Muaj: Nëntor 2020

Kur duhet meshkujt të paraqiten tek mjeku? Cilat simptoma nuk duhet të injorohen dhe cilat janë ndryshimet të cilat shfaqen në organizmin e meshkujve gjatë problemeve shëndetësore? Mjekët këshillojnë kryerjen e kontrolleve të rregullta, por a respektohet kjo nga ana e pacientëve? Këtu do të gjeni disa simptoma të cilat nuk duhet t’i lini pas dore, për të cilat duhet të kontaktoni menjëherë mjekun:

Probleme me inkontinencën urinare (urinimin e pavullnetshëm)

Keni vënë re se ngriheni gjithnjë e më shpesh gjatë natës për të urinuar ose ndjeni se keni nevojë për të urinuar,  por rrjedha e urinës është shumë e dobët ose urinimi është i dhimbshëm?

Arsyeja për këtë është zmadhimi i prostatës, një problem me të cilin përballen gjysma e popullsisë mashkullore. Ky problem trajtohet me ilaçe për të zvogëluar problemin dhe në raste më të rralla është e nevojshme ndërhyrja kirurgjike për të parandaluar komplikime të mëdha siç janë problemet me veshkat. Problemet me urinimin mund të jenë një sinjal i ndonjë problemi tjetër shëndetësor, siç është diabeti ose kanceri i prostatës.

Ndryshimet e lëkurës të cilat zgjasin për një kohë të gjatë

Shfaqja e anomalive (paregullsive) në lëkurë mund të jetë karcinomë e qelizave bazale, një formë e kancerit të lëkurës që prek burrat dy herë më shpesh se gratë.

Prandaj kontrolloni rregullisht lëkurën e kapakut të kokës, qepallat, veshët dhe shpinën – veçanërisht nëse pjesën më të madhe të ditës e kaloni jashtë. Ky kancer nuk metastazon aq shpejt sa melanoma, por sa më shumë që vononi trajtimin e problemit, aq më serioze bëhet gjendja juaj shëndetësore.

Kollë e zgjatur dhe e vazhdueshme

Një kollë e thatë e vazhdueshme që zgjat më shumë se katër javë mund të jetë një shenjë e sëmundjes së refluksit gastroezofageal (e njohur edhe si GERB). Nëse nuk trajtohet gjatë vitit, sëmundja mund të shkaktojë kancer të ezofagut, por kolla e shpeshtë mund të jetë gjithashtu një shenjë e astmës, ose në raste të rralla mund të jetë shenjë e kancerit të mushkërive dhe problemeve të zemrës.

Problemet e ereksionit

Ky problem prek rreth një të katërtën e burrave të moshës 40 vjeç dhe madje edhe më të rinj. Ndonjëherë ndodh për shkak të stresit, ankthit dhe zakoneve të këqija, të tilla si konsumi i duhanit dhe alkoolit, por mosfunksionimi erektil mund të jetë gjithashtu një shenjë e hershme e problemeve serioze kardiovaskulare.

Enët e bllokuara të gjakut zvogëlojnë rrjedhën e gjakut në zemër dhe ekzaminimi i hershëm mund të ndihmojë në identifikimin e shkakut dhe parandalimin e sulmit të mundshëm në zemër si dhe të goditjes në tru.

Depresioni

Mershkujt shpesh nuk shfaqin simptoma të qarta të depresionit, dhe në vend që të tërhiqen dhe të ndjehen të trishtuar, ata shfaqin zemërim. Ata gjithashtu kanë më pak të ngjarë të kërkojnë ndihmë ose të marrin ilaçe kundër depresionit.

Niveli i ulët i vitaminës B12 dhe vitaminës D lidhen me shfaqjen e depresionit, ndërsa sëmundjet kronike dhe dhimbja kronike (madje edhe diabeti) gjithashtu mund të lidhen me shëndetin mendor.

Çfarë është sistemi imunitar?

Sistemi imunitar është një rrjetë komplekse qelizash, indesh dhe organesh. Së bashku, ato ndihmojnë organizmin tuaj për të luftuar kundër infeksioneve dhe sëmundjeve të tjera.

Sistemi imunitar përbëhet nga dy pjesë themelore: i lindur (sistemi imunitar me të cilin keni lindur) dhe i arritur ( i cili zhvillohet gjatë kontaktit të organizmit tuaj me mikrobe ose produkte kimikale të mikrobeve). Këto dy pjesë funksionojnë sëbashku.

Sistemi imunitar i lindur njihet ndryshe si “reagues i shpejtë”, më saktë, është pikërisht ai i cili përgjigjet menjëherë kur organizmi identifikon “sulmues”. Qelizat e këtij sistemi imunitar e rrethojnë dhe e luftojnë “sulmuesin”. Qelizat të cilat veprojnë në këtë mënyrë quhen fagocite.

Sistemi imunitar i arritur, me ndihmën sistemit imunitar të lindur prodhon qeliza (antitrupa) të cilat e mbrojnë trupin tuaj nga ndonjë “sulmues” konkret. Antitrupat zhvillohen nga qelizat e njohura si limfocite B pas ekspozimit të organizmit ndaj “sulmuesit”. Ato qëndrojnë në trup dhe pas disa ditësh organizmi krijon antitrupa. Pasi organizmi të jetë ekspozuar ndaj “sulmuesit” herën tjetër sistemi imunitar arrin da detektojë “sulmuesin” dhe fillon të mbrohet.

 

Pjesët përgjegjëse të sistemit imunitar?

Të dyja këto sisteme imunitare janë të krijuara nga një numër i madh dhe i ndryshëm qelizash dhe organesh, duke përfshirë:

Lëkurën: Ajo është bariera e parë e cila ndihmon në parandalimin e depërtimit të mikrobeve brenda në trup.

