgE në moshë të re.

Ekzistojnë prova që ndotja e ajrit luan rol edhe në zhvillimin dhe përkeqësimin e rinitit alergjik. Një studim i bërë tek fëmijët parashkollorë ka treguar se ekspozimi ndaj trafikut gjatë periudhës  prenatale dhe gjatë fëmijërisë së hershme kanë rrezik më të lartë për zhvillimin e rinitit alergjik.

Sëmundjet autoimune

Ndotja e mjedisit mund të rrisë rrezikun e sëmundjeve autoimune. Mushkëritë kanë një sipërfaqe të madhe që vjen në kontakt me një numër të madh antigjenesh. Ky sensibilizim mund t’i bëjë njerëzit të prirur ndaj sëmundjeve autoimune. Ndotja potencialisht kontribuon në artritin reumatoid dhe lupusin sistemik. Studimi kanadez tregon përhapje të madhe të artritit reumatoid në zonat me nivel të rritur të PM_2.5

Kancerogjenet

Ekspozimi ndaj benzenit nga gazrat e shkarkuar, veçanërisht në periudhën prenatalale ose në vitet e para pas lindjes, shoqërohet me një rrezik të shfaqjes së leuçemisë tek fëmijët. Ekspozimi prenatal ndaj PM _2.5 gjatë shtatëzanisë mund të rrisë rrezikun për zhvillimin e leukemisë ose astrocitomës tek fëmija.

Sëmundjet kardiovaskulare

Hulumtimet kanë treguar një lidhje të ngjashme ndërmjet vlerave të larta të PM _2.5 dhe rritjes së vdekshmërisë nga infarkti i miokardit, goditja në tru, dështimi i zemrës dhe presioni i lartë i gjakut. Rritje e moderuar e niveleve të karboksihemoglobinës (prej 3-6%) mund të ndodhë gjatë ekspozimit ndaj gazrave të shkarkuar, duke shkaktuar kështu aritmi dhe sëmundje të zemrës tek personat me sëmundje koronare të zemrës.

 

Funksioni konjitiv dhe çrregullimet neurologjike

Ndotja e ajrit ka efekte të dëmshme mbi CNS, duke përfshirë dëmtimin e funksionit njohës dhe rritjen e rrezikut të demencës (çmendurisë) dhe goditjes në tru tek personat e moshuar. Distanca e largët nga rruga kryesore deri në vendbanim është një tregues i ekspozimit ndaj ndotjes së ajrit.

Ndotja e ajrit mund të dëmtojë zhvillimin e trurit, me një theks të veçantë në dëmtimin e funksioneve konjitive (njohëse) gjatë gjithë jetës. Shumë studime kanë treguar që ekspozimi ndaj PM2.5 para dhe në muajt e parë të jetës shoqërohet me zhvillim më të ngadaltë psikofizik dhe nivele më të ulëta të inteligjencës.

Janë botuar mbi 1.000 shkrime lidhur me ndotjen ajrit dhe autizmin, të cilat tregojnë një lidhje të ngushtë të kësaj sëmundje me ekspozimin ndaj karbohidrateve aromatike polycyclic, shkarkimit të naftës, grimcave PM, dioksidit të azotit, ozonit dhe dioksidit të squfurit si shkak i ekspozimit ndaj tyre gjatë periudhës prenatale dhe fëmijërisë së hershme. Kjo lidhje është konfirmuar nga disa studime të bëra tek kafshët.

Diabeti, mbipesha dhe sëmundjet endokrine

Mendohet se ndotja e ajrit akumulohet tek indi dhjamor visceral gjatë kalimit nga indi dhjamor nga ngjyra kafe në të bardhë, i cili mund të përkeqësojë rezistencën e insulinës, stresin oksidativ dhe inflamacionin sistemik.

