Problemet me prastatën nuk duhet të neglizhohen!

 

Jo çdo problem i shfaqur me prostatën mund të jetë kancer!

Meshkujt mbi moshën dyzet vjeç gjithnjë e më tepër përballen me probleme të prostatës, një problem që shpesh neglizhohet dhe fshihet nga pacientët. Fillimisht të sqarojmë se çfarë organi është prostata dhe çfarë duhet të bëjmë kur jep shenja se tashmë ka ndryshime shëndetësore.

Prostata është një gjendër e vogël që gjendet nën fshikëzën e urinës dhe gjendet vetëm tek meshkujt. Ajo normalisht rritet me kalimin e viteve dhe rritja e saj mund të shkaktojë ngushtim, madje edhe bllokim të uretrës. Kjo rritje e prostatës quhet rritje beninje dhe në këtë rast nuk kemi të bëjmë me kancer të prostatës. Zmadhimi  apo rritja beninje e prostatës mund të shkaktojë urinim të shpeshtë, sidomos gjatë natës, nevojë urgjente për të urinuar, vështirësi në fillimin e urinimit, rrjedhje ose pika të urinës edhe pas urinimit.

Statistikat e mjekësore tregojnë se shkaku i shfaqjes së rritjes apo ndryshimit beninj të prostatës  janë ndryshimet hormonale të shkaktuara nga plakja e organizmit. Rezultatet nga kjo statistikë tregojnë se madje 50% e meshkujve pas moshës 50 vjeçare kanë rritje të prostatës. Nga ana tjetër rreth 30% e tyre kanë probleme me urinimin. Shenjat e para të problemit me prostatën shfaqet herët rreth moshës 40 vjeçare, ndërsa pas moshës 60 vjeçare, pothuajse një në dy meshkuj ka probleme të shkaktuara nga kjo gjendje. Me kalimin e moshës simptomat bëhen gjithnjë dhe më serioze.

Në përgjithësi, pothuajse tek të gjithë meshkujt të cilët përballen me probleme të prostatës vërehen simptomat e mëposhtme të cilat kanë kërkojnë ndihmë mjekësore:

  • Fillimi i dobët dhe i ngadaltë i urinimit
  • Urinim i dobët
  • Ndërprerje e pavullnetshme e urinës
  • Pika të urinës edhe pas përfundimit të urinimit

Kontrollet rregullta tek mjeku urolog të paktën një herë në vit, dhe kontrollet më të shpeshta në rast se keni probleme me prostatën, garantojnë një mënyrë të shpejtë dhe efektive të trajtimit të kësaj gjendje.

Shpesh, meshkujt rritjen beninje të prostatës e barazojnë me kancerin e prostatës. Por nuk është kështu! Jo çdo rritje beninje në prostatë kontribuon në shfaqjen e kancerit të prostatës. Vetëm 5 deri në 10% e meshkujve që vuajnë nga kanceri i prostatës e kanë të trashëguar këtë sëmundje dmth kanë historinë familjare të kësaj sëmundje.

Duhet të theksohet se zbulimi i kancerit të prostatës në fazë të hershme siguron trajtim efektiv pa probleme të mëdha. Por nëse kanceri rritet dhe përhapet jashtë prostatës, i cili quhet kancer i përparuar, mund të shkaktojë dhimbje ose djegie gjatë urinimit, rritje të frekuencës ose vështirësi në urinim, gjak në urinë ose spermë, dhimbje në pjesën e poshtme të shpinës, ijeve ose kofshëve të sipërme. Rregulli është i thjeshtë: Nëse këto këto simptoma janë të pranishme, mos vononi, vizitoni mjekun urolog i cili me anë të disa analizave të thjeshta të cilat i mundëson mjekësia moderne që ne praktikojmë në klinikën tonë do të përcaktojë diagnozën e saktë dhe trajtimin e duhur të mëtejshëm.

Realizimi i suksesshëm i operacionit hibrid të zemrës – TAVI

Ekipi ynë i kardiologjisë i udhëhequr nga Dr. Nikola Hristov, së bashku me Dr. Ivan Milev, Dr. Vilma Ampova-Sokolov, ekipin e anesteziologëve dhe Dr. Tanja Angjusheva, kanë realizuar me sukses një nga operacionet më të ndërlikuara hibride në zëvendësimin e valvulës së zemrës tek pacienti me stenozë të rëndë të aortës. Ky operacion, i njohur shkurtimisht si TAVI (Trans-catheter Aortic valve Implantation), është operacion në të cilin bëhet zëvendësimi i valvulave natyrale të dëmtuara me anë të valvulave aortale artificiale, pa hapje të kraharorit. Valvula vendoset përmes një kateteri që hyn përmes arteries së këmbës dhe nga aty arrin në valvulën e sëmurë.