Membranat e mukozës: Ato janë mbështjella të brendshme të disa organeve dhe hapësirave në trup. Prodhojnë mukus dhe substanca të tjera të cilat mund ti rrethojnë dhe ti sulmojnë mikrobet.

Qelizat e bardha të gjakut: përgjegjëse për luftimin e mikrobeve

Organet dhe indet e sistemit limfatik: Këtu bëjnë pjesë timusi, shpretka, bajamet, nyjet limfatike, enët limftike dhe palca e kockave. Ato i prodhojnë, i akumulojnë dhe i transportojnë nëpërmjet enëve të bardha të gjakut.

Si funksionon sistemi imunitar?

Sistemi juaj imunitar mbron trupin tuaj nga substancat që i konsideron të dëmshme ose të huaja. Këto substanca quhen antigjene. Ato mund të jenë mikrobe siç janë bakteret dhe viruset; kimikate ose toksina. Ato gjithashtu mund të jenë qeliza të dëmtuara nga kanceri ose djegiet.

Kur sistemi juaj imunitar njeh apo e dallon antigjenin, ai e sulmon atë. Kjo quhet përgjigje imune. Pjesë e kësaj përgjigje është krijimi i antitrupave. Antitrupat janë proteina që sulmojnë, dobësojnë dhe shkatërrojnë antigjenet. Trupi juaj krijon qeliza të tjera për të luftuar antigjenin.

Sistemi juaj imunitar e mban mend antigjenin. Duke e njohur përsëri, ai mund ta identifikojë shpejt dhe të dërgojë antitrupat e saktë. Falë kësaj, në shumicën e rasteve nuk sëmureni. Kjo mbrojtje nga ndonjë sëmundje e veçantë njihet si imunitet.

Cilat janë llojet e imunitetit?

Ekzistojnë tre lloje të ndryshme të imunitetit:

Imuniteti i lindur: Kjo është mbrojtja me të cilën njeriu lind. Është linja e parë e mbrojtjes së trupit tuaj. Përfshin barriera të tilla si lëkura dhe mukozat. Ata parandalojnë hyrjen e substancave të dëmshme në trup.

Imuniteti aktiv: Ndryshe njihet si imunitet adaptiv, aktivizohet dhe zhvillohet kur infektoheni ose vaksinoheni kundër një substance të huaj. Imuniteti aktiv është zakonisht afatgjatë. Tek shumë sëmundje, mund të zgjasë gjithë jetën.

Cilat janë problemet që mund të ketë sistemi imunitar?

Ndonjëherë ndodh që tek disa persona të shfaqet  përgjigje imune, edhe atëherë kur nuk ka kërcënim real. Kjo mund të shkaktojë probleme si: alergji, astmë dhe sëmundje autoimune. Nëse keni sëmundje autoimune, sistemi juaj imunitar gabimisht njeh dhe sulmon qelizat e shëndetshme në trupin tuaj.
Probleme të tjera me sistemin imunitar ndodhin kur ai nuk  funksionon siç duhet. Këto probleme përfshijnë sëmundje të mungesës së imunitetit. Nëse keni sëmundje të shkaktuar nga mungesa e imunitetit, do të sëmureni shumë më lehtë dhe shumë më shpesh. Infeksionet mund të zgjasin gjatë, mund të jenë më serioze dhe më të vështira për tu trajtuar. Zakonisht ato kanë të bëjnë me çrregullime gjenetike.
Ekzistojnë sëmundje të tjera që mund të ndikojnë në sistemin tuaj imunitar. Për shembull, HIV (virusi i mungesës së imunitetit human) dëmton sistemin tuaj imunitar duke shkatërruar qelizat e bardha të gjakut. Nëse nuk trajtohet, virusi mund të shkaktojë AIDS (Sindroma e Mungesës së Imunitetit të Fituar). Personat me AIDS kanë të dëmtuar rëndë sistemin imunitar dhe vuajnë nga sëmundje shumë të rënda.

 

Termi sëmundje kardiovaskulare i referohet një grupi sëmundjesh të zemrës dhe enëve të gjakut, të cilat përfshijnë: hipertension arterial, sëmundje të arterieve koronare, dështim të zemrës dhe sulm në zemër.

Sëmundjet kardiovaskulare janë një nga shkaqet kryesore të vdekjeve në Europë. Rreth 3.9 milion njerëz vdesin nga sëmundjet kardiovaskulare në Europë çdo vit.

Fatkeqësisht, përkundër të gjitha masave parandaluese të marra në vendet evropiane për të ulur vdekshmërinë nga sëmundjet kardiovaskulare (fushata për një mënyrë jetese të shëndetshme, kufizim i shitjes së cigareve dhe alkoolit), statistikat ende nuk tregojnë një rënie të ndjeshme të numrit të personave që vuajnë nga sëmundje kardiovaskulare, as nuk ka një rënie të ndjeshme të vdekshmërisë.

Faktorët kryesorë të rrezikut për zhvillimin e sëmundjeve kardiovaskulare

Një numër i madh artikujsh janë shkruar mbi këtë temë që tregojnë shkaqet kryesore të zhvillimit të sëmundjeve kardiovaskulare. Ne e dimë që popullata mashkullore është më e ndjeshme ndaj kësaj sëmundjeje dhe për këtë arsye në muajin e shëndetit të meshkujve dëshirojmë t’ju kujtojmë vetëm disa prej faktorëve, të cilët do të ndihmojnë në reduktimin e rreziqeve.

1. Aktiviteti fizik

Aktiviteti i rregullt fizik i moderuar që do të thotë 30 minuta, 5 ditë në javë, jo trajnim intensiv, duhet të jetë qëllimi juaj.

