Секоја година високите температури штетат на здравјето на многу луѓе, особено на повозрасните. Tоплотниот бран може да предизвика исцрпеност, срцев удар или конфузија и може да ги влоши постоечките состојби како што се кардиоваскуларните и респираторните заболувања.
Екстремно високите температури имаат широко распространето влијание врз здравјето на луѓето, земјоделството, екосистемите и инфраструктурата. Тие предизвикуваат и разорни шумски пожари, како оној што избувна во нашата земија во Берово и во Грција пред само неколку дена.
Претставници на Светската метеоролошка организација соопштија дека е забележано невообичаено покачување на температурите кои достигнале и повеќе од 30 степени во Норвешка и други делови од северна Европа, предизвикувајќи сушење и шумски пожари. Според нив се очекува зголемување на топлотните бранови. Сепак треба да се знае дека нивното влијание врз здравјето во голема мера може да се спречи или ублажи.
Општи совети кои треба да се применуваат за време на топлотен бран Според Светската здравствена организација пожелно е следното:
Следете ги препораките на вашите локални здравствени органи.
Одржувајте го вашиот дом разладен со редовно проверување на температурата. Идеална температура, треба да се биде под 32°C во текот на денот и 24°C навечер.
Затворете ги прозорците преку ден и спуште те ги ролетните. Отворајте ги прозорците само навечер и рано наутро.
Престојувајте во најладната просторија во вашата куќа, особено ноќе. Избегнувајте излегување во најтоплиот период од денот.
Доколку можете, избегнувајте напорна физичка активност.
Останете во сенка.
Не оставајте деца или животни во паркирани возила.
Одржувајте го вашето тело ладно и хидрирано. Правете ладни тушеви или бањи. Носете лесна, широка облека изработена од природни памучни материјали. Носете капа или шешир со широк обод и очила за сонце. Користете лесни постелнини и чаршафи, без перници, за да избегнете акумулација на топлина. Пијте течности редовно, но избегнувајте алкохол и премногу кофеин и шеќер. Не се прејадувајте, јадете помали оброци и почесто. Избегнувајте храна која е богата со протеини.
Доколку примате лекови, консултирајте се со вашиот лекар како тие лекови можат да влијаат на терморегулацијата и балансот на течности.
Чувајте ги лековите на температура под 25°C или во фрижидер (прочитајте ги упатствата за чување на пакувањето).
Секогаш бидете во контакт со вашиот лекар доколку имате хронична здравствена состојба или земате комбнирана терапија од повеќе лекови.
Доколку вие (или другите лица околу вас) се чувствувате лошо, имате вртоглавица, слабост, вознемиреност, интензивна жед или главоболка, побарајте помош. Одберете поладни места што е можно поскоро и измерете ја температурата на вашето тело. Пијте вода или овошен сок за да се хидрирате. Веднаш одморете се на ладно место ако имате болни мускулни грчеви; пијте орални раствори за хидратација кои содржат електролити; и побарајте помош ако топлотните грчеви траат повеќе од еден час.
Посетете го вашиот лекар ако почувствувате невообичаени симптоми или ако симптомите продолжат.
Ако некој има топла сува кожа, делириум/блада, има напади и/или е во несвест, веднаш контактирајте лекар или викнете брза помош.
Синдромот на полицистични јајници (PCOS polycystic ovarian syndrome) е гинеколошко хормонално заболување кое се јавува кај жените во репродуктивна возраст. Жените со овој синдром често имаат ретки или продолжени менструации, имаат високи нивоа на машки хормони (андрогени) и често јајниците имаат голем број на мали цисти до 10mm (фоликули) кои не успеваат да ги ослободат јајце клетките во средината на менструалниот циклус. Точната причина за PCOS е непозната. Раната дијагноза и терапија заедно со регулирање на телесната тежината може да го намалат ризикот од долгорочни компликации како што се дијабетес тип 2 и срцеви заболувања.
Симптомите на PCOS често се појавуваат во адолесценцијата, но понекогаш PCOS се развива подоцна, на пример, како резултат на значително зголемување на телесната тежина.
Симптомите на PCOS може да варираат, но најчесто се следниве:
Нередовни менструации – Ретки, неправилни или продолжени менструални циклуси се најчестиот знак на PCOS.
