Muaj: Korrik 2023

Trauma tek fëmijët kategorizohet si një ngjarje specifike negative, një sërë ngjarjesh ose përvojash që shkaktojnë dhimbje emocionale dhe tejkalojnë aftësinë e fëmijës për të përballuar situatën. Traumat e këtij lloji tek fëmijët janë të përhapura dhe mund të marrin shumë forma.

Arsyet më të zakonshme të traumave tek fëmijët:

• Abuzimi dhe neglizhimi
• Dhuna në familje
• Dhuna në shkollë
• Aksidentet dhe lëndimet kërcënuese për jetën
• Procedurat mjekësore të frikshme ose të dhimbshme
• Sëmundje mendore serioze dhe të patrajtuara tek prindi
• Humbja ose ndarja nga njëri prind ose një person tjetër i dashur
• Fatkeqësitë natyrore ose të shkaktuara nga njeriu
• Luftë ose sulm terrorist
• Zhvendosje e detyruar nga një vend në një tjetër
• Diskriminimi
• Varfëria ekstreme

Ekspozimi ndaj traumës shpesh fillon herët në jetë. Fëmijët që në moshë më të hershme janë të ekspozuar ndaj rrezikut më të madh dhe janë më të cenuarit duke marrë parasysh efektet negative të tij. Mendohet se gjysma e të gjithë fëmijëve në Shtetet e Bashkuara – afërsisht 35 milionë – janë ekspozuar ndaj të paktën një lloj traume para moshës 8 vjeçare. Për shembull, abuzimi dhe neglizhimi (mungesa e vemendjes/perkushtimit) i fëmijëve është më i zakonshëm tek fëmijët nën 3 vjeç.

Fëmijët nën 5 vjeç kanë më shumë gjasa të lëndohen nga rrëzimet, mbytja dhe helmimi, gjë që në fakt ndodh me shumicën e fëmijëve që janë të ekspozuar ndaj dhunës në familje.

Trauma e fëmijërisë është e lidhur fort me probleme të shëndetit mendor dhe fizik që manifestohen më vonë gjatë gjithë jetës. Trauma ndikon negativisht në zhvillimin e trurit, zhvillimin kognitiv, të mësuarit, zhvillimin social-emocional, aftësinë për të zhvilluar marrëdhënie të sigurta me të tjerët dhe sigurisht shëndetin fizik. Ajo shoqërohet gjithashtu me një jetëgjatësi më të shkurtër. Një numër i konsiderueshëm hulumtimesh tregojnë se fëmijët vuajnë efektet më të rënda, më të gjata dhe të dëmshme kur ekspozimi ndaj traumës fillon herët në jetë.

Trauma ka shumë forma dhe nëse është e rëndë dhe përfshin dëme të shkaktuara nga ana e prindit ose kujdestarit, atëherë kemi te bëjmë me trauma komplekse.

Trauma e përjetuar në fëmijëri ka më shumë gjasa të çojë në çrregullim të stresit post-traumatik sesa trauma e përjetuar në moshën e rritur. Fëmijët që janë të ekspozuar ndaj disa formave të ndryshme të traumës kanë më shumë gjasa të zhvillojnë çrregullim të stresit post-traumatik (p.sh., ankth, depresion, zemërim, agresivitet, mënjanim) sesa ata fëmijë që janë të ekspozuar kronikisht vetëm ndaj një lloji të traumës. Fëmijët dhe të rinjtë me çrregullim të stresit post-traumatik mund të ripërjetojnë ngjarjen traumatike përmes kujtimeve të imponuara, maktheve dhe retrospektivave (rikthimeve). Është e nevojshme të shmangen situatat apo njerëzit që u kujtojnë atyre traumën dhe u shkaktojnë një ndjenjë ankthi të fortë që shkakton çrregullim në jetën e tyre të përditshme.

Për më tepër, individë të tillë mund të përfshihen në sjellje agresive, vetë-shkatërruese ose të pamatura. Ata mund të kenë probleme me gjumin, pra të qëndrojnë në një gjendje hipervigjilence, një gjendje të tepruar reaktiviteti ndaj mjedisit përreth.
Shumë fëmijë shfaqin shqetësim menjëherë pas ngjarjes traumatike, por pas ngjarjes shumica kthehen në nivelin e mëparshëm të funksionimit.

