Месец: м.г

Поддршка од д-р Митрев и болницата „Филип Втори“ за атлетите на Специјалната Олимпијада Македонија

Најголемиот глобален хумнитарен настан Летните Олимписки Игри на Специјалната Олимпијада во Лос Анџелес обединија 177 земји, 7000 атлети и 3000 тренери. Меѓу нив и атлетите од Специјална Олимпијада Македонија кои беа со најголема олимписка делегација и со најмногу освоени медали во историјата досега. Нашите 18 атлети се натпреваруваа во 4 спортски дисциплини: пливање, пинг- понг, атлетика и јунифајд кошарка .„Ова е најуспешен настап на нашата делегација на некои ОИ. Во сите олимписки дисциплини во кои се натпреварувавме, освоивме медали. Овие ОИ само потврдија дека нашите атлети со интензивни тренинзи во рамки на програмата на Специјална Олимпијада Македонија може да освојува медали во големи рингови. Им благодариме на сите поддржувачи кои веруваа во нас и нашиот тим “ – вели Ана Петровска водач на делегацијата на Олимписките игри на Специјална Олимпијада и претседател на Специјална Олимпијада Македонија..
Во продолжение е листата на носители на медали на Олимписки Игри на Специјална Олимпијада Лос Анџелес 2015

АтлетикаЈулијана Петровска – злато на 100 метри Ајвази Себат – сребро атлетика 200 метриАјвази Себат – сребро атлетика 400 метриАлбан Бајрамовски – сребро на 400 метри

ПливањеМарио Мицковски – злато 25 метри слободен стил Стефан Трпковски – бронза 25 метри слободен стилЈована Павловиќ – бронза 50 метри пливање слободен стил
Пинг ПонгФатиме Бељур – бронза Давид Стојановски – бронза
КошаркаУнифајд тим – сребро освоено во мечот Македонија – Брегот на Слоновата коска
Реализацијата на овој значаен светски настан кој се одржуваше од 25.07 до 02.08 во Лос Анџелес беше овозможена и со поддршка на 300.000 волонтери кои несебично се вложуваа во беспрекорната подготовка на настанот. Специјална Олимпијада Македонија обезбедува спортски активности на 150 атлети во државава со што овозможува преку различни спортови да ја развијат својата физичка кондиција, да покажат храброст, да искусат радост и преку своите редовни активности да го шири духот на почитување на различностите и волонтаризмот. Преку својата програма промовира иницијативи во здравствената и јавната сфера како и социјална инклузија на лицата со посебни потреби.Специјлната болница по хируршки болести „Филип Втори“ финансиски ги поддржа нашите атлети со цел полесно оставрување на нивната мисија.

50% попуст на прегледи во поликлиника „Филип Втори“ Битола

Фалсификување на интегрален леб

Лебот е основна прехранбена намирница на најголемиот дел од светската популација. Се подготвува од брашно, вода, сол и разни додатоци. За производството на леб се користат разни видови брашно или нивна комбинација. Лебот е главен извор на скроб, растителни протеини, диететски влакна и значаен извор на витамин В и некои минерали доколку е подготвен од цело зрно. Со лупење на надворешната обвивка на зрното се губи најголемиот дел од корисните материи, така што лебот постанува рафиниран производ. За производство на леб, најчесто се користи пченичното брашно, и тоа пченичното брашно од Тип – 500 се користи за бел леб, Тип – 850 за полубел и Тип – 1100 за црн леб. Помеѓу белиот и црниот леб разликата е во органолептичките својства и во хемискиот состав.