Me anë të një mekanizmi të sofistikuar, valvula e dëmtuar zëvendësohet me një valvul të re funksionale biologjike që siguron funksionimin e qetë për një kohë të gjatë të zemrës.

TAVI rekomandohet për pacientët të cilët kategorizohen me rrezik të lartë për shkak të sëmundjeve të tjera shoqëruese.

Kirurgjia e vogël invazive i mundëson pacientit qëndrim më të shkurtër në spital, shërim më të shpejtë dhe më pak mundësi për komplikime të mëtejshme.
Pacienti ynë nga Strumica Z. Jordan Mirakovski, tashmë është kthyer në shtëpi dhe ndihet shumë mirë.

Java e luftës kundër kancerit

Nga 1 deri më 8 mars 2021 shënohet Java e luftës kundër kancerit. Edhe këtë vit, si në pesë vitet e kaluara, shënimi i kësaj jave është nën moton “Unë mundem dhe unë do të kem sukses”. Kjo moto u krijua për të inkurajuar një pamje pozitive të sëmundjes, duke kundërshtuar qëndrimin negativ dhe besimin fatalist se kanceri është i barabartë me vdekjen. Në këtë mënyrë, rritet ndërgjegjësimi për mënyrën se si veprimet tona personale mund të jenë të fuqishme dhe të ndikojnë në luftën ndaj kësaj sëmundje dhe në arritjen e rezultateve pozitive.

Mjekët për vite me rradhë apelojnë se ekzaminimet e rregullta për zbulimin e hershëm të kancerit luajnë një rol tepër të rëndësishëm.Të dhënat tregojnë se mbi 12 milion njerëz në të gjithë botën diagnostikohen me ndonjë formë të kancerit çdo vit, dhe deri në 7.6 milion vdesin nga kjo sëmundje.

Në vendin tonë, numrat në nivel vjetor janë rreth 6000 raste të reja të kancerit, shifra që janë të frikshme dhe alarmante. Pothuajse një e katërta e vdekjeve të popullatës janë për shkak të kësaj sëmundjeje. Në mënyrë të veçantë, sëmundjet malinje përbëjnë 20-25% të statistikave totale të vdekshmërisë si shkaqe dhe renditen në vendin e dytë pas sëmundjeve kardiovaskulare.

Sidoqoftë, ekspertë nga Shoqata Ndërkombëtare e Kancerit dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë theksojnë se rreth 40% e kancereve mund të parandalohen potencialisht dhe rreziku i shfaqjes së kancerit mund të zvogëlohet ndjeshëm duke aplikuar masa të thjeshta parandaluese dhe duke ndryshuar stilin e jetës.

Lënia e duhanit dhe shmangia e pirjes pasive të duhanit, si dhe konsumimi i kufizuar i alkoolit janë ndryshimet e para që të gjithë duhet të bëjnë. Sigurisht që ushtrimet dhe aktivitetet fizike të përditshmer, ushqimi i shëndetshëm dhe mbajtja e një peshe normale trupore janë gjithashtu ndër segmentet më të rëndësishme që duhet të përfshihen si aktivitete të rregullta. Në këtë drejtim, këshillohet të shmangni ekspozimin e tepërt ndaj diellit dhe mbrojtjen ndaj infeksioneve që shkaktojnë kancer.

Është e qartë se diagnoza e hershme shpëton jetë, ul koston e trajtimit në të ardhmen, rrit mundësinë e mbijetesës për miliona njerëz të prekur nga kjo sëmundje.

Shënimi i suksesshëm i Javës së Luftës kundër Sëmundjeve Kardiovaskulare me një seri aktivitetesh

Në drejtim të promovimit të shëndetit si përparësi, Spitali klinik Zhan Mitrev dhe Kryqi i Kuq i Qytetit të Shkupit nga data 21-28 Shkurt, realizuan një numër aktivitetesh, fpër shënimin e Javës së Luftës kundër Sëmundjeve Kardiovaskulare. Qëllimi i aktivitetit të përbashkët ishte rritja e ndërgjegjësimit për rreziqet që sjellin sëmundjet e zemrës, por edhe parandalimin, i cili mund të arrihet me ndihmën e zakoneve të shëndetshme.

Të Dielën, në rrugën Maqedonia, në qendër të qytetit të Shkupit, u organizua matja e saturimit (ngopjes së gjakut me oksigjen) tek qytetarët, që u prit me shumë interes nga qytetarët.

Gjithashtu, në klinikën tonë, u kryen ekzaminime falas për pacientët që kanë pasur histori të infeksionit COVID -19.