Një studim i bërë tek fëmijët në Meksiko Siti të ekspozuar ndaj niveleve të larta të PM2.5 kanë treguar shfaqje të nivele më të larta të leptinës dhe endotelinës-1 dhe vlerave më të ulëta të peptidit-1, gleklinit (glukozës) dhe glukagonit, në krahasim me personat të cilët nuk janë të ekspozuar ndaj mjediseve të ndotura. Leptina ka treguar një lidhje të fortë me nivelin e grimcave PM 2.5 gjatë ekspozimeve kumulative. Vlerat e larta të PM 2.5 dhe ozonit në mjedis lidhen me hiperleptineminë  të menjëhershme 12-orëshe, çrregullimin e oreksit, mungesën e vitaminës D dhe rritjen e endotelit-1 te fëmijët e shëndetshëm. Fëmijët që jetojnë në zona me ndotje të ajrit në të cilat ka shkarkim të gazrave kanë BMI më të larta, gjë e cila mund të shkaktojë ndryshime metabolike, përfshirë edhe rezistencën ndaj insulinës.

Sëmundjet e syrit

Lotimi dhe acarimi i syve mund të ndodhë si reagim ndaj irrituesve të syrit, dhe shoqërohet me ekspozimin ndaj ozonit ose dioksidit të azotit, megjithëse mund të ndikojnë edhe PM të cilat mund të përkeqësojnë gjendjen e pacientit në rast se ai përdor lente. Konjunktiviti zakonisht  lidhet me ekspozimin e oksonit dhe dioksidit të azotit, edhe pse mund të ndikojnë grimcat PM10 dhe dioksidi i squfurit.

Sëmundjet hematologjike

Që në vitet 1970, dihet që ndotja e ajrit nga metali i benzinës shkakton anemi. Ndotës të tjerë nga gazrat e shkarkimit mund të kontribuojnë në sëmundjet hematologjike, ose me anë të kalimit të drejtpërdrejtë në gjak gjatë thithjes së ajrit, ose me anë të aktivimit të reaksioneve inflamatore në mushkëri, gjë e cila rezulton me sëmundje inflamatore. PM 2.5 krijon koagulim të ndërprerë përmes aktivizimit të trombociteve dhe endotelit të enëve të gjakut nga citokinat inflamatore.

Sëmundjet e mëlçisë

Të jetuarit përgjatë autostradave të mëdha, ku ndotja e ajrit është në nivel të lartë, pasohet nga një përhapje e shtuar e steatozës hepatike. Ekzistojnë disa arsye të mundshme për shoqërimin e ndotjes së ajrit me efekte të tilla dëmtuese në qelizat e mëlçisë, përmes ndërmjetësuesve inflamator, toksicitetit të gjeneve, dëmtimit të mitokondrive dhe dëmtimit të organeve të tjera, të cilat më pas vijojnë me dëmtim të mëlçisë. Mëlçia është organi kryesor detoksifikues i të gjitha substancave të dëmshme që hyjnë nga jashtë, përfshirë grimcat PM, të cilat hyjnë në mëlçi për tu shpërbërë.

 

Sëmundja e veshkave

Veshka, e cila është një organ shumë i vaskuluar, është e ndjeshme ndaj dëmtimit të enëve të gjakut të mëdha dhe të vogla, duke shkaktuar stres oksidativ tek indet dhe efekte inflamatore sistemike nga ndotja e ajrit.

 

Sëmundjet e frymëmarrjes

Ndotja e ajrit mund të ndikojë në çdo pjesë të sistemit të frymëmarrjes dhe në çdo moshë. Ekspozimi prenatal ndaj ndotjes së ajrit shoqërohet me frymëmarrje dhe astmë në fëmijërinë e hershme. Me ekspoyimin ndaj ndotjes së ajrit reduktohet shkalla e zhvillimit tek fëmijët dhe me kalimin e viteved rritet shkalla e demtimit të funksionit të mushkërive. Ekspozimi ndaj ndotjes së ajrit tek fëmijët shoqërohet me rrezik të lartë të shfaqjes së astmës. Përveç astmës, ekziston rreziku i zhvillimit të HOBB, kancerit të mushkërive dhe laringitit kronik. Ndotja e ajrit mund të jetë gjithashtu një faktor për kalimin e astmës në HOBB.

Sëmundjet e lëkurës

Një studim multicentrik ka treguar një lidhje ndërmjet ndotjes së ajrit me ndryshime të shpeshta të lëkurës atopike dhe urtikariale, dermografisë, seborrea (por me një frekuencë të reduktuar të zbokthit). Ekspozimi i ndotjes së jashtme ose të brendshme shoqërohet me plakje të përshpejtuar të lëkurës, në varësi të ekspozimit ndaj diellit, pirjes së duhanit dhe faktorëve të tjerë.