Интегралниот леб е диететски производ кој се користи како здрава замена за белиот леб. Вредноста на интегралното брашно е во богатиот нутритивен состав на целото житно зрно. Додека белото брашно е добиено со мелење на ендоспермот – средишниот скробен дел на житното зрно, интегралното брашно се добива со мелење на целото зрно – лушпата и ендоспермот. Лушпата на зрното содржи витамини, минерали и многу растителни влакна кои ја помагаат работата на цревата, го регулираат холестеролот во крвта, придонесуваат за намалување на ризикот на срцеви заболувања и други здравствени нарушувања.Изработката на лебот од интегрално брашно е многу посложена бидејќи е потребно поголемо практично и теоретско знаење од пекарот. Интегралното брашно „бара“ повеќе вода при замесувањето. Тестото е многу полепливо и потешко за обработка , многу нестабилно и затоа ферментацијата треба да биде пократка. Печењето треба да биде на пониска температура и подолго, за да може влагата од внатрешноста да испари.Пекарските производи од интегрално брашно се разликуваат од производите од брашната Т – 400 и Т – 500 и тоа: • Имаат потемна боја поради повисоката содржина на пепел и видливи трици на површината и во внатрешноста на производот.• Волуменот е значително намален во однос на лебот од белите брашна. Причината е во неможноста да се создаде стабилна глутенска мрежа која ќе може да го задржи гасот што се создава со ферментацијата и печењето. Острите рабови на триците ги кинат глутенските синџири и низ нив излегува гасот.• „Стареењето“ на лебот од интегрално брашно е забрзано, а трајноста пократка, заради поголемото количество на нутриенти.Некои од лебовите означени како „интегрален леб“, наместо интегрално брашно од цело зрно, содржат боја и мало количество трици за да изгледа како интегрален леб, со што се мамат потрошувачите, а се загрозува и нивното здравје, особено кај лицата со дијабетес, бидејќи рафинираното бело брашно има висок гликемиски индекс и го зголемува нивото на шеќер во крвта.

Боите што се користат во пекарската индустрија за добивање на фалсификат на интегрален леб се препечен `ржен и јачменов слад, меласа, какао, кафе, карамел боја (Е150) и други. Причините за фалсификување на лебот треба да се бараат во намерата на непринципиелните произведувачи да заработат повеќе, бидејќи белото брашно како спореден производ на индустријата за сточна храна е со пониска цена, технолошкиот процес е поедноставен и чини помалку, се користат нискоквалификувана работна сила и помалку енергија. Интегралниот леб треба да е добиен од 100 % интегрално брашно, од цело зрно на жито.Постои брз тест за детектирање на боја во леб. Тестот се спроведува со потопување на парче леб во вода. Ако во лебот има додадено боја тогаш водата ќе се обои кафеаво. Но овој тест не е веродостоен бидејќи производителите користат бои кои не се растворливи во вода. Од оваа причина, за детектирање на бои во лебот се користатхроматографски и спектрофотометриски методи.

Инженер по прехранбена технологија

Вера Кироска

Железо

Железото е есенцијално за сите клетки во организмот. Примарната функција на железото е да биде носител на кислород во телото, како дел од хемоглобинот во крвта и дел од миоглобинот во мускулите. Анемија заради недостаток на железо се добива кога нема доволно железо во црвените крвни клетки. Ова е чест проблем, предизвикан за време на бременост, губење на крв и исхрана со ниско количество на железо.

Многу различни симптоми се добиваат при недостаток на железо во организмот:

Недостаток на енергија и замор

Вртоглавица

Главоболка

Бледило околу очите, внатрешноста на устата и ноктите

Брзо и јако чукање на срцето

Низок крвен притисок

Тенки, кршливи и бели нокти – можат да имаат забрзан раст и да се во форма на лажица

Воспален, мазен и зацрвенет јазик

Намален апетит

Престанок на здив при физичка активност

Кршлива коса

Намален имунитет и склоност кон инфекции

Силна потреба да се јаде мраз, боја или нечистотија

Нарушен сон

Болки во абдомен

Потребно е да се направи крвна анализа за да се потврди дека имате анемија заради недостаток од железо.
Доколку имате ниско железо во крвта ќе треба да го зголемите внесот на храна богата со железо, како и да примате суплементи со железо и мултивитамини.
Генерално, железото не се апсорбира лесно во телото. Расположливоста за апсорбирање е одредена во зависност дали железото е во форма на хем железо или нехем железо.
Хем железото се наоѓа само во месо, риба и живина и се апсорбира многу полесно во организмот за разлика од нехем железото, кој го има во овошје, зеленчук, легуминози, јатки и семиња.
За подобро апсорбирање на нехем железото од храна од растително потекло влијаат следниве фактори:

· Да се консумира таа храна со храна со добар извор на витамин Ц (аскорбинска киселина), на пример портокал, цитрон, домат, брокула, јагоди и др.
· Да се консумира храна која содржи хем железо и нехем железо заедно
· Храната која содржи нехем железо да се готви во садови од леено железо.
Врз намалувањето на апсорпцијата на нехем железото влијаат следниве фактори:
· Внесување на големи количества на чај или кафе при консумирање на оброк (полифенолите го врзуваат железото)
· Внесување на вишок диетални влакна (фитатите ја инхибираат апсорпцијата)
· Голем внес на калциум – земајте го суплементот со калциум во различно време од оброкот или од суплементот со железо.