Përfaqësues të Kryqit të Kuq të qytetit të Shkupit, së bashku me psikologë dhe infermierë nga klinika jonë, vizituan tre familje ndër të cilat një nga anëtarët ka pasur intervenim në klinikën tonë me qëllim për ti ofruar mbështetje postoperative pacientit dhe familjes së tij.

20 të rinj, vullnetarë nga Kryqi i Kuq patën mundësi për të marrë këshilla të dobishme nga psikologë, fizioterapistë, dietologë, nga klinika jonë të cilat do t’i ndihmojnë ata në të ardhmen për veprat e tyre vullnetarë dhe në drejtimin e mbrojtjes së shëndetit dhe jetës së tyre.

Kjo ngjarje u mbajt në ambientet e spitalit tonë,  kuptohet duke respektuar të gjitha protokollet për mbrojtje nga infeksioni COVID-19.

Kur dhe pse hiqet fshikëza e tëmthit?

Fshikëza e tëmthit së bashku me kanalet biliare dhe lëngun e tëmthit kryejnë funksione të rëndësishme në trupin e njeriut. Ato marrin pjesë në tretjen dhe thithjen e yndyrnave si dhe në procesin e përpunimit të metaboliteve të ndryshme nga mëlçia. Prania e gurëve të tëmthit (në sistemin biliar në mjekësi quhet kolelitiazë. Nëse gurët janë në fshikëzën e tëmthit, atëherë bëhet fjalë për kolecistolitiazë, dhe nëse ndodhen në kanalet biliare, kemi të bëjmë me koledokolitiazë. Ato janë formime të forta të shkaktuara nga përbërësit që gjenden në tëmth. Lëngu i tëmthit është një lëng i verdhë-jeshil që përmban acide biliare, kolesterol, bilirubinë, metale dhe metabolitë të tjerë.

Ende nuk është përcaktuar qartë në mjekësi se çfarë saktësisht shkaktjonë gurët në tëmth. Sidoqoftë, shkaku mund të jetë i vetëm ose një kombinim i teorive të mëposhtme.

Inflamacioni i kanaleve biliare

  • Inflamacioni konsiderohet se luan një rol të rëndësishëm në formimin e gurëve të tëmthit. Ndryshimi i pH të lëngut biliar shkakton formimin e fibrinës e cila së bashku me bakteret është baza për formimin e gurëve në tëmth.

 

 Mosfunksionimi i tëmthit

 

  • Nëse për ndonjë arsye shfaqet ndonjë pengesë në funksionimin e tëmthit, kjo mundëson akumulimin dhe formimin e gurëve në tëmth.

 

Niveli i lartë i kolesterolit ose bilirubinës

  •  Nëse lëngu i tëmthit ka nivele të larta të kolesterolit ose bilirubinës dhe niveli i lecitinës dhe kripërave biliare zvogëlohet, ai gjithashtu krijon një mundësi që gurët të formohen.

 

Cilat janë simptomat e gurëve në tëmth?

Prania e gurëve në tëmth mund të jetë asimptomatike dhe gurët mund të zbulohen rastësisht, ose mund të ketë simptoma dhe shenja të qarta. Pamja klinike e gurëve të tëmthit mund të përfshijë dhimbje të papritura dhe të forta në bark, zakonisht poshtë harkut të brinjës së djathtë. Dhimbja mund të përhapet në pjesën e djathtë të shpatullës dhe të gjithë anën e djathtë të shpinës. Zakonisht ndodh pas një vakti të madh, të yndyrshëm dhe zgjat 1-4 orë. Gjithashtu shfaqen të përziera, të vjella, temperaturë, dispepsi (çrregullim i sistemit të tretjes) dhe verdhëz.

 

Kur duhet të bëhet heqja e fshikëzës e tëmthit?

Procedura kirurgjikale gjatë së cilës bëhet heqja e fshikëzën e tëmthit quhet kolecistektomi. Mjeku mund të rekomandojë kryerjen e kësaj procedurë nëse keni:

  • gurë në fshikëzën e tëmthit (kolelitiazë)
  • gurët në kanalet biliare (koledokolitiazë)
  • pezmatim / inflamacion në fshikëzën e tëmthit (kolecistiti) i cili nuk qetësohet në mënyrë tjetër
  • inflamacion në pankreas (pankreatit) për shkak të gurëve në tëmth
  • heqja e kokës së pankreasit dhe rrugëve biliare për shkak të kancerit në kokën e pankreasit
  • rritje beninje (mishra të huaj) në fshikëzën e tëmthit (polipet).

 

Nëse gurët e tëmthit zbulohen tek personat më të thyer në moshë të cilët nuk kanë pasur asnjë simptomë më parë, në vend të kolecistektomisë, mund të jetë e këshillueshme të monitorohet gjendja dhe të ndryshohet stili i jetësës (më shumë aktivitet fizik, ngrënia e ushqimeve të pasura me perime dhe fruta dhe shmangia e ushqimeve të pasura me yndyrna dhe karbohidrate).