Rekomandimet standarde nga një numër studimesh në lidhje me parandalimin e sëmundjeve kardiovaskulare tregojnë një ulje të konsiderueshme të rrezikut kardiovaskular tek meshkujt që praktikojnë rregullisht aktivitet të moderuar fizik 5 ditë në javë. Qëllimi është që të arrihet qëndrueshmëria në aktivitetin fizik dhe të shmanget zakoni i trajnimit sporadik intensiv, i cili mund të shkaktojë më shumë dëm sesa përfitime për shëndetin tuaj.

2. Pesha e trupit

Mbajtja e një peshe trupore normale dhe të shëndetshme është një nga faktorët kryesorë në ruajtjen e një sistemi të shëndetshëm kardiovaskular. Termi peshë  trupore e shëndetshme nënkupton ruajtjen e BMI (indeksi i masës trupore) ndërmjet 18-25. Përkundër të gjitha indikacioneve parandaluese, statistikat tregojnë se mbipesha është akoma një nga faktorët kryesorë të rrezikut për zhvillimin e sëmundjeve kardiovaskulare në Europë. Studimet tregojnë se kjo është për shkak të rritjes së konsumit të ushqimeve yndyrore dhe kalorike tek europianët, pavarësisht fushatave të përditshme për përmirësimin e jetesës. Këto tendenca janë veçanërisht të theksuara në vendet në tranzicion.

3. Ushqimi i shëndetshëm

Marrja e moderuar e ushqimit të shëndetshëm është një nga qëllimet kryesore në përmirësimin e gjendjes së sistemit kardiovaskular. Termi ushqim i shëndetshëm i referohet marrjes së ushqimeve që janë të pasura me fibra dietike dhe kanë një përqindje të ulët të yndyrnave shtazore.Kjo përfshin frutat dhe perimet, drithërat, si dhe peshqit dhe mishin e bardhë. Qëllimi është të përqendrohemi në marrjen e rregullt të ushqimeve të shëndetshme, dhe jo në mënyrë obsesive të llogaritim kaloritë që marrim nga konsumi i ushqimeve jo të shëndetshme të pasura me yndyrna shtazore. Sigurisht, sasia e kripës në ushqim duhet të merret parasysh. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për personat që janë të diagnostikuar me hipertension arterial dhe dështim/dobësim të zemrës.

4. Stresi

Stresi ndikon në gjendjen e sistemit kardiovaskular jo vetëm drejtpërdrejt, por edhe në mënyrë indirekte. Shumë studime tregojnë se personat që janë nën ndikimin e një niveli të lartë stresi, shpesh përdorin zakone jo të shëndetshme (pirja e duhanit dhe konsumi i tepërt i alkoolit) me qëllim për të reduktuar stresin. Rekomandimi ynë është që t’i zëvendësoni ato me aktivitet fizik të rregullt të moderuar dhe me kalimin e një kohe cilësore me familjen tuaj.

 5. Niveli i kolesterolit në gjak

Nivelet e rritura të kolesterolit në gjak janë të lidhura fuqimisht me rritjen e rrezikut të zhvillimit të sëmundjeve kardiovaskulare. Qëllimi është që nivelet e kolesterolit të mbahen brenda intervalit normal prej më pak se 5.2 mmol / l. Personat të cilët kanë rritje të nivelit të kolesterolit në gjak gjatë kryerjes së disa testeve laboratorike të njëpasnjëshme duhet menjëherë të këshillohen me mjekun e familjes ose kardiologun e tyre për aplikimin e një diete higjienike ose terapie hipolipemike nëse dieta higjienike nuk funksionon.

6. Presion i lartë i gjakut

Hipertensioni arterial është gjithashtu një nga faktorët kryesorë të rrezikut që kontribuojnë në shfaqjen dhe zhvillimin e sëmundjeve kardiovaskulare. Trajtimi i hershëm i hipertensionit arterial është një nga qëllimet më të rëndësishme. Kjo është veçanërisht ka të bëj me popullatën mashkullore, pasi statistikat tregojnë se meshkujt praktikojnë më pak ekzaminime parandaluese. Kjo është arsyeja pse në Spitalin klinik Zhan Mitrev në muajin e shëndetit të meshkujve kemi krijuar një fushatë që mundëson një ulje prej 10% të të gjitha ekzaminimeve parandaluese, të rezervuara on-line.

 

 

Sëmundja kronike e veshkave sot është një epidemi moderne e shoqërisë së zhvilluar në botë. Sipas shkencëtarëve amerikanë, deri në 15% e popullsisë në mbarë botën kanë një lloj reduktimi të shkallës së filtrimit glomerular dhe  për këtë arsye gjenden në një fazë të caktuar të sëmundjes kronike të veshkave.

Shkalla e pestë e sëmundjes kronike të veshkave është faza më e vështirë e sëmundjes, pikërisht kur duhet të filloni me të ashtuquajturën terapi zëvendësuese renale, pra të aplikoni një lloj zëvendësimi të funksionit renal siç janë: hemodializa, dializa peritoneale dhe / ose transplantimi i veshkave.

Deri atëherë, pacientët janë nën kujdesin tonë dhe është gjithmonë e mundur të bëjmë diçka, për të ngadalësuar procesin drejt shkatërrimit përfundimtar të indit të veshkave. Një kontribut mbresëlënës në rritjen e numrit të rasteve të sëmundjeve kronike të veshkave sot janë pacientët të cilët operohen nga sëmundje vaskulare dhe ata që janë në moshë të thyer.

Sëmundjet kardiovaskulare jo vetëm që dëmtojnë zemrën dhe indet periferike të trupit, por janë një faktor i rëndësishëm në dëmtimin e organeve të tjera siç janë veshkat. Për fat të keq, këto janë kryesisht procese të ngjashme që ndodhin kudo në trup, më të shpeshta dhe më dominuese janë sëmundjet kardiake, por që kanë të njëjtin efekt ose të ngjashëm me veshkat, trurin dhe organet e tjera.

