00389 2 3091 484
јули 07,2020
Што претставува и каде е лоцирана хипофизата?
Хипофизата е жлезда со големина на грашок, која е лоцирана на базата на черепот (под мозокот) и веднаш позади коренот на носот. Таа е безбедно сместена во коскена шуплина наречена sella turcica – или турско седло, а со хипоталамусот (дел од мозокот) е поврзана преку тенка петелка. Хипофизата уште се нарекува и главна (мастер) жлезда, затоа што таа практично преку секреција на хормони го контролира метаболизмот, растот, сексуалното созревање (влегување во пубертет), репродукцијата, крвниот притисок и други витални физиолшки процеси и функции.
Кои хормони ги лачи хипофизата?
Поради видот и функцијата на клетките од кои е составена, хипофизата е поделена на два дела – антериорен (преден) и постериорен (заден) лобус.
Хормони на предниот лобус на хипофизата:
Хормони на задниот лобус на хипофизата:
Нарушувања на хипофизата
Најчестиот вид на нарушување на хипофизата е вообичаено бениген тумор – аденом. Покрај аденомите, некои од почестите состојби се и Краниофарингеом, Синдром на празно седло (Empty sella syndrome), Синдром на Шихан, Мултипла ендокрина неоплазија, Лимфоцитен хипофизитис, Состојба после операција или зрачење на хипофизата, Малиген тумор.
Во оваа статтија ќе ги опфатиме аденомите на хипофизата, како најчест ентитет. Доколку некој има интерес за некоја од другите состојби може да пише во коментар и ќе биде напишана информативна статија и на таа тема.
Бенигни тумори на хипофиза (аденоми)
Овие тумори се прилично чести кај возрасната популација, уште се нарекуваат и аденоми, а не претставуваат тумори на мозокот! Многу често овие аденоми постојат долги години пред да се дијагностицираат, а некои од нив никогаш нема да предизвикаат симптоми и ќе останат неоткриени. Постојат два вида на аденоми на хипозифата – функционални и нефункфионални. Функционалните произведуваат зголемено (најчесто ексцесно) количество на еден или повеќе хормони, додека нефункционалните не произведуваат хормони.
Проблемите кои ги создаваат аденомите на хипофиза најчесто се делат во три групи:
Кои се симптомите на тумори на хипофизата?
Симптомите предизвикани од тумор на хипофизата варираат во зависност од големината на туморот и евентуалната секреција на хормони. Листата на можни симптоми е навистина долга, а може да вклучи: главоболки, нарушен вид, замор, вртоглавици, нерегуларен менструален циклус кај жените, сексуална дисфункција кај мажите. Специфичните симптоми кои зависат од вишокот на хормони кои се лачат се уникатни и лесно препознатливи од страна на ендокринолозите. Повеќе за овие состојби ќе биде објаснето во наредните статии.
Како се дијагностицираат тумори на хипофиза?
Откако ќе ги наведете симптомите, вашиот ендокринолог ќе ги назначи соодветните хормонски испитувања. Потоа назначува и магнетна резонанца (МР) на хипофизата со цел да се направи целосна евалуација на жлездата.
Кој е третманот за тумори на хипофиза?
Третманот зависи од видот на туморот, неговата големина, симптомите кои ги предизвикува, како и возраста и општата здравствена состојба на пациентот. Вашиот ендокринолог ќе ги земе во предвид сите овие аспекти и заедно со вас ќе ја донесе правилната одлука и ќе го избере соодветниот третман.
Д-р Надица Божиновска
Специјалист по ендокринологија