 

 

Lodhja, humbja e forcës, mungesa e kondicionit – efektet post – COVID që kërkojnë vlerësim profesional fizioterapeutist

Pacientët të cilët kurohen nga koronavirusi përballen me shumë sfida të tjera shëndetësore. Edhe pse mjekësia është ende duke i hetuar efektet që lë pas koronavirusi, disa prej tyre përsëriten tek një numër i madh pacientësh. Njëra prej këtyre efekteve, ndër më të pranishmet është lodhja. Pothuajse nuk ka asnjë pacient që i është “nënshtruar”  infeksionit të koronavirusit pa u ndjerë i lodhur për një kohë më të gjatë ose më të shkurtër, mungesë të kondicionit (aftësisë fizike) ose humbje të shpejtë të fuqisë gjatë aktivitetit fizik.

Kjo është arsyeja pse ne u këshilluam me fizioterapistët tanë të cilët japin mendimin e tyre për shumicën e çështjeve që lidhen me këtë temë.

Ata theksojnë se rikuperimi nga COVID-19 është padyshim një vazhdimësi, një proces që zgjat dhe kërkon më shumë kohë.

Dëshmitë mjekësore deri më tani sugjerojnë që simptomat tipike tek 35% të pacientëve me koronavirus pas fazës akute përfshijnë lodhje, dispne, dhimbje gjoksi dhe kollë. Përveç problemeve fizike, jo pak pacientë kanë edhe probleme mendore, siç janë ankthi, depresioni, simptoma të ngjashme me çrregullimin e stresit post-traumatik. Disa nga simptomat zhduken më shpejt (pas 2-4 javësh), një pjesë tjetër e simptomave mund të jenë të pranishme 4 deri në 6 muaj.

Sipas statistikave nga Byroja Kombëtare e Statistikave Britanike e botuar në Dhjetor 2020, një në 10 persona me këtë sëmundje kanë simptoma të COVID-19 dhe më shumë se tre muaj pas kalimit të infeksionit. Raste të tilla shfaqen gjithnjë dhe më shumë. Efektet afatgjata shëndetësore të koronavirusit tek ata që e kanë pasur koronavirus mbeten të panjohura. Një studim i botuar në muajin gusht, zbuloi se gati tre të katërtat e pacientëve të trajtuar në spital vuajnë nga simptomat e COVID-19 deri në tre muaj pas kalimit të virusit. Disa prej tyre thanë se edhe angazhimet e thjeshta ditore si veshja, bërja banjë si dhe rikthimi në punë kanë qenë të vështira për ta.

Çfarë është Long COVID?

Termi Long Covid ende nuk është njohur si term zyrtar mjekësor, thonë fizioterapistët tanë, por gjithësesi ata na japin një shpjegim të tij

Ky term përdoret për të përshkruar gjendjen e personave që nuk kanë simptomat e virusit për një periudhë të gjatë kohore, nga periudha dy javore që sipas OBSH parashikohet që një person të infektohet dhe të vuajë nga sëmundja. Personat me sindromë post-COVID, pas shfaqjes së virusit, përveç kollitjes, etheve, humbjes së shijes dhe nuhatjes, mund të përjetojnë lodhje, gulçim, dhimbje të muskujve dhe kyçeve dhe humbje të kujtesës dhe depresion. Megjithëse vuajnë nga simptoma afatgjata, këta persona nuk konsiderohen sit ë transmetueshëm (nuk e transmetojnë virusin), thekson ekipi i fizioterapisë në klinikën tonë.

Çfarë është Encefalomieliti Mialgjik (sindroma e lodhjes kronike)?

Encefalomieliti mialgjik është një sëmundje e quajtur sindroma e lodhjes kronike, e cila është një gjendje neuroimune me simptoma që përfshijnë lodhje të zgjatur, dhimbje muskulore, dhimbje koke, letargji (plogështi), mungesë energjie, pagjumësi dhe apati (gjendje shpirtërore e ftohtë). Këto janë vetëm disa nga simptomat e kësaj sëmundjeje që mund të zgjasin me dekada.

Pyetja është, a është Covid 19 një nga viruset e shumtë që mund të shkaktojë potencialisht këtë gjendje, apo do të shkaktojë një sindromë të re me një rezultat krejtësisht të ndryshëm? Kjo sëmundje është një gjendje që nuk njihet ende mjaftueshëm, por lodhja si pjesë e simptomave të mësipërme mund të zgjasë më shumë se 24 orë dhe të ndodhë pas çdo sforcimi, pagjumësie, dhimbjeve të forta të kokës ose pas çfarëdo lloj aktiviteti minimal.