Pothuajse të gjithë pacientët të cilët trajtohen për sëmundje të zemrës në mënyrë kirurgjikale kanë një lloj të sëmundjes kronike të veshkave që është tashmë e pranishme me vetë pranimin e pacientit në Klinikë. Prandaj, trajtimi nefrologjik i pacientëve është shumë i rëndësishëm, i cili përveç sëmundjes kardiovaskulare do të zbulojë edhe lezionin renal, dhe kështu, do të tregojë masat dhe procedurat e mëtejshme në dispozicionin tonë për të parandaluar zhvillimin e sëmundjes kronike të veshkave nga “faza e famshme” faza e pestë (kur duhet të fillojmë dializën ose transplantin e veshkave).

Masat që disponojmë për të parandaluar zhvillimin e mëtejshëm të sëmundjeve kronike të veshkave për pacientët të cilët i janë nënshtruar operacionit kardiovaskular ose vaskular do ti gjeni të rendtura në vijim:

• Së pari ne duhet të sigurohemi që sëmundja kronike e veshkave është e pranishme në 90% të popullatës sonë të pacientëve që kemi çdo ditë në Klinikën tonë. Pasi ta kuptojmë këtë, do të duhet të përcaktojmë shkallën e filtrimit glomerular, që është fakti ynë kryesor i matjes, sipas të cilit përcaktojmë fazën në të cilën ndodhet pacienti. Për këtë ne kemi nevojë për një formulë të thjeshtë që zakonisht e kemi në telefonat tanë mobil. Nga përvoja e deritanishme, unë mendoj se shumica e pacientëve janë në fazën 3-4 të sëmundjes kronike të veshkave, që do të thotë se faza 5 është mjaft afër pacientit.
• Të gjithë këta pacientë me faza të ndryshme të sëmundjes kronike të veshkave duhet të monitorohen dhe trajtohen intensivisht në përputhje me doktrinën nefrologjike, që do të thotë se përveç kardiologjisë ata duhet të kenë kontroll të rregullt nga mjek nefrolog. Kontrollet e rregullta duhet të pasohen nga kontrolli i shkallës së filtrimit glomerular, proteinat në urinë dhe analiza e Frekuenca e ekzaminimeve pasuese varet nga faza e sëmundjes. Prandaj, nëse është më shumë se 4 gradë, duhet parë më shpesh, pra çdo 1-2 muaj. Nëse gjëndja shëndetësore e pacientit është në shkallën e tretë (veçanërisht nëse është a) atëherë kontrollet duhet të bëhen çdo tre muaj.
• Qëllimi kryesor i nefrologut te këta pacientë është të ruajë shkallën e sëmundjes, pra të mos lejojë që sëmundja të arrijë deri në fazën e 5-të. Për këtë qëllim ai ka disa mekanizma që janë efektive nëse pacienti i’u përmbahet atyre. Prandaj, pacienti duhet të jetë i bindur se ai / ajo ka sëmundje të veshkave dhe se dëmtimi i veshkave mund ta befasojë atë dhe ai / ajo duhet të fillojë trajtimin e hemodializës. Me fjalë të tjera, sëmundja kronike e veshkave është një nga detyrat më të rëndësishme për çdo pacient të sëmurë nga zemra, veçanërisht pacientët në moshë të thyer.
• Regjimi higjeno-dietik është një nga mekanizmat themelore që sigurisht ndihmon trupin të përballet me rritjen e parametrave të uresë dhe kreatininës. Qëllimi i këtyre masave është të japin një lloj diete që do të ketë pak proteina sepse përqendrimi i uresë në serumin e pacientit varet nga metabolizmi i proteinave. 85% e marrjes totale të proteinave në mëlçi shndërrohet në ure.
• Nëse pacienti konsumon ushqim të pasur me proteina, atëherë vlera e uresë në serum do të rritet dhe ajo mund të shkarkohet vetëm përmes veshkave. Dietë me  përmbajtje të ulët të proteinave mund të ndryshojë në formë dhe madhësi. Varet nga faza e sëmundjes kronike të veshkave në pacient. Një dietë më e rreptë me proteina të varfër nënkupton marrjen e proteinave nga 0.5-0.6 gram për 1 kg të peshës trupore. Ushqimi më pak i kontrolluar nënkupton marrjen e 0.8 gram proteinave. Çdo pacienti i jepet një udhëzues i veçantë i strukturave të proteinave që janë të njohura dhe zakonisht gjenden në formë fruktozë ose  shtazore.
• Përdorimi i ilaçeve nënkupton kryesisht marrjen e ilaçeve që rrisin alkalinitetin e trupit, pra mjete të tilla si Hidrogjen Bikarbonat Natriumi (sodë bikarboni) të cilat duhen marrë dy herë në ditë. Për më tepër, duhet të merren tableta të karbonatit të kalciumit, zakonisht dy herë në ditë gjatë ushqimit. Ky ilaç bën pjesë në grupin e lidhësve të fosforit në traktin gastrointestinal, i cili fillon një luftë të gjatë kundër hiperparatiroidizmit dytësor, i cili është tepër i zakonshëm tek pacientët me sëmundje kronike të veshkave. Nëse kontrolli i fosforit në serumin e pacientëve nuk është më i suksesshëm, duhet të bëhet paratiroidektomi, dmth duhet të hiqen gjëndrat paratiroide.
• Ilaçe të tjera kanë për qëllim kontrollimin e presionit të gjakut nga i cili varet drejtpërdrejt dëmtimi i mëtejshëm i veshkave. Këto ilaçe janë shumë të rëndësishme sepse një person me sëmundje kardiovaskulare dhe sëmundje kronike të veshkave nuk duhet të ketë presion të lartë të gjakut. Sot ekzistojnë antihipertensivë të gjenezës së ndryshme dhe kjo kërkon aftësi dhe njohuri kur dhe me çfarë të veprojë.
• Një qasje moderne për pacientët me sëmundje kronike të veshkave është administrimi i eritropoetinës, një hormon që ndihmon në eritrogjenezë dhe është mjaft i favorshëm dhe efektiv për pacientët të cilët kanë ndonjë fazë të sindromës anemike. Anemia është një shoqëruese pothuajse konstante e pacientëve me sëmundje kardiovaskulare dhe një analiza e gjakut është e nevojshëm për një mbijetesë më të mirë të pacientëve. Një pjesë e konsiderueshme në gjenezën e anemisë tek këta pacientë vjen nga funksioni i dobësuar i veshkave, për këtë arsye hormoni sekretohet në sasi normale kur kemi veshka të shëndetshme. Eritropoetina është marrë me inxhinierinë gjenetike dhe tani përdoret gjerësisht tek të gjithë pacientët me sëmundje kronike të veshkave.
• Është gjithashtu e rëndësishme që pacientët me sëmundje kronike të avancuar të veshkave, të mos referohen në mënyrë rutinore për kryerjen e CT ose MRI sepse kontrasti i marrë shpesh është i dëmshëm për veshkat e dëmtuara. Sot, shumë nga këta pacientë që kanë nevojë për CT mjeku nefrolog i dërgon ata për për kryerjen e këtij ekzaminimi duke theksuar nëse duhet të jepet kontrast dhe në çfarë sasie mund të jepet kontrasti. Kjo është një nga mënyrat për të shpëtuar indin e dëmtuar të veshkave te këta pacientë.