Вишок андроген – Влакна на лицето и телото (хирзутизам), а понекогаш акни и ќелавост од машки тип.
Полицистични јајници – Јајниците може да бидат зголемени, со голем број на неруптурирани фоликули, односно јајниците не функционираат нормално. Знаците и симптомите на PCOS обично се манифестираат во потешка форма доколку имате прекумерна тежина.
Причини
Точната причина за PCOS е непозната. Фактори кои се идентификувани дека можат да играат улога се:
Вишок на инсулин. Инсулинот е хормон произведен во панкреасот кој им овозможува на клетките да користат шеќер. Ако вашите клетки станат отпорни на дејството на инсулинот, тогаш нивото на шеќер во крвта се зголемува и вашето тело произведува повеќе инсулин. Вишокот на инсулин може да го зголеми производството на андрогени, предизвикувајќи тешкотии со овулацијата.
Хронично ниско ниво на инфламација. Овој термин се користи за да се опише производството на инфламаторни маркери што ги стимулира полицистичните јајници да произведуваат андрогени, што може да доведе до проблеми со срцето и крвните садови.
Наследност. Истражувањата сугерираат дека одредени гени може да се поврзани со PCOS.
Вишок андроген. Јајниците произведуваат високи нивоа на андрогени, што резултира со хирзутизам и акни.
Компликации
Неплодност
Гестациски дијабетес или висок крвен притисок
Спонтан абортус или предвремено породување
Метаболен синдром – група на состојби вклучувајќи висок крвен притисок, висок шеќер во крвта и абнормални нивоа на холестерол или триглицериди кои значително го зголемуваат ризикот од кардиоваскуларни болести
Дијабетес тип 2 или преддијабетес
Депресија, анксиозност и нарушувања во исхраната
Абнормално крварење од матката
Рак на слузницата на матката (рак на ендометриумот)
Терапија
Терапијата за PCOS се фокусира на индивидуалните проблеми и потреби, како што се неплодност, хирзутизам, акни или дебелина. Промени на животниот стил Намалување на телесна тежината преку нискокалорична диета во комбинација со умерени активности за вежбање. Губењето тежина, исто така, може да ја зголеми ефикасноста на лековите за PCOS и може да помогне при неплодност.
Лекови
Регулација на менструален циклус:
Комбинирани апчиња за контрацепција. Таблетите кои содржат естроген и прогестин го намалуваат производството на андрогени и го регулираат естрогенот.
Прогестинска терапија. Земањето прогестин 10 до 14 дена на секои еден до два месеци може да го регулира менструалниот циклус и да штити од рак на ендометриумот.
Лечење на неплодност, стимулатори на овулација како Кломифен, Летрозол (Фемара), Гонадотропини Метформин. Лек за дијабетес тип 2 ја подобрува инсулинската резистенција и го намалува нивото на инсулин. Анти андрогени како Спиронолактон (Алдактон). Овој лек ги блокира ефектите на андрогените на кожата. Спиронолактонот може да предизвика вродени дефекти, затоа е потребна ефикасна контрацепција додека го земате овој лек.
За да ги намалите ефектите од PCOS, обидете се:
Да ја регулирате својата тежина. Губењето на тежината може да го намали нивото на инсулин и андрогени и може да ја врати овулацијата.
Да го ограничите внесот на јаглехидратите.
Да бидете активни. Вежбањето помага да се намали нивото на шеќер во крвта. Ако имате PCOS, зголемувањето на вашата дневна активност може да ја третира, па дури и да спречи резистенција на инсулин.
Во однос на досегашните напади и обвинувања со кои се соочуваме овие денови, би сакале да го истакнеме следното:
Во Клиничката болница Жан Митрев Скопје не се вршени клинички испитувања, а објавената публикација не е и не може да претставува клиничко испитување. Всушност, станува збор за научен труд со сублимирани лабораториски резултати и искуства од употреба на оваа метода за лекување.