Ekzistojnë studime që vërtetojnë nevojën për kujdes të përhershëm tek pacientët pas daljes nga spitali, veçanërisht ata që kanë pasur infeksion serioz. Studimi i përmendur më lart ka zbuluar se 76% e pacientëve kanë raportuar se kanë pasur ende simptoma. Lodhja apo dobësia e muskujve janë raportuat nga 63%, ndërsa 26% e këtyre personave kanë raportuar probleme me gjumin.

Përse është i nevojshëm vlerësimi fizioterapeutik i pacientëve që i janë nënshtruar infeksionit të COVID-19?

Rekomandimet shprehen se pacienti duhet të bëj vlerësim fizioterapeutik dy javë pas daljes nga spitali ose pasi simptomat të jenë reduktuar. Sigurisht, fizioterapia është e nevojshme nëse simptomat vazhdojnë ose zhvillohen në kufizime të reja funksionale. Kjo konsultë me fizioterapistin kryhet me qëllim që të përcaktohet gjendja e kufizimeve të vërejtura në funksionimin fizik për të cilin ankohet pacienti.

Fizioterapistët gjithashtu mund të vlerësojnë statusin fizik të mushkërive të pacientit përmes testeve dhe matjeve të përshtatshme funksionale dhe të bëjnë një propozim për të filluar procesin e fizioterapisë post-COVID.

Një faktor tjetër i rëndësishëm është të kontrollohet prania e sëmundjeve shoqëruese para virusit ose të shkaktuara nga COVID-19, duke përfshirë çdo organ të prekur. Bazuar në informacionin e marrë nga ekzaminimet e tjera mjekësore dhe nga vetë pacienti, së bashku me nevojat specifike të pacientit, fizioterapisti vendos nëse ka indikacion për fizioterapi. Zakonisht këta janë pacientë që kanë aftësi funksionale të zvogëluar dhe / ose nivel të zvogëluar të aktivitetit fizik.

Sipas të gjitha rekomandimeve botërore, pacientët duhet të kryejnë një ekzaminim nga ana e mjekut internist, kardiolog ose pulmonolog gjatë muajit të parë pas daljes nga spitali në mënyrë që të kryejnë një vlerësim specifik të funksionit të mushkërive dhe zemrës. Rezultatet e këtyre testeve do të tregojnë gjendjen aktuale fizike të pacientit, dhe ky është informacion shtesë që do të ndihmojë fizioterapistin të bëjë një program të përshtatshëm me ushtrime specifike dhe ta drejtojë pacientin përmes procesit të rehabilitimit në përputhje me nevojat dhe qëllimet e tij.

Llojet dhe numri i trajtimeve te këta pacientë është në përputhje me nevojat dhe mundësitë e tyre, dmth në varësi të efekteve të shkaktuara nga sëmundja. Fizioterapia ka një numër teknikash dhe metodash që mund të përdoren për të përmirësuar kapacitetin fizik dhe atë të mushkërive. Avanztazh ka fizioterapia e frymëmarrjes, e cila mund të kombinohet me trajtim shtesë për sistemin musculoskeletal gjithonë nëse këtë e lejon statusi aktual i pacientit. Plani individual i fizioterapisë mund të përfshijë ushtrime specifike me ergobiçikleta, fizioterapi të frymëmarrjes, elektroterapi për të forcuar muskujt,etj. Disa nga trajtimet mund të kryhen në shtëpi duke u dhënë udhëzime pacientëve (atyre në gjendje më të mirë). Këto janë programe ushqtrimesh individuale për të cilat pacienti do të edukohet për zbatimin e duhur dhe të kontrollohet përmes konsultave on-line.

Qëllimi i trajtimit të fizioterapisë është që t’i mundësojë pacientit rritjen e mëtejshme të aktivitetit fizik dhe përmirësimin e kapacitetit për të lëvizur, për të kryer ushtrime dhe madje të kthehet në një cikël normal të jetës.

Nëse identifikohen kufizime që nuk mund të adresohen në fushën e fizioterapisë, pacienti duhet të drejtohet përsëri tek mjeku internist, pulmonolog ose kardiolog në mënyrë që të gjendet një zgjidhje tjetër e këtyre problemeve.

Këtu natyrisht mund të përmendim Orthomol Vital M / F që është një formulë e veçantë, një kompleks vitaminash dhe mineralesh, i cili përmban mikroelementë që janë të rëndësishëm për sistemin nervor dhe metabolizmin e energjisë. Ai përmban acide yndyrore omega-3, magnez dhe vitamina të grupit B që zvogëlojnë lodhjen dhe letargjinë. Orthomol në të gjitha format e tij gjendet në farmacinë tonë, Fila Apteka / Farmacia Fila, e cila gjendet në hapësirat e Spitalit klinik “Zhan Mitrev”.