Reagimet traumatike të fëmijëve ndryshojnë në varësi të natyrës së traumës, pastaj karakteristikave individuale, familjare dhe sociale të fëmijës. Sigurisht, bilanci i përgjithshëm i rrezikut dhe faktorëve mbrojtës në jetën e tyre luan një rol të madh. Kjo varet edhe nga mosha dhe faza e tyre e zhvillimit.

Fëmijët e vegjël që përjetojnë trauma mund ti manifestojne ato me:

• vështirësi në krijimin e afërsisë dhe lidhjes me prindin/kujdestarin, bashkëmoshatarët
• frikë të tepruar nga të huajt ose ankth nga ndarja
• probleme me ushqimin dhe gjumin
• mund të jenë veçanërisht zgjedhës.

Fëmijët e moshës shkollore që përjetojnë trauma mund të:

• shfaqin sjellje agresive
• distancohen – bëhen të tërhequr
• tregojnë kujdes – vendosen në pozicione mbrojtëse për sigurinë e tyre ose të të tjerëve
• shprehin ngjarje traumatike nëpërmjet lojës
• kanë ankthe të shpeshta
• kanë vështirësi të përqendrohen në shkollë.

Stafi ynë mjekësor në departamentin e psikiatrisë dhe psikologjisë janë në dispozicionin tuaj për konsultim dhe trajtim të të gjitha problemeve tuaja. Bëni rezervimin në 00389 2 3091 484

Ndihmoni organizmin tuaj me një dietë të ekuilibruar dhe të shëndetshme që do t’ju mbrojë nga të gjitha format e mundshme të kequshqyerjes, shumë sëmundjeve ose kushteve të tjera siç është obeziteti (mbipesha).

Ekziston një mbizotërim i ushqimeve të përpunuara, urbanizimi dhe mënyra e shpejtë e jetesës kanë një ndikim të madh në dietën tonë. Megjithatë, ajo që duhet ditur është se nuk është kurrë vonë për të ndryshuar prioritetet, për të marë vendime nga informacione të qëndrueshme dhe për të vënë në plan të parë mirëqenien tuaj.
Një dietë e ekuilibruar është “karburanti” i nevojshëm për të realizuar ëndrrat tuaja dhe mund t’ju çojë më tej.

Promovimi i një diete të shëndetshme

Një dietë e shëndetshme ju ndihmon të mbroheni nga kequshqyerja në të gjitha format e saj, si dhe nga një sërë sëmundjesh jo të transmetueshme dhe kushte të tjera. Megjithatë, rritja e prodhimit të ushqimeve të përpunuara, urbanizimi i shpejtë dhe ndryshimi i stilit të jetesës kanë çuar në një ndryshim të theksuar në dietën tonë. Njerëzit tani po konsumojnë më shumë ushqime të pasura me energji, yndyrë, sheqerna të lira dhe kripë/natrium, dhe nuk hanë mjaftueshëm fruta, perime dhe drithëra integrale.

Dieta mund të varet nga zgjedhjet ushqimore të një individi, por edhe nga disponueshmëria dhe kostoja e ushqimeve të shëndetshme, si dhe nga faktorët socio-kulturorë. Prandaj, promovimi i mjedisit per kultivimin e ushqimeve te shëndetshme kërkon përfshirjen e shumë sektorëve dhe palëve të interesuara, duke përfshirë qeverinë, sektorin publik dhe privat.

Qeveritë luajnë një rol kryesor në krijimin e një mjedisi për rritjen e ushqimit të shëndetshëm, duke u mundësuar njerëzve të ndërmarrin dhe mbajnë lehtësisht praktika të shëndetshme diete. Veprimet efektive të krijuesve të politikave përfshijnë:

• Koordinimin e tregtisë, sistemit ushqimor dhe politikave bujqësore me mbrojtjen dhe promovimin e shëndetit publik;
• Inkurajimin e kërkesës së konsumatorëve për ushqim dhe vakte të shëndetshme;
• Promovimin e një diete të shëndetshme gjatë gjithë jetës.