Клиничко испитување на медицинските средства претставува откривање, односно потврдување на безбедноста на медицинските средства, нивната корисност и усогласеност со општите и посебните услови во согласност со намената дефинирана од страна на прозиводителот, а спонзорот на клиничкото испитување или неговиот овластен претставник е должен да го пријави клиничкото испитување во Малмед. Во овој контекст, Клиничка болница Жан Митрев Скопје ниту вршела проверка на безбедноста на медицинското средство за хемофилтрација (бидејќи тоа е обврска на производителот на медицинското средство), ниту пак е спонзор или овластен претставник за да може да пријавува, да бара или добива дозволи за вршење на клинички испитувања.
Употребата на медицинското средство за хемофилтрација е начин на лекување, а секоја употреба на медицинско средство не е и не може да претставува клиничко испитување.
Пред се, ние лекувавме пациенти од последиците предизвикани од КОВИД-19 вирусот со сите дозволени ресурси, меѓудругото и со помош на хемофилтрација -метода која е меѓународно сертифицирана.
За употребата на ова медицинско средство (филтри), Клиничката болница Жан Митрев Скопје има соодветни дозволи и одобренија од страна на надлежните органи, кои ги набавила како купувач согласно склучен договор за купопродажба, и ги употребувала како купувач – за лекување, а не како спонзор.
Според договорот за купопродажба на медицинското средство, Клиничката болница Жан Митрев Скопје не е определена како истражувачки центар, за што е потребно да има посебен договор со продавачот за клиничко испитување согласно соодветниот Правилник од Министерството за здравство, ниту пак е овластен подносител на пријава за клиничко испитување согласно законските прописи.
Од продавачот на медицинското средство (апаратот) на Клиничката болница Жан Митрев Скопје му е предадено и Решение со кое се дозволува продажба и користење на тоа средство, што подразбира дека продавачот/производителот обезбедил соодветен документ за сообразност.
Оттаму, Клиничката болница Жан Митрев Скопје како и другите здравствени установи кои купиле и користат вакво средство не се надлежни да вршат било какво испитување на ова средство чија употреба претходно веќе ја одобрил надлежен државен орган.
Потенцираме дека податоците извадени од веб-страници во други дражви и други здравствени системи не се предвидени како доказ дека се врши клиничко испитување според прописите за клиничко испитување во РСМ. Без оглед на тоа како некој сака да ги толкува нашите објавени стручни трудови и споделени искуства од лекување, тоа не претставува системско клиничко испитување.
Во однос на интрахоспиталните инфекции (ИХИ), појаснуваме дека Клиничка болница Жан Митрев Скопје, ги исполнува сите пропишани обврски за заштита на населението од заразни болести во однос на ИХИ односно: има донесена Одлука за именување на членови на Kомисија за интерхоспитални инфекции, има донесено Програма за контрола и превенција на ИХИ за 2021 до 2023 година, има изготвени Критерими за иницирање на истрага на ИХИ, врши контрола на хигиената, има изготвен План за контрола на ИХИ, Методологии за надгледување на ИХИ, систем за надзор на ИХИ, и ги поседува сите други пропишани поединечни акти според прописите за заштита на населението од заразни болести.
Клиничка болница Жан Митрев Скопје веќе 22 години работи согласно законите и прописите на оваа држава и така и ќе продолжи.
Затоа сме згрозени од ваквиот исцениран јавен напад, со кој се злоупотребува трагедијата на одредени семејства, креирајќи комплетно искривен приказ на КОВИД19 третманот на пациентите, медицинскиот пристап и институциите кои згрижувале тешко болни пациенти во време на пандемија.
Напоменуваме дека, во нашата здравствена установа се лекувани голем број на пациенти од КОВИД-19, а само кај дел од нив е користена хемофилтрација, по оцена на одговорните лекари за секој конкретен случај одделно. На пациентите кај кои не е вршена хемофилтрација им се вратени претходно авансираните парични средства за хемофилтрација, за што постои уредна книговодствена документација. Навистина не ни е јасно зошто не се пишува за сите оние успешно излекувани пациенти од КОВИД – 19 кои биле примени со најтешка клиничка слика, а токму поради лекувањето со хемофилтрација нивните животи биле спасени.
Продолжуваме крајно професионално и одговорно да ја извршуваме здравствената дејност во интерес на нашите пациенти. Ги охрабруваме сите инспекциски органи, како и многупати досега да ги извршат сите потребни контроли и надзори, на кои ќе им биде доставена целокупната документација со која располагаме, со цел надлежните стручни органи да ги побијат сите невистини и небулози кои беа изнесени во јавноста.