Ekipi ynë është në dispozicionin tuaj!

 

Faktorët e rrezikut për shkaktimin e sëmundjeve kardiovaskulare

Në dekadat e fundit, sëmundjet kardiovaskulare janë padyshim problemi numër një shëndetësor dhe social jo vetëm në vendin tonë, por pothuajse në të gjithë botën perëndimore. Statistikat tregojnë se sëmundja kardiovaskulare është sëmundja më e zakonshme në të gjitha vendet e zhvilluara në botë, përsa i përket sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë. Sidoqoftë, ekziston një trend në rritje i këtyre sëmundjeve në vendet në zhvillim.

Sëmundjet kardiovaskulare si sëmundja e arterieve koronare dhe infarkti i miokardit ndodhin zakonisht ndodhin për shkak të shkaqeve dhe faktorëve që kontribuojnë në shfaqjen ose përkeqësimin e sistemit kardiovaskular në tërësi ose vetëm në pjesë të caktuara të tij.

Cilët janë faktorët?

Hipertensioni (presioni i lartë i gjakut)

Hipertensioni arterial, sipas studimeve të shumta, është një nga faktorët kryesorë të rrezikut për shfaqjen e sëmundjes kardiovaskulare. Presioni i lartë i gjakut mund të shkaktojë dëmtime të shumë organeve edhe para se të shfaqen simptomat. Nëse hipertensioni nuk trajtohet në kohë ekziston mundësia e aftësisë së kufizuar përsa i përket aktiviteteve të përditshme, reduktim i cilësisë së jetës, madje ekziston mundësia edhe e shfaqjes së sulmit në zemër me rezultat fatal. Të dhënat nga analizat mjekësore të deritanishme tregojnë se rreth 50% e njerëzve me hipertension të patrajtuar vdesin nga sëmundjet e zemrës të shoqëruara me rrjedhje të dobët të gjakut (ishemi miokardi), ndërsa një e treta vdesin nga goditja në tru.

 

– Niveli i lartë i lipideve

Lipidet (yndyrnat) janë një përbërës funksional dhe strukturor i çdo qelize që sigurojnë njëkohësisht një burim energjie. funksionojnë si një depo energjie. Llojet kryesore të lipideve janë kolesteroli dhe trigliceridet e kimomikronit. Rritja e kolesterolit nuk shkakton simptoma, por sigurisht që shkakton dëmtime thellë brenda trupit tonë që më vonë do të japë efekte anësore. Nivelet e larta të kolesterolit çojnë në formimin e pllakave në arterie, e cila në mjekësi njihet si ateroskleroza. Kjo nga ana tjetër ndikon në ngushtimin e lumenit të enës së gjakut duke zvogëluar rrjedhën e gjakut e cila kontribuon në issheminë e zemrës dhe sëmundjet vaskulare.

– Diabeti (sëmundja e sheqerit)

Personat me diabet kanë tre herë më shumë gjasa të zhvillojnë sëmundje kardiovaskulare. Nëse diabeti nuk kontrollohet me ilaçe dhe dietë në të njëjtën kohë, atëherë ka më shumë të ngjarë të zhvilloni sëmundje kardiovaskulare në një moshë më të hershme. Tek gratë që janë para ose pas menopauzës, diabeti zvogëlon efektin mbrojtës të hormoneve të estrogjenit dhe pastaj rreziku i sëmundjes së zemrës rritet ndjeshëm.

– Pirja e duhanit

Pirja e duhanit konsiderohet të jetë një nga faktorët kryesorë të rrezikut për sëmundjet kardiovaskulare. Pirja e duhanit është shkaku i  50% të vdekjeve të cilat mund të shmangen, dhe gjysma e këtyre rasteve janë vdekje si pasojë e sëmundjeve kardiovaskulare. Rreziku i sëmundjeve kardiovaskulare rritet në varësi të numrit të cigareve të pira, kohëzgjatjes së pirjes së duhanit, moshës dhe sasisë së tymit të thithur. Duhani mendohet se luan një rol në zhvillimin e aterosklerozës dhe trombogjenitetit. Duhet përmendur se përveç sëmundjeve kardiovaskulare, pirja e duhanit është një faktor rreziku për sëmundje të tjera të tilla si kanceri i mushkërive, leucemia, reduktimi i fertilitetit, lindja e parakohshme etj.

– Alkooli

Mjekësia thotë se rreziku i sëmundjeve kardiovaskulare është më i ulët tek personat që nuk konsumojnë alkool, krahasuar me personat që konsumojnë sasi të mëdha alkooli. Alkoolistët kanë një rrezik në rritje të vdekjes së papritur, shpesh për shkak të aritmive, si dhe një rritje të rrezikut të hipertensionit dhe shpërthimeve hemorragjike.