Табела 1. Дневни потреби за железо

Возраст

Потребно количество железо за еден ден

Машки

14 до 18 години
Над 19 години

11мг
8мг

Женски

14 до 18 години
19 до 50 години
Над 51 година

15мг
18мг
8мг

Бременост

27мг

Доење

18 години и помалку
Над 19 години

10мг
9мг

Табела 2. Извори на хем железо

Извор

Количина

Железо (мг)

Телешко месо

85гр

3.0

Телешки црн дроб

85гр

7.5

Пилешки гради (печени)

85гр

1.1

Пилешки бут (печен)

100гр

1.3

Пилешки црн дроб

100гр

12.8

Школки

¾ чаша

3

Свинско месо

85гр

1.2

Туна во вода

85гр

0.8

Мисирка (темно месо)

100гр

2.3

Мисирка (бело месо)

100гр

1.6

Табела 3. Извори на нехем железо

Извор

Количина

Железо (мг)

Бадеми

10 – 12

0.7

Суви кајсии

10

1.7

Црн грав (варен)

1 чаша

3.6

Интегрален леб

2 парчиња

1.8

Брокула, зготвена

½ чаша

0.6

Урми

10

1.6

Бел грав, варен

1 чаша

5.2

Леќа, варена

1 чаша

6.6

Кромид

½

1.5

Меласа

1 лажица

3.5

Грашок

½ чаша

1.3

Суво грозје

½ чаша

1.5

Смоква

1

2

Интегрален ориз, варен

1 чаша

1

Паста

150гр

0.8

Соја, варена

1 чаша

8.8

Тофу

½ чаша

6.6

Спанаќ, варен

½ чаша

3.2

Какао

1 лажичка

0.5

Кари

1 лажичка

0.6

Јајца

1

1

Вера Кироска

Инженер по прехранбена технологија

Исхрана на млади спортисти

Исхраната е важен фактор за физичката подготвеност на младите спортисти. Внесувањето на макронутриентите, микронутриентите и течностите во соодветна количина е есенцијално за обезбедување на енергија за раст и вршење на физичка активност. За оптимален перформанс, младите спортисти треба да знаат што, кога и како да јадат и пијат пред, за време и по извршената активност.
Енергетски потребиБалансирањето на енергетскиот внес и потрошувачката на енергија е клучна за спречување на дефицит на енергија или нејзин вишок.
МакронутриентиМакронутриентите, како јаглехидратите, протеините и мастите служат како гориво за извршување на физичката активност.
ЈаглехидратиЈаглехидратите се најважниот извор на енергија за спортистите. Добри извори на јаглехидрати се цели зрна, зеленчук, овошје и млеко.
ПротеиниПротеините ги градат и обновуваат мускулите. За лесна и краткотрајна физичка активност протеините не се основниот извор на енергија. Но, при продолжено вежбање, протеините помагаат во одржување на нивото на гликоза во крвта преку гликонеогенеза во црниот дроб. Добри извори на протеини се месо, живина, риба, јајца, млечни производи, легуменози (грав, леќа, боранија, грашок) и јаткасти плодови.
МастиМастите се потребни за да ги апсорбираат масно растворливите витамини (A, D, E, K), го снабдуваат организмот со есенцијални масни киселини и ги заштитуваат виталните органи. Добар извор на масти претставуваат месото и живината, рибата, јатките, семињата, млечните производи и растителните масла.