Strategjia Globale e OBSH-së për të ushqyerit, aktivitetin fizik dhe shëndetin u miratua në vitin 2004 nga Asambleja Botërore e Shëndetësisë. Qeveritë, OBSH-ja, partnerët ndërkombëtarë, sektori privat dhe shoqëritë civile u thirrën të ndërmarrin veprime në nivel global, rajonal dhe lokal për të mbështetur ushqimin e shëndetshëm dhe aktivitetin fizik. Vendet anëtare të OBSH-së gjithashtu kanë rënë dakord të reduktojnë hyrjen globale të kripës me 30% deri në vitin 2025; të ndalohet rritja e diabetit dhe obezitetit tek të rriturit dhe adoleshentët, si dhe tek fëmijët me mbipeshë deri në vitin 2025.

Në klinikën tonë, janë në dispozicionin tuaj mjekë nga të cilët mund të merrni këshillat dhe përgjigjet e duhura për pyetjet që lidhen me këtë temë. Rezervoni terminin tuaj në 02/3091-484

Gjendja e nevralgjisë trigeminale, e njohur gjithashtu si dhimbja tik, është një çrregullim neurologjik i karakterizuar nga episode të forta të dhimbjes në pjesën e fytyrës. Nervi trigeminal është përgjegjës për transmetimin e ndjesive nga fytyra në tru dhe kur ky nerv preket, mund të shkaktojë dhimbje ekstreme në pjesë të ndryshme të fytyrës, si nofullën, faqet, sytë ose ballin.

Dhimbja e nevralgjisë trigeminale është zakonisht e mprehtë dhe shkurtër në formë shpimi, por mund të jetë dhe mjaft intensive duke penguar në aktivitetet normale të përditshme. Sulmet e dhimbjes mund të shkaktohen nga stimuj të butë, si të folurit, ngrënia, larja e dhëmbëve dhe ndonjëherë ajri i ftohtë në fytyrë. Edhe aktivitetet e përditshme si buzëqeshja apo të folurit mund të shkaktojnë dhimbje të forta.

Cilat janë simptomat e nevralgjisë trigeminale?

Simptomat e nevralgjisë trigeminale shpesh përfshijnë episode të përsëritura të dhimbjes së fortë në fytyrë. Këto episode mund të zgjasin nga disa sekonda deri në disa minuta dhe zakonisht janë të pjesshme, domethënë prekin vetëm njërën anë të fytyrës. Simptomat më të zakonshme janë:

• Dhimbje e papritur dhe e fortë në fytyrë: Dhimbja shpesh përshkruhet si një ndjesi shpimi, korent ose djegieje. Mund të shkaktohet nga aktivitetet e përditshme si ngrënia, të folurit, rruajtja, apo edhe stimuj të butë si freskimi fytyrës ose kontakti me lëkurën.
• Sulmet paroksizmale të dhimbjes: episodet e dhimbjes janë zakonisht të shkurtra, por intensive, me një ndjesi goditjeje elektrike në fytyrë. Ato mund të ndodhin spontanisht ose mund të shkaktohen nga stimuj specifikë, të njohur si “shkaktues”, të cilët mund të ndryshojnë nga personi në person.
• Episodet e përsëritura – mund të zgjasin nga disa sekonda deri në disa minuta.
• Zona e shfaqjes në fytyrë – në një ose më shumë zona të fytyrës, si balli, nofulla, syri ose faqe.
• Periudhat e lehtësimit të dhimbjes – në disa raste, episodet e dhimbjes mund të ndodhin në mënyrë alternative, me periudha lehtësimi të plotë. Megjithatë, kohëzgjatja e këtyre periudhave mund të ndryshojë, por jo të gjithë pacientët përjetojnë lehtësim apo reduktim të dhimbjes.

Është e rëndësishme të theksohet se simptomat e nevralgjisë trigeminale mund të ndryshojnë në intensitet dhe frekuencë nga personi në person.

Si diagonistohet dhe si trajtohet?

Diagnoza e nevralgjisë trigeminale bazohet në përshkrimin e simptomave dhe përjashtimin e shkaqeve të tjera të mundshme të dhimbjes së fytyrës. Trajtimi mund të përfshijë medikamente lehtësuese të dhimbjes, të tilla si antikonvulsantët ose qetësuesit e dhimbjes, si dhe terapi fizikale, injeksione anestezike ose kirurgji në rastet më të rënda.