– Mbipesha

Tek personat me mbipeshë trupore ekzistojnë ndryshime të pafavorshme metabolike që ndikojnë negativisht në sistemin kardiovaskular.

Obeziteti shkakton një rritje të rrjedhjes totale të gjakut në trup dhe kështu edhe rritjen e volumit të rrjedhës së gjakut në zemër për minutë si rezultat i rritjes së kërkesës metabolike, të shkaktuar nga mbipesha. Personat me mbipeshë trupore kanë një rrahje më të lartë të zemrës dhe rezistencë më të ulët periferike në krahasim me personat me peshë normale. Për shkak të këtyre arsyeve, Shfaqen zgjerime të barkusheve me presion të lartë në muret e zemrës, kjo nënkupton predispozicionin për shfaqjen e hipertrofisë në aktivitetin e majtë të zemrës.

– Mungesa e aktivitetit fizik

Mungesa e aktivitetit fizik si një faktor rreziku  për shfaqjen e sëmundjeve kardiovaskulare. Aktiviteti fizik çon në humbje peshe, e cila shoqërohet me një rënie në nivelin e LDL (lipoproteina me densitet të ulët ose e njohur si “kolesteroli i keq”). Rekomandohet aktivitet fizik  20-30 minuta, të paktën 4-5 herë në javë. Gjithashtu rekomandohet gjimnastikë të rregullt, çiklizëm, not apo shëtitje. Aktiviteti fizik metabolizon plotësisht karbohidratet dhe yndyrnat, duke zvogëluar kështu hiperlipeminë dhe depozitimin e yndyrës në muret e enëve të gjakut, dhe nga ana tjetër, ajo luan një rol në zhvillimin e qarkullimit të kolateralit koronar.

Dr. Ivan Milev: Sëmundjet kongjenitale të zemrës tek foshnjat e porsalindura

 

Sëmundja kongjenitale e zemrës është defekti më i zakonshëm i lindjes, duke prekur 1.35 milion foshnja çdo vit në të gjithë botën. Me çfarë lloj sëmundjesh kongjenitale të zemrës përballemi në klinikën tonë? Sa shpesh vërehen defekte kongjenitale të cilat vënë në rrezik jetën?

– Në praktikën e përditshme të kardiologjisë, përballemi me foshnja të porsalindura, fëmijë dhe të rritur që kanë të njëjtën karakteristikë – praninë e një defekti të lindur të zemrës. Sigurisht, çdo defekt i lindur është rreptësisht individual për secilin individ, kështu që pamja klinike varet nga lloji i defektit dhe shkalla e shqetësimeve hemodinamike, të cilat japin shenja klinike të shoqëruara me defektin e caktuar kongjenital të zemrës.

Rreth 25% e defekteve të zemrës tek foshnjat shoqërohen nga një pamje klinike më e rëndë e dominuar nga takipnea dhe / ose cianoza. Këto janë defekte të rrezikshme për jetën, të cilat ndonjëherë duhet të korrigjohen gjatë orëve ose ditëve të para të lindjes, dhe është e dëshirueshme që këto lindje të kryhen në qendra në të cilat është lehtësisht e disponueshme kardiokirurgjia pediatrike, në rastet kur defekti i lindur tashmë është diagnostikuar.

Zhvillimi i mëtejshëm i foshnjave dominohet nga defekte të shuntimit, të cilat paraqesin një pamje klinike të dështimit të zemrës, cianozës ose hipertensionit pulmonar. Këto janë defekte në të cilat kërkohet trajtim operativ ose intervenim në moshën e hershme ose pak më të vonshme të   foshnjës.

Tek një pjesë e këtyre fëmijëve edhe në të ardhmen defekti i zemrës do të vazhdojnë të jetë i pranishëm me shenjë kryesore klinike – zhurmë në zemër. Prandaj, çdo zhurmë zemre duhet të ekografohet të paktën një herë në jetën e individit dhe duhet të bëhet një dallim i qartë nëse është një murmuritje e parëndësishme apo një defekt i lindur i zemrës.

Një pjesë e vogël e defekteve të lehta të zemrës nuk shkaktojnë probleme të rënda klinike, kështu që defekti do të zbulohet aksidentalisht tek pacienti i rritur me zhurmë ose aritmi të zemrës. Prandaj, çdo pacient me aritmi të zemrës duhet të vlerësohet menjëherë me anë të ekokardiografisë.

Lajmi për lindjen e një foshnje me anomali të lindur të zemrës në një kohë kur të gjithë gëzohen për ardhjen e shumëpritur në jetë të foshnjës, nuk është aspak e thjeshtë për tu njoftuar. A janë prindërit të gatshëm për atë që i pret dhe sa e saktë është diagnoza para lindjes (eko-kardiografia)?