Би сакале да ве известиме дека во последните неколку денови одговорните лица од Клиничката болница Жан Митрев се во контакт со инспекциските служби од МАЛМЕД, ДСЗИ, како и Основното Јавно Обвинителство (ОЈО) и МВР, со цел достава на бараната документација. Како и до сега, во интерес на утврдување на фактичката состојба, остануваме на располагање за соработка со сите официјални државни органи.
Ги повикуваме медиумите и сите страни од интерес да се воздржат од предврмено донесување заклучоци и изнесување разни шпекулации.
За прв пат во Македонија и единствено во лабораторијата за генетика и персонализирана медицина во Жан Митрев Клиника, се воведе преимплантационен генетски скрининг (PGS – preimplantation genetic screening) за хромозомски абнормалности на ембрионите култивирани при in vitro оплодување во рана фаза.
М-р Марија Ѓорѓиевска и Д-р Горан Кунгуловски нѐ запознаваат подетално со оваа анализа и бенефитите од нејзината примена.
Се работи за тест со кој може да се детектираат намален/зголемен број на хромозоми (анеуплоидии), како и присуство на поголеми делеции/дупликации. Резултатите од овој скрининг овозможуваат да се направи приоритизација на ембрионите, односно стручниот тим од гинеколози, in vitro специјалисти и ембриолози да донесе одлука за тоа кој ембрион е најдобар за трансфер. Со други зборови, се овозможува попрецизен пристап во in vitro оплодувањето со што се зголемуваат шансите за успешна бременост. Овој тест е соодветен за ембриони добиени со Intracytoplasmic Sperm Injection (ICSI) методот.
Како функционира овој тест?
Со преимплантационото генетско тестирање се прави скрининг за специфични хромозомски абнормалности преку анализа на ембрионален примерок. Земањето на ембрионалниот примерок треба да е изведено од добро обучени ембриолози во лабораторија за in vitro фертилизација. Самиот процес на земање примерок од ембрионот може да е инвазивен или неинвазивен, а примероците и од двете постапки на земање се соодветни за анализа во нашата лабораторија:
При неинвазивната постапка материјал за анализа е самиот медиум во кој се култивира ембрионот. Во овој медиум се наоѓа слободна DNA (cell free DNA) која потекнува од трофоектодермот и/или внатрешната клеточна маса на самиот ембрион. Овој начин на земање примерок е неинвазивен и воопшто не го загрозува интегритетот на самиот ембрион. Еден недостаток на оваа постапка е оскудното количество на DNA за анализа, што во некои случаи може да резултира со неконклузивни резултати.
При инвазивната постапка материјал за анaлиза се една или неколку клетки од ембрионот, кои се земаат по пат на негова биопсија во 3тиот или 5тиот ден од неговиот развој. Оваа постапка на земање примерок е инванзивна и при нејзиното практикување постои одреден процент на ризик за прекин на развојот на ембрионот по извршена биопсија (обично овој ризик е 1-5%, но зависи и од in vitro лабораторијата). Со оваа постапка обично се добива доволно количество на DNA за анализа на ембрионот, меѓутоа еден недостаток е самата инвазивност на процедурата.
Понатаму, од материјалот на ембрионот се изолира DNA која се умножува (амплифицира), а потоа се секвенционира со методот на масивно паралелно секвенционирање со ниска покриеност. Со биоинформатичка анализа на податоците добиени од секвенционирање се добива податок за тоа дали во примерокот има нормален број на хромозоми или пак се детектираат некои хромозомски анеуплоидии (зголемен или намален број на хромозоми). Покрај анеуплоидиите, со овој тест се детектираат и делеции/дупликации поголеми од 8Mb (мегабази). Во одредени случаи каде има индикација за хромозомски промени помали од 8Mb се прави последователна и соодветна анaлиза на конкретните региони од интерес, со која може да се детектираат и помали промени, односно промени и од над 2,5Mb.
Зошто преимплантационен генетски скрининг најчесто се препорачува за парови кои имаат утврдени хромозомски дефекти или неправилен кариотип?
Кај парови кои имаат потешкотии во остварување на бременост и добивање на здраво потомство, често се утврдува присуство на хромозомска абнормалност, како на пример балансирана транслокација. Овие хромозомски промени најчесто не водат до нарушено здравје на индивидуата која ги носи, но при несоодветно делење на хромозомите во гаметите (јајце клетки или сперматозоиди) може да настане пренесување на небалансиран хромозомски материјал. Притоа, при зачнување може да се пренесе хромозом кој има дуплиран сегмент или сегмент кој недостасува, што може да резултира со неуспешна имплантација, спонтан абортус или пак раѓање на дете со хромозомска болест.
In vitro оплодувањето и преимплантациониот генетски скрининг се честа опција која се препорачува за овие парови и се користи како еден вид „третман“ за добивање на здраво потомство. Анализата на генетскиот материјал од ембрионите добиени со постапката на in vitro оплодување овозможува да се одреди кои од ембрионите имаат хромозомска абнормалност, а кои се соодветни за трансфер во матката на мајката. На овој начин се минимизира неуспешен трансфер на ембриони за кои не се очекува да резултираат со целосна бременост и раѓање на здраво дете.
За кои други парови овој тест е корисен?
Најновите истражувања укажуваат дека голем број на ембриони добиени со in vitro оплодување се всушност анеуплоидични (60-90%), што се смета и како причина за големиот број на неуспешни трансфери или спонтани абортуси при овој процес. Поради тоа, преимплантационото генетско тестирање е корисно за секој пар кој оди низ процесот на in vitro оплодување. Тоа значи дека покрај паровите кои имаат дефиниран хромозомски дефект, овој тест се препорачува и за:
парови со нормални кариотипови кои имаат повторувачки спонтани абортуси
парови со повторувачки неуспех за имплантација
парови каде мајката има напредната возраст или таткото има тежок машки фактор.
Дали со овој тест може да се откријат генски промени кои се одговорни за наследни болести во фамилијата?
Најчеста причина за наследни болести се промени во неколку или само една буква од генетскиотт код на една индивидуа. Ваквите промени се премногу мали (т.н. точкасти) и методот кој се користи за детекција на големи хромозомски абнормалности (масивно паралелно секвенционирање со ниска покриеност) е несоодветен за анализа на ситни региони од геномот. Сепак постојат други методи кои може да се користат по збогатување на изолираната ембрионална DNA и да се добие податок за конкретен генски дефект кој е познат во фамилијата. За оваа анализа да биде успешна, потребно е најпрво да се знае кој е точниот генски дефект одговорен за болеста во фамилијата и да се дизајнираат соодветни т.н. „проби“ за него. Поради тоа, оние парови кои имаат одредена наследна болест потребно е да се обратат во нашата лабораторија, по што ние ќе го разгледаме случајот и соодветно ќе ги упатиме во нивните можности.
Инаку, во нашата лабораторија моментално се работи на развој на метод за детекција на точкасти промени и тоа во ембрионален материјал добиен од неинвазивен начин на земање на примерок, па се надеваме дека во иднина ќе зборуваме и за тоа.
За повеќе информации пишете ни e-mail на genetskalab@zmc.mk или пак јавете ни се на +389 70 285 751.
Имајќи во предвид дека деновиве во медиумите се објавени невистинити и наведувачки информации поврзани со работата на Клиничката болница Жан Митрев и Академик д-р Жан Митрев би сакале да ја известиме целокупната јавност, медиумите и нашите пациенти за следното: Клиничката болница Жан Митрев успешно работи за добробит на граѓаните веќе 22 години, нудејќи им услуги сертифицирани по светски стандарди, професионална грижa во насока на подобрување на здравјето, што е докажано во безброј успешни случаи. Ваквиот пристап продолжи да се применува и во текот на светската пандемија предизвикана од страна на вирусот КОВИД-19, во кој период клиниката со многу труд, волја и неизмерно себевложување од своите вработени придонесе за спасување на огромен број човечки животи.
Навистина сме згрозени од тенденциозниот говор на омраза употребен кон нашата институција, како и од неточните наводи, односно од фабрикуваните информации кои единствено се насочени кон креирање на лажна слика во пошироката јавност за работата на Клиничката болница Жан Митрев. Очигледно е дека овие лажни информации се креирани со намера за целосно искривување на фактите кои се однесуваат на долгогодишната успешна работа на Клиничката болница Жан Митрев, каде што работат повеќе од 400 стручни и професионални лица под раководство на д-р Жан Митрев.
Изнесените невистинити квалификации пласирани низ одредени медиуми деновиве се насочени кон намерно нарушување на честа и угледот на Клиничката болница и воопшто не кореспондираат со вистината. Истите се вознемирувачки и за нашите пациенти, целиот наш тим и нивните блиски кои посветено и чесно работат сите овие години. Ние како институција практикуваме исклучиво медицина базирана на докази. Од самиот почеток, но и во иднина ние бевме и ќе останеме професионални во вршењето на својата деловна активност и ќе продолжиме грижливо и стручно да им помагаме на нашите пациенти за целосно подобрување на нивното здравје.
Нашите следни чекори ќе бидат во насока на искористување на сите правни можности согласно законите, а со цел да се спречат овие и сите следни вакви и слични неосновани напади на нашата институција.
И летово децата со своите родителите во периодот од 1 до 7 јули уживаа во летниот камп ,,Моето срце во сите бои,,. Кампот е организиран традиционално од нашиот тим психолози: лиценциран психотерапевт и Доц. д-р Кристина Егуменовска, лиценциран психолог и специјализант по психотерапија Александра Петроски и лиценциран психолог, специјализант по психотерапија и практичар по невро-лингвистичко програмирање Марија Аџиоска, во соработка со Клубот на Млади на Црвен Крст на град Скопје.
Активностите беа бројни и опфаќаа: утрински физио часови, работилници и игри, со цел децата, но и нивните родители да знаат и искусат дека нивниот физички, емотивен и социјален развој ни е важен и по напуштањето на болницата.
Свој придонес за успешна реализација на овој камп камп дадоа: д-р Иван Милев-специјалист по педијатрија субспецијалист кардиолог, д-р Ѓорѓи Филев-специјалист педијатар-неонатолог, сестра Весна Милев и Блаже Арсов дипломиран физиотерапевт, специјалист за рехабилитација при травматологија, ортопедија и хирургија. Беа доделени и пригоди подароци од брендот Ортомол од страна на Николина Мишева претставник од Фила-Фарм.
Кампот немаше да се реализира без големата поддршка на д-р Митрев, кој заедно со Црвениот Крст овозможува сиве овие години бесплатно сместување за дечињата и родителите. Погледнете дел од неповторливата атмосфера ❤
Светската пандемија на Ковид-19 донесе низа здравствени проблеми, што го менуваат животот на прележаните пациенти. Вирусот покажа дека може да го погоди секој систем во телото, вклучувајќи ги респираторниот, кардиоваскуларниот, гастроинтестиналниот, невролошкиот, мускулно-скелетниот, бубрежниот, дерматолошкиот, ОРЛ и хематолошкиот, може да влијае на менталното здравје, да донесе расеаност, хроничен замор и болки. Со проф. д-р Милка Клинчева од клиничката болница „Жан Митрев“ поразговаравме за постоковидниот период и компликациите што може да ги донесе вирусот.
Пандемијата со Ковид-19 донесе низа здравствени проблеми, како резултат на постковидната состојба, што се манифестираат на најразличен начин. Кои се најчестите компликации со кои се соочуваат пациентите кои прележале инфекција со вирусот Ковид-19?
Постковид-синдромот се дефинира како „присуство на знаци и симптоми, кои се јавуваат во текот и по прележување инфекција со Ковид-19 и продолжуваат 12 недели (три месеци), а притоа не се објаснуваат со друга дијагноза. Голем дел од постковид-компликациите се поврзани со кардиопулмоналниот систем. Кардијалните проблеми вклучуваат: миокардитис, перикардитис, аритмија и исхемија. Додека, пак, најчестите пулмонални компликации вклучуваат: бактериска пневмонија, пневмоторакс и плеврална ефузија. Други системски постковид-симптоми вклучуваат: замор, главоболка, болки по телото, диспнеја, анксиозност и депресија