Kjo është mënyra me anë të të cilës mund të trajtohen këta pacientë kur kërkohet veprim i përbashkët i mjekëve internistë kardiologë dhe nefrologëve. Qasja është komplekse dhe varet nga gjendja e çdo pacienti individualisht. Gjithashtu, është e nevojshme që çdo pacient të jetë i vetëdijshëm për gjendjen e tij dhe të përmbahet në masat higjeno-dietike, të kuptojë hipertensionin, prirjen për të shtuar peshë dhe mënyrat për t’i hequr ato. Kujdesi për veshkat tek këta pacientë e bën më të suksesshme ndërhyrjen e kardiokirurgëve në sallën e operacionit.

Prof. Dr. Ninosllav Ivanovski
Spec. në mjekësinë interne , Supspec. nefrolog

Impotenca mashkullore njihet gjithashtu si mosfunksionim erektil. Është paaftësia e mashkullit për të arritur ose mbajtur një ereksion deri në fund të aktit seksual. Ndërmjet 15 dhe 30 milion meshkuj në mbarë botën vuajnë nga impotenca, me përqindjen më të madhe të diagnostikuar tek meshkujt mbi 65 vjeç.

Megjithëse impotenca konsiderohet si një çrregullim tipik i moshave të thyera, mund të shfaqet në çdo moshë pas pubertetit. Impotenca konsiderohet atëherë kur mashkulli nuk arrin të ketë marrëdhënie seksuale në më shumë se 25% të rasteve.

Shkaqet kryesore të impotencës mund të jenë fizike dhe mendore. Shkaqet fizike në të vërtetë janë dëmtime, ndërsa shkaqet psikologjike përfshijnë ankth, depresion ose frikë.

Ereksioni i penisit është një seri ngjarjesh të shumta që ndodhin në një kohë të caktuar. Kjo përfshin praninë e eksitimit ku nervat dërgojnë sinjale në tru, i cili nga ana tjetër përgjigjet duke dërguar sinjale tek indet e penisit.

Si rezultat, ka një rritje të rrjedhjes së gjakut në indet e penisit, i cili kur mbushet shkakton ereksion. Çrregullimi në çdo fazë që përmendëm më lart mund të rezultojë në impotencë.

Arsye psikologjike dhe fizike

Impotenca tek personat e moshuar zakonisht lidhet me sëmundjet ekzistuese që ndikojnë në furnizimin me gjak të indeve dhe depërtueshmërinë nervore, dëmtimet ose efektet anësore të disa ilaçeve.

Mënyra e stilit të jetesës si pirja e duhanit, mbipesha, jeta letargjike mund të ndikojnë në rrjedhën e gjakut dhe mund të shkaktojnë impotencë. Gjithashtu, një nga shkaqet e impotencës mund të jetë edhe mungesa e hormoneve.

Në disa situata të rralla, impotenca mund të vërehet nëse kemi dëmtim të penisit, strukturave të tij ose qelizave nervore. Efekte të ngjashme mund të shkaktohen edhe nga ndonjë intervenim kirurgjik në atë zonë.

Konsumi i disa grupeve të caktuara të ilaçeve gjithashtu mund të çojë në impotencë. Ilaçet kundër depresionit, ilaçet kundër hipertensionit, antihistaminikët, ilaçet për reduktimin e oreksit, njihen për zvogëlimin e rrjedhës së gjakut në zonën e pelvisit duke rezultuar në impotencë tek meshkujt.

Arsyet psikologjike

Rreth 10 – 20% e meshkujve vuajnë nga impotenca psikologjike. Kjo lloj impotence mund të vërehet në çdo moshë. Faktorët më të zakonshëm psikologjikë janë: depresioni, stresi, ankthi për shkak të impotencës ose takimit seksual, ndjenjës së fajit, mosvlerësimit të vetvetes dhe frikës.