Lajmi për shtatzëni me fetus me defekt të mundshëm të zemrës është gjithmonë i pakëndshëm për familjen, por natyrisht, është e nevojshme ta shpallni atë në mënyrë racionale dhe kritike. Sot, zhvillimi i kirurgjisë kardiake pediatrike është në një nivel të tillë që, edhe defekte komplekse të zemrës të diagnostikuara më parë, sot mund të trajtohen në mënyrë adekuate dhe të sjellin një cilësi të kënaqshme të jetës. Gjithashtu, kjo masë paraprake do të çojë në vigjilencë më të madhe dhe transport adekuat të foshnjës së porsalindur me defekt kongjenital të rrezikshëm për jetën në një qendër të përshtatshme trajtimi.

Ekokardiografia e fetusit është në vetvete një sfidë për çdo ekograf fetal, por me edukimin e duhur, me përvojë, trajnim dhe parashikime të mira dhe të sakta, gabimet e mundshme diagnostike mund të eliminohen. Sot, rrallë përballemi me sfidën e propozimit të ndërprerjes së shtatzënisë për shkak se fetusi ka defekt në zemër, përkundrazi, ekokardiografia fetale do të ndihmojë për të diagnostikuar foshnjën e porsalindur në kohë dhe për ti dhënë trajtimin e duhur në kohë.

Jo të gjitha defektet janë komplekse, të rënda dhe kërkojnë ndërhyrje të menjëhershme pas lindjes. Sa përqind e tyre mund të trajtohet më vonë gjatë jetës?

– Po, shumica e defekteve trajtohen më vonë gjatë jetës me përdorimin e procedurave ndërhyrëse (zgjerim, sedimentim, krijim i shunteve dhe mbyllje të shunteve) ose operacion. Ndërhyrjet operative zakonisht ndahen në paliative dhe radikale. Këtu përsëri kjo varet nga lloji i defektit, çfarë procedure do të përdoret. Përafërsisht, 75% të të gjitha defekteve të lindura të zemrës mund të shtyhen deri në kohën, peshën trupore dhe zonën / sipërfaqen e duhur.

Lajmi i mirë është se një pjesë e problemeve të zemrës zhduken vetvetiu. A mund të na shpjegoni për çfarë bëhet fjalë më konkretisht?

Defekti i septumit ventrikular është defekti më i zakonshëm kongjenital i zemrës, i vetëm ose në kombinim me defekte të tjera. Rreth 30% e të gjitha defekteve ventrikulare perimembranoze janë vetëshëruese, dmth korrigjohen nga mbyllja aneurizmale e defektit me indet nga fleta septale e valvulës trikuspidale.

Një nga 100 foshnja të porsalindura ka defekt në zemër. Njohja dhe diagnostikimi i hershëm është thelbësore. Ndryshe nga ato anomali që diagnostikohen gjatë lindjes, cilat janë simptomat që mund të tregojnë më vonë një anomali kongjenitale të zemrës dhe që mund të njihen nga vetë prindërit dhe të kërkojnë kujdes mjekësor në kohë?

– Në periudhën neoanatale, dominon takipnea dhe cianoza. Më vonë tek foshnjë, vërehet nervozizëm, djersitje gjatë ushqyerjes me gji, lodhje gjatë ushqyerjes ose mungesë e shtimit të peshës trupore.

Ka disa arsye për shfaqjen e anomalive kongjenitale të zemrës tek fëmijët, por tremujori i parë i shtatzënisë është veçanërisht i rëndësishëm. Çfarë mund të bëjnë nënat e ardhshme për të ulur rrezikun e shfaqjes së tyre?

Në shfaqjen e defekteve të lindura të zemrës ndikojnë shumë faktorë. Infeksionet virale (TORC), përdorimi i alkoolit, pirja e duhanit, faktorët e mjedisit (ndotja e ajrit), sëmundjet shoqëruese trashëguese (anamneya e Fallot në familje), kromozomopatitë (Daun, Turner), gjenopatitë (sindroma Holt Oram), etj., ndikojnë në rritjen e shfaqjes së defekteve kongjenitale tek fëmijët.

Gjithësesi, në shekullin 21, unë jam i lumtur që kemi arritur të zhvillojmë një ekip dhe kardiologji adekuate pediatrike dhe kirurgji kardiake në vendin tonë, që mund të ndihmojmë pothuajse të gjithë të porsalindurit me defekte të rënda të zemrës, që të mund të diagnostikojmë defekte të zemrës me përdorimin e ekokardiografisë, CT angiografisë, MRI të zemrës dhe angiografisë selektive dhe asaj që ne trajtojmë dhe kurojmë qindra pacientë, nga foshnjat e porsalindura deri tek të rriturit me defekte kongjenitale të zemrës.