МикронутриентиИако има многу витамини и минерали кои се потребни за одржување на добро здравје, спортистите посебно внимание треба да обрнат на консумирање на соодветно количество на калциум, витамин D и железо. Калциумот е битен за здравјето на коските, нормалната ензимска активност и мускулната контракција. Калциумот се содржи во разновидна храна, како млеко и млечни производи, брокула, спанаќ и др. Витаминот D е потребен за здравјето на коските и е вклучен во апсорпцијата на калциумот. Храната во која е присутен овој витамин е риба, жолчка, млеко и печурки. Железото е битно за транспорт на кислород во ткивото. Момчиња и девојчиња на возраст од 9 до 13 години би требало да внесуваат 8 мг/ден железо за да се спречи создавање на анемија. Адолесцентите од 14 до 18 години имаат потреба од повеќе железо, до 11 мг/ден за машки и 15 мг/ден за женски. Храна богата со железо вклучува месо, морска храна, легуминози, зелен листест зеленчук и суво овошје.
ТечностиВрз спортската изведба може да влијае и она што спортистот го пие ,на кој начин го конзумира тоа и во кое време. Течностите помагаат во регулирање на телесната температура и го надополнуваат губитокот на пот при вежбање. Кога има повисоки температури и поголема влажност, спортистот повеќе се поти и потребни е поголема количина течности за да остане хидриран. Дехидрираноста може да го намали перформансот и да го зголеми ризикот за топлотен удар. За добра хидрација битен е режимот на земањето на течности, односно, кога и колку вода се внесува за правилно надополнување на загубите на вода во текот на физичката активност и за регулирање на телесната температура. Количеството на течност кое е потребно зависи од повеќе фактори, вклучувајќи ги возраста и волуменот на телото. Потребно е да се консумира од 400 мл до 600 мл ладна вода, 2 до 3 часа пред физичката активност. За време на спортувањето, треба да се консумираат од 150 мл до 300 мл течност на секои 15 до 20 минути. При тренинзи или натпревари кои траат помалку од еден час консумирањето на вода е доволно, а доколку траат повеќе од еден час и/или се одвиваат на место со повисока температура и влажност, препорачливо е да се внесуваат спортски напитоци кои содржат јаглехидрати и натриум хлорид за да ги надоместат губитоците на енергија и електролити. По физичката активност, спортистот би требало да прими доволно течност за да ја надополни изгубената пот за време на вежбањето. Ова значи дека е потребно внесување на течност отприлика 1.5 литри на еден килограм изгубена течност.
Храна за опоравувањеХраната за опоравување би требало да се консумира во рок од 30 минути по вежбањето а потоа повторно во рок од 1 до 2 часа по физичката активност, со цел да се снабдат мускулите со гликоген за да се овозможи соодветно опоравување. Оваа храна треба да биде богата со јаглехидрати и протеини, како на пример јогурт со овошје.
Планирање на оброцитеГенералните препораки се внесување на оброци минимум 3 часа пред тренингот/натпреварот за да се овозможи добра дигестија и да се минимизираат гастроинтестиналните тегоби за време на вежбањето. Оброците треба да се содржат јаглехидрати, протеини и масти. Внесот на диеталните влакна треба да селимитира. Високомасните оброци треба да се избегнуваат пред вежбањето. Ужинката треба да се консумира од 1 до 2 часа пред физичката активност. Во текот на спортувањето, особено ако тренингот или натпреварот трае подолго од 1 час, треба да се земе мала ужинка за надополнување на енергија. За тренинг или натпревар кој се одржува рано наутро, 1 до 2 часа пред настанот треба да се консумира мал, лесен оброк како ужинка или течен оброк, со цел да не се преполни стомакот. Потоа, по тренингот или натпреварот, се препорачува консумирање на нормален, полн појадок.

Инженер по прехранбена технологија Вера Кироска

„Заради комплицираност на мојата болест половина од учениците
мислеа дека сум мртов, но д-р Митрев ме спаси“

„Не е само најдобар доктор тој е најдобриот човек на планетава„ – со оваа реченица ни започна разговорот со кумановскиот професор по географија Абдула Љатифи. Повеќе од 40 години тој е во образованието, а неговата најголема радост се учениците.Работниот век му поминува во ОУ „Бајрам Шабани“, а животниот век веќе на двапати го продолжува во Специјалната болница по хируршки болести „Филип Втори“. На 19-ти овој месец кај Љатифи е направена интервенција со поставување на два стента на аортата заради нејзина аневризма, комплицирана состојба со голем ризик по животот. Неговото прво даоѓање во нашата болницата е пред 6 години кога од страна на д-р Митрев му се поставени 4 бајпаса:
„По првата операција мојот живот со 4 бајпаса е ист како и пред тоа. Се чуствував феноменално, немав никакви проблеми, на контроли доаѓав редовно, живеев нормално. Но, во последната недела од месец мај почувствував до тогаш за мене не позната болка во желудникот. Беше утро , мислев причина за тоа е мојата лоша навика да не појадувам. Каснав нешто со надеж дека болката ќе помине. Но таа се засилуваше и се ширеше од стомакот кон градите. Стануваше неподнослива и морав да заминав на лекар во моето Куманово. По неколку испитувања направени од мојот кардиолог во Куманово ми беше сурегирано дека треба да се направи операција. Во кумановската болница немаше слободен термин, иста беше сликата и со Клиниката за кардиологија во Скопје. Се обидов и во Тетово, но секаде требаше да се чека. По инсистирање на мојата ќерка која е медицинска сестра дојдов во „Филип Втори“.

Да знаев дека овие интервенции се покриени од страна на ФЗОМ ни секунда не ќе размислував каде да се оперирам, благодарен сум што заради таа финансиска поволност можев да го одберам најдобриот. Кога дојдов овде во болницава со пуштањето на првата инфузија болките ми се смирија можам да кажам и ми исчезнаа. Бев подготвен за интервенцијата, чуствував голем оптимизам и навистина целиот тим на лекари и медицински персонал има огромен придонес за таа моја безгрижност. Знам дека во 18:00 часот почна интервенцијата а кога заврши не знам. Кога се освестив бев најсреќниот човек на светот, немаше порадосен ден во мојот живот од тој 19-ти јули“. Разговорот со даскалот по географија не можевме да го завршиме а да не прашаме дали денеска децата учат географија. Тој ни одговори: „ Не, децата денеска не учат географија, се што учат, учат од нивните паметни телефони ,така е тоа во овој век. Учениците си ги сакам највеќе, иако половина од нив мислеа дека сум мртов заради тешката дијагноза, но д-р Митрев ме спаси“.

За интервенцијата кај г-дин Љатифи зборувавме со Академик д-р Жан Митрев, тој вели дека случајот бил комплексен, но се завршил со одличен исход:
„ Извршена е интервенција со поставување на два стента на аортата која беше во многу лоша состојба. Не само што имаше аневризма туку истата имаше и извиткување , што дополнително ја комплицираше ситуацијата. Неговата аорта беше комплексно и извиткана и проширена, а тој беше континуирано со болки, се наоѓаше во состојба пред руптура на аневризмата, така што двата стента беа неопходни. Со тоа е покриен долг сегмент од аортата, практично од рамото до дијафрагмата. Заради извиткувањето мораше да се постави и вториот стент за да може да се покрие целата аорта во тој предел и каде што е извиткана, за да има добро налегнување на протезата на здравиот дел од аортата. Ова е модерен начин на лекување со ендоваскуларни стентови. Тоа се специјални стентови кои претходно се мерат и се подесуваат според пациентот. Ова ние и порано го имаме изведувано кај многу пациенти, но кај г-дин Љатифи имаме класичен случај на пациент со огромна торакална аневризма која е решена со торакални стентови. Радува фактот што трошоците за оваа интервенција беа покриени од ФЗОМ. Единствена работа која е проблематична во однос на пациентите е во тоа што ФЗОМ до сега тие тришоци не ги покриваше, а истите се огромни за тие протези и не се во можност сите пациенти да ги платат. Инртервенцијата помина одлично, пациентот е во одлична кондиција и физичка и психичка и за два дена си замина дома. Интервенцијата траеше помалку од еден час, без никакви компликации, од почеток до крај. Голем број на пациенти кои се во таа висока ризична група може да имаат бенефит од вакви интервенции. Пристапот секогаш е индивидуален, кај некој може да се реши проблемот со 4, кај некој со поставување на 1 стент. Се надевам дека и понатаму разбирањето и соработката со ФЗОМ ќе биде на ова рамниште, за да можат пациентите и во иднина своите проблеми да ги решаваат на тоа ниво и со најмал можен ризик“.

Витамин Д – карактеристики и улога во организмот

Витаминот Д или т.н антирахитичен витамин заедно со паратироидниот хормон ја регулира ресорпцијата на калциум и фосфор во плазмата.Витаминот Д во организмот се создава во кожата во вид на провитамин а под дејство на сончевата УВ светлина се трансформира во витамин Д. Нашата кожа кога е изложена на директни сончеви зраци создава доволно количество на витамин Д, и токм изложеноста на сонце е најсигурен начин за истиот да се синтетизира.

Витаминот Д може да се внесе во организмот и преку храната . Најприсутен е во рибиното масло, млеко и млечни производи, жолчка од јајце. Во доволна количина го нема ниту во една намирница од нашата секојдневна исхрана и затоа речиси е невозможно потребите да се задоволат со внесување на истиот преку храна, па истите се надополнуваат со изложување на сонце. Препорачана дневна доза (според RDA) е од 5-10 мг.

Примарната улога на Витамин Д во организмот е во правилна апсорпција на калциумот и фосфорот во организмот, со што игра примарна улога во оформувањето на коските. Придонесува за нивно зацврстување, здрави заби како кај децата така и кај возрасните.Недостаток на Витамин Д доведува до пореметување на метаболизмот на калциум и фосфор во организмот со што доаѓа до општа деминерализација на коските, болки во коските, слабост во мускулите и почести спонтани фрактури.Најтешко пореметување предизвикано од недостаток на Витамин Д е болеста рахитис.Тоа е метаболичка болест на коските, најчесто се јавува кај деца и затоа внесот на витамин Д кај децата треба да биде редовен.Недоволно количество на витамин Д кај жените во менопауза го засилува процесот на остеопороза и е голем ризик за настанување на фрактури.

Затоа одржување на нормална концентрација на Витамин Д посебно кај постари мажи и жени е примарен фктор во превенција и третман на остеопорозата.Актуелни препораки за количеството кај возрасни се: Дневно оптимално да се внесуваат 800 IE (повисоките концентрации се токсични а помалите не се ефикасни)Намалено ниво на витамин Д е состојба која алармантно се зголемува секоја година. Речиси 40% од населението после 40 година од животот има намалено ниво на Витамин Д.Статусот на витамин Д во организмот се одредува со мерење на нивото на 25 (OH) D во серумот.Истиот се препорачува да се проверува уште на почетокот на менопаузата, како еден од начините за превенција од остеопороза, зашто хроничен недостаток на витамин Д неможе да се реши преку ноќ и потребен е подолг временски период истиот да се надокнади.

Подготвил:Дипл.инж.по биохемија Црвенпанова Александра

Консумација на засладени напитоци како причина за зголемена смртност од дијабет и кардиоваскуларни болести

Во период од 1980-2010 година на повеќе од 600.000 испитаници во 51 земја спроведени се 62 иследувања поврзани со консумацијата на засладени напитоци.Иследувањата се фокусирани на смртноста предизвикана од дијабет, кардиоваскуларни болести и малигните тумори.Во засладени напитоци се вбројуваат газираните засладени сокови, засладени ледени чаеви, енергетски напитоци, овошни засладени сокови и домашни овошни сокови.Резултатите од студиите покажале дека консумацијата на засладени напитоци била причина за смрт предизвикна од дијабет кај 130.000 испитаници, од кардиоваскуларни болести кај 45.000 и кај 6.000 од малигни тумори.Утврдено е дека кај адолесцентите кои консумираат засладени напитоци хроничните болести се во поголем пораст отколку кај возрасните.Истражувањата укажуваат на фактот дека во сиромашните земји и земјите во развој потрошувачката и смртноста поврзана со консумација на засладени напитоци е за 70% поголема во однос на развиените земји. Земјите на Латинска Америка и Мексико го држат приматот во одонос на консумацијата на засладени напитоци.Редуцирање на консумацијата на засладени напитоци треба да биде глобален приоритет со цел спречување на морталитетот поврзан со оваа штетна диететска навика.