Faktoret e rrezikut

Çdo faktor që ndikon në rrjedhën e gjakut ose mbaresat nervore në indin e penisit konsiderohet si një faktor rreziku për impotencën mashkullore. Faktorët më të zakonshëm të rrezikut janë:

• Mosha mbi 60-65 vjeç
• Prania e diabetit
• Mbipesha
• Pirja e duhanit
• Jeta letargjike
• Ilaçet
• Mungesa e testosteronit
• Prania e çrregullimeve psikologjike ose kushteve të tilla si ankthi, depresioni

Këto faktorë rreziku ndikojnë ose në rrjedhën e gjakut ose në transmetimin e sinjaleve nervore. Disa nga këta faktorë mund të punojnë së bashku për të kontribuar në impotencë. Mosha e vjetër konsiderohet faktori më i madh i rrezikut, por nuk është i vetmi. Ka individë që mund të përjetojnë ereksion dhe marrëdhënie seksuale të suksesshme, dhe janë mbi 70 vjeç.

Meshkujt që janë impotentë gjithashtu mund të vuajnë nga depresioni, ankthi ose nervozizmi për shkak të pamundësisë për të realizuar marrëdhënie seksuale.

Shëndeti zemrës varet drejtpërdrejt nga mënyra dhe stili ynë i jetesës, i cili duhet të përfshijë aktivitete fizike dhe ushqime të shëndetshme në rutinën tonë të përditshme.

Orët e zgjatura në punë na detyrojnë të qëndrojmë ulur për një kohë të gjatë, më pas kthehemi në shtëpi me makinë në vend që të ecim në këmbë, ulemi në tavolinë për të ngrënë, qëndrojmë ulur para televizorit, më pas shkojmë në shtrat për të fjetur. Kjo lloj mënyre jetese në të cilën kalojmë pothuajse gjithë ditën ulur, është armiku kryesor i shëndetit të zemrës.

Përballë këtij realiteti, mjekët paralajmërojnë se “ushqimi i keq” ndikon drejtpërdrejt në shëndetin e zemrës.  Kjo ka të bëj me konsumin e tepërt të kripës dhe mungesën apo konsumin e ulët të kaliumit,  kombinuar me mungesën ose konsumimin e një sasie shumë të vogël të frutave dhe perimeve të ndryshme të papërpunuara, si dhe konsumin e ” vajrave të këqij”.

5 këshilla për tu kujdesur për shëndetin e zemrës

Nëse mënyra juaj e jetesës ka të bëj me qëndrimin ulur për orë të tëra, konsumin e ushqimit të pasur me natrium dhe nëse jeni duhanpirës, duhet patjetër të bëni kontrollin e presionit të gjakut, pasi hipertensioni është një sëmundje e heshtur, por me pasoja të rënda, dhe mostrajtimi i duhur dhe në kohë shkakton probleme në shëndetin e zemrës dhe të veshkave.

Kryerja e ekzaminimit fizik është mënyra më efektive për të përjashtuar patologjitë e mundshme kardiake, si dhe kryerja e elektrokardiogramit nëpërmjet ultratingullit, me anë të të cilit mundësohet pamja e brendshme e zemrës duke zbuluar në këtë mënyrë anomalitë të cilat nuk manifestohen klinikisht.

Për shëndetin e duhur të zemrës tuaj, mjekët tanë kardiologë rekomandojnë respektimin e vazhdueshëm të masave të mëposhtme:

1. Të kryeni aktivitet fizik, të paktën tre herë në javë nga 30 minuta, për të forcuar zemrën, për të humbur peshë dhe për të kontrolluar presionin e arterial.
2. Të shmangni pirjen e duhanit, pasi pirja e duhanit mund të shkaktojë dëme tek enët e gjakut dhe rrit rrezikun e presionit të lartë arterial.
3. Të kontrolloni stresin, pasi nëse mësoni se si të përballeni me problemet dhe presionin kjo do të ndikojë në përmirësimin e shëndetit tuaj emocional dhe fizik.
4. Të reduktoni konsumimin e alkoolit dhe kafesë, maksimum 3 filxhanë në ditë.
5. Të konsumoni ushqime të pasura me kalium siç janë bishtajoret, frutat dhe perimet si dhe ushqimet të cilat janë të pasura me acide yndyrore poli-të-pangopura, veçanërisht me Omega 3.

 

 

 18 Nëntori shënohet si Dita Evropiane e Përdorimit Racional të Antibiotikëve në mënyrë që të tërheqim vëmendjen se të gjithë duhet të përfshihemi në përdorimin e përgjegjshëm të këtyre ilaçeve në mënyrë që të ruajmë efektivitetin e tyre për brezat e ardhshëm!

Në një kontekst më të gjerë, nga data 14 deri më 20 nëntor shënohet si Java Botërore e Ndërgjegjësimit për përdorimin racional të antibiotikëve dhe ka për qëllim aktualizimin dhe krijimin e vetëdijes për problemin e rezistencës ndaj antibiotikëve.

Gjatë pandemisë COVID-19, përdorimi iracional i antibiotikëve nënkupton abuzimin e tyre përfundimtar për të cilin pasojat do të jenë të gjera. Fatkeqësisht, periudha në vijim parashikohet të shënohet si një epokë post-antibiotike.

Çfarë janë lëndët antimikrobike?

Antimikrobikët janë produkte mjekësore që vrasin ose pengojnë rritjen e mikroorganizmave të gjalla.

Çfarë është rezistenca antimikrobike?

Është rezistencë ndaj një ose më shumë antimikrobëve të zbatueshëm për terapinë ose profilaksën. Kjo është një dukuri që mund të ndodhë në mikroorganizma.

