Foshnja e porsalindur është simbol i një fillimi të ri – si fizik ashtu edhe emocional. Nuk është vetëm një “njeri i vogël”, por një person që tashmë mëson, ndjen dhe komunikon. Ardhja në jetë e foshnjës është periudhë e mrekullueshme e mbushur me përgjegjësi dhe dashuri – një kohë që kalon shpejt, por mbahet mend përgjithmonë.
28 ditët e para pas lindjes së foshnjës njihen si periudha neonatale. Është një kohë ndryshimesh të mëdha dhe të shpejta, një kohë kur çdo frymëmarrje, çdo lëvizje dhe çdo reagim i të porsalindurit ka një domethënie të rëndësishme.
Çfarë nënkupton periudha neonatale?
Kjo periudhë fillon me të qarën e parë – një shenjë se mushkëritë kanë filluar të punojnë. Në ato momente të para, trupi i foshnjës kalon nëpër ndryshime dramatike: nga mbështetja e nënës, pra funksioni i foshnjës nëpërmjet trupit të nënës, kalon në frymëmarrje të pavarur, ruajtjen e temperaturës së trupit, tretjen, sekretimin dhe përshtatjen e metabolizmit të përgjithshëm. Është një kohë përpjekjesh të mëdha fizike dhe fiziologjike, por edhe një kohë kur hidhen themelet për rritje dhe zhvillim të mëtejshëm.
Foshnja gjatë ditëve të para
Në pamje të parë, foshnja duket i përgjumur dhe i qetë, por organizmi i foshnjës nuk pushon. Ja çfarë i intereson më shumë prindërit:
- Pesha trupore: Gjatë ditëve të para, humbet 5–10% e peshës së lindjes, për shkak të humbjes së lëngjeve, verniksit, mekoniumit dhe përshtatjes me laktacionin, gjë që është normale. Pastaj gradualisht foshnja shton peshë.
- Lëkura: Mund të jetë e kuqërremtë, të ketë një shtresë të bardhë-gri (vernix) ose të ketë luspa të vogla – e gjithë kjo është brenda kufijve normalë.
- Lëvizjet: Reflekset janë një pjesë e rëndësishme e ekzaminimit – foshnja ka lëvizje natyrale si thithja, refleksi Moro, refleksi i ecjes, refleksi i kapjes, refleksi Babinski.
- Gjumi: Foshnjat flenë rreth 16–18 orë në ditë, por në intervale të shkurtra.
- Të qarit: Është e vetmja formë komunikimi që ka foshnja. Me kalimin e kohës, prindërit mësojnë ta dallojnë atë – nëse ka uri, shqetësim apo nevojë për vëmendje dhe afërsi me prindërit.
Kujdesi mjekësor dhe monitorimi
Gjatë periudhës neonatale, foshnja është nën mbikëqyrjen e ekipit mjekësor. Gjatë kësaj periudhe bëhet:
- Ekzaminim menjëherë pas lindjes, i cili përcakton vitalitetin e të porsalindurit (apgar score)
- Ekzaminime për sëmundje metabolike të trashëguara si hipotiroidizmi, fibroza cistike dhe fenilketonuria
- Ekzaminim për degjimin dhe anomalitë e zemrës
- Kontrolloni rregullisht peshën, reflekset, ngjyrën e lëkurës dhe frymëmarrjen
- Vaksinat e para merren në repartin e maternitetit janë: Hepatiti B dhe BCG për tuberkulozin (në varësi të vendit).
Kontrolli i parë tek pediatri i familjes duhet të bëhet jo më vonë se 7 ditë pas daljes nga spitali.
Periudhë ndjeshmërie – si për foshnjën ashtu edhe për prindërit
Kjo është periudha më e vështirë, një periudhë adaptimi për të porsalindurin, por edhe për prindërit ndaj tij. Foshnja e porsalindur nuk mund të flasë, por mund të ndiejë. Ndjen ritmin e zemrës së nënës, aromën e babait, ngrohtësinë e shtëpisë. Trupi ifoshnjes, megjithëse i vogël, ka një aftësi të jashtëzakonshme për t’u përshtatur dhe për të mbijetuar. Por në të njëjtën kohë, kjo është edhe periudha kur foshnja është më e ndjeshme ndaj infeksioneve, prandaj është e rëndësishme:
- Të ruhet higjiena e rregullt dhe e duhur, temperatura e mjedisit dhe veshja e përshtatshme.
- Të monitorohet për çdo ndryshim, shfaqja e verdhëzës, refuzimi i ushqimit, letargji ose temperaturë e lartë.
- Të sigurohet një mjedis i sigurt – lëreni foshnjën shtrirë me kurriz, me kokën të kthyer në njërën anë që do ta ndërrojë në mënyrë alternative, në një dyshek të fortë, pa jastëkë ose objekte të buta.
- Të respektohet instinkti – prindi është vëzhguesi dhe mbrojtësi më i mirë.
Përfundim:
Foshnja e porsalindur është simbol i një fillimi të ri – si fizik ashtu edhe emocional. Nuk është vetëm një “njeri i vogël”, por një person që tashmë mëson, ndjen dhe komunikon. Ardhja në jetë e foshnjës është periudhë e mrekullueshme e mbushur me përgjegjësi dhe dashuri – një kohë që kalon shpejt, por mbahet mend përgjithmonë.
Specialiste pediatre