Për bakteret, rezistenca ndaj antibiotikëve do të thotë aftësia e një bakteri për të kundërshtuar efektet e një antibiotiku:

• Rezistenca ndodh atëherë kur antibiotiku humbet aftësinë për të shkatërruar apo për të penguar përhapjen e baktereve.
• Disa baktere janë natyrshëm rezistente ndaj antibiotikëve (rezistencë intrizing).
• Një problem shqetësues është kur bakteret që janë natyrshëm të ndjeshëm ndaj ndonjë antibiotiku të caktuar bëhen rezistentë si rezultat i adaptimit nëpërmjet ndryshimeve gjenetike.
• Gjenet për kodimin e rezistencës ndaj antibiotikëve shumë lehtë mund të kalojnë nga një lloj bakteri në tjetrin me anë të kalimit apo dhënies së materialit gjenetik
• Në luftën e vazhdueshme për “hapësirë ​​ekologjike” zgjidhen të gjitha bakteret rezistente sepse antibiotiku vret llojet e ndjeshme
• Bakteret rezistente ndaj antibiotikëve mbijetojnë në prani të antibiotikëve dhe vazhdojnë të rriten dhe shtohen, duke shkaktuar përkeqësimin e gjendjes, kohëzgjatjen e sëmundjes ose vdekjen.
• Infeksionet me baktere rezistente kërkojnë trajtim me antibiotikë alternative dheme kosto shumë më të lartë të cilët shpesh japin më shumë efekte anësore. Trajtimi i infeksioneve me baktere rezistente kërkon administrimin intravenoz të antibiotikut në ambient spitalor në vend të antibiotikëve oralë në shtëpi.
• Pasi të jetë shfaqur bakteria rezistente, ajo mund të transmetohet edhe tek personat e tjerë si e tillë (rezistente), dhe përdorimi i antibiotikëve në përgjithësi tek njerëzit dhe tek pacientët në spital, siguron mbështetje të fortë për përhapjen e tyre.

Cilat janë pasojat e rezistencës?

Ne do të hyjmë në epokën post-antibiotike, që do të thotë se antibiotikët do të humbasin efektivitetin e tyre dhe infeksionet përsëri do të jenë shkaku i vdekshmërisë së lartë.

Çfarë mund të bëjë secili prej nesh?

• Të përdorim antibiotik vetëm me rekomandimin e mjekut
• Të përfundojmë gjithmonë dozën e përshkruar, edhe atëherë kur ndihemi më mirë
• Të mos përdorim asnjëherë antibiotikë të vjetër
• Të mos shkëmbejmë asnjëherë antibiotikë me të tjerët
• Të parandalojmë shfaqjen e infeksioneve me anë të larjes së rregullt të duarve, vaksinime të rregullta dhe shmangien e kontaktit të afërt me personat e infektuar

Antibiotikët janë ilaçet e vetme që shkaktojnë dëme jo vetëm individuale, por edhe globale!

 

1. Rezistenca ndaj antibiotikëve është një problem serioz shoqëror me një tendencë në rritje në Evropë – Shfaqja, përhapja dhe zgjedhja e baktereve rezistente ndaj antibiotikëve është një kërcënim për sigurinë e pacientit në spitale.
2. Abuzimi me antibiotikët në spitale është një nga faktorët që çon në rezistencën ndaj antibiotikëve – Ka shumë të ngjarë që një pacient i shtruar në spital të marrë antibiotikë dhe 50% e atyre antibiotikëve të jepen pa nevojë. Abuzimi me antibiotikë në spitale është një faktor kryesor në zhvillimin e rezistencës.
3. Përfitimet nga përdorimi i kujdesshëm i antibiotikëve – Përdorimi i kujdesshëm i antibiotikëve parandalon shfaqjen e baktereve rezistente ndaj antibiotikëve dhe zvogëlimi i përdorimit të antibiotikëve është proporcional me incidencë të zvogëluar ndaj infeksioneve të Clostridium difficile.
4. Strategjia e mirë mundëson përdorimin e arsyeshëm të antibiotikëve – Strategjia e duhur ndihmon në përmirësimin e praktikës së përshkrimit të antibiotikëve dhe reduktimin e rezistencës ndaj antibiotikëve në kushte spitalore.

 

Çfarë nënkuptohet me hernie dhe cilat janë herniet e ijëve?

Hernia është zgjatim i organeve intra-abdominale përmes hapjeve natyrore ose të fituara në murin e barkut, duke rezultuar në një disproporcion ndërmjet presionit intra-abdominal dhe forcës së murit të barkut. Çdo hernie karakterizohet nga: qesja e hernies, hapja e hernies dhe përmbajtja e hernies. Bazuar në vendin ku ndodhet hernia, mund të jetë hernie inguinale (në ijë), hernie umbilikale (në kërthizë), hernie epigastrike (mbi kërthizë), etj.

Sa të zakonshme janë herniet iguinale?

Herniet iguninale (të ijëve) janë më të zakonshmet nga të gjitha herniet dhe ato përfaqësojnë rreth 85% të të gjitha hernieve, pasuar nga herniet femorale me 8-10%, më pas herniet kërthizore me 3%, dhe përqindja e mbetur bëhet nga të gjitha herniet e tjera. Herniet janë katër herë më të zakonshme tek burrat sesa tek gratë në pjesën më të madhe për shkak të marrëdhënieve topografike-anatomike (veçanërisht herniet inguinale).

Përse shfaqen?

Herniet e ijeve zakonisht ndodhin si rezultat i disa veçorive embriologjike: domethënë, gjatë zbritjes së testisit atërhiqet dhe dalja e peritoneumit -procesus vaginalis peritonei dhe kështu mbyllet hapja drejt testisit. Nëse nuk bashkohet, procesi vaginalis mbetet përgjithmonë i hapur, duke formuar kështu bazën për herniet e lindura të ijëve. Për shkak të kësaj gjendje, herniet inguinale shpesh ndodhin tek të porsalindurit.

Herniet e fituara (apo të shfaqura më vonë) ndodhin më shpesh si rezultat i rritjes së presionit intra-abdominal dhe dobësisë së hapjeve natyrore që gjenden normalisht në ijë, në zonën e hapjes së thellë inguinale ku shfaqet funicilus spermaticus dhe hapjes inguinale sipërfaqësore e cila formon dy tufa të fibrave të tendinit të aponeurozës të musculus obliqus externus. Bazuar në origjinën e qeses së hernies, ekzistojnë dy lloje të hernieve: hernie direkte dhe indirekte.

Hernia inguinale indirekte ndodh si rezultat i çrregullimeve të zhvillimit të shoqëruara me zbritjen e testikujve në qesen skrotale. Kjo rezulton në një procesus vaginalis pjesërisht ose plotësisht të hapur.

Herniet direkte janë më të zakonshme tek personat mbi moshën 40 vjeç kur muskujt bëhen më të dobët dhe më pak elastikë. Bën pjesë në grupin e hernive të fituara, dhe vendi i fillimit është zakonisht fovea inguinalis medialis, dhe gjatë hernies marrin pjesë vetëm periotoneumi, fascia transversalis dhe fascia sipërfaqësore.

Më të zakonshme janë tek vajzat apo tek djemtë?

Bazuar në ndryshimet anatomike që ekzistojnë tek vajzat dhe djemtë tashmë në fillim mund të thuhet dhe konfirmohet se shfaqja e hernies inguinale tek djemtë është më e zakonshme në krahasim me vajzat dhe ky raport është afërsisht 4 me 1.

Cilët janë treguesit ose simptomat e hernieve të ijëve?

Simptomat e hernieve të ijëve janë më së shpeshti në fillim: shfaqja e dhimbjes në zonën e ijeve, dhimbje e cila theksohet veçanërisht kur qëndroni, ecni, kolliteni, teshtini, ngrini pesha, kërceni, etj. Në fillim, nuk keni pse të shihni vizualisht ndonjë zgjatim për të verifikuar ekzistencën e hernies, por pas një periudhe të caktuar, qesja e hernies fillon gradualisht të formohet dhe mund të jetë me madhësi të ndryshme (nga madhësia e një arre të madhe në madhësinë e një topi futbolli, ndonjëherë edhe më e madhe).

Cili është trajtimi i hernies? A është zgjidhja e vetme operacioni apo ka ndonjë zgjidhje tjetër?

Trajtimi i hernieve të ijëve zakonisht është kirurgjikal, vetëm në rast se ekzistojnë komorbiditete të ndryshme dhe anestezia mund të ketë kundraindikim, trajtimi mund të jetë konservativ, dmth me anë të veshjes së shiritave specialë për herniet inguinale të njëanshme ose të dyanshme. Në ditët e sotme, trajtimi kirurgjik është një rutinë. Ka shumë teknika në zgjidhjen e hernieve të ijëve që mund të jenë metoda tensioni ose jo-tensioni.

Në të kaluarën, teknikat e tensionit që nuk përdornin rrjetë janë përdorur më shpesh, ndërsa në ditët e sotme përdoren metoda jo-tensioni ku mund të përdoren rrjetat. Spitali klinik Zhan Mitrev përdor një nga teknikat më të fundit për zgjidhjen e hernieve të ijëve, e cila është përdorur në botë që nga viti 2002 ndërsa në Maqedoni që nga viti 2003, falë trajnimit tim në Umberto, spitali i parë në Venecia ku janë mbajtur lekjsione në lidhje me këtë teknikë.

Cilat rregulla zbatohen për pacientin para dhe pas operacionit?

Para operacionit, pacientët këshillohen të tregojnë kujdes ndaj ngritjes së peshave të rënda, kërcimeve,  gjatë momentit të kollitjes dhe teshtitjes duhet ta mbajnë dhe të ushtrojnë presion (ta shtypin) zënën në të cilën është shfaqur hernia.

Përsa i përket periudhës postoperative, më parë, rregullat e sjelljes ishin të ndryshme në varësi të teknikës së përdorur. Përkatësisht, pacienti informohej më parë  nga mjeku dhe gjatë periudhës pas operacionit nuk duhet të merrej me ngritjen e peshave të rënda dhe nuk duhej të merret me aktivitete të rënda fizike për një kohë të gjatë prej 6 muajsh të cilat nevojiteshin për rekuperimin e pacientit dhe për marrjen e funksionit të indeve përreth mbi 80%.

Por në ditët e sotme, me ekzistencën e teknikave moderne kirurgjikale dhe përdorimin e rrjetave speciale, periudha postoperative është shumë më e shpejtë dhe është e nevojshme që pacientët të tregohen të kujdesshëm dhe të mos merren me ngarkesa të rënda ose punë të rënda fizike vetëm gjatë dy javëve të para. Pas kësaj periudhe, ata janë gati për aktivitetet më të vështira fizike dhe rreziku i përsëritjes është i reduktuar në maksimum.

Çfarë këshille do t’u jepnit lexuesve për t’u mbrojtur nga këto lloj herniesh?

Unë do t’u rekomandoja lexuesve që të kenë kujdes gjatë aktivitetit të shtuar fizik të mos kenë një rritje të tepruar të presionit intra-abdominal që mund të çojë në hernie, por gjithashtu të mos shqetësohen në lidhje me këtë gjendje sepse zgjidhja operative e hernisë në ditët e sotme është një punë rutinë dhe sa më shpejt që ata të dyshojnë se kanë një hernie të çdo lloji, rekomandohet të kontaktoni menjëherë mjekun kirurg sepse mënyra më e mirë për të trajtuar herniet e ijëve është kryerja e operacionit ndërkohë që hernia është ende e  vogël.

Prim. Dr. Mane Haxhi-Mançev
Specialist në kirurgjinë e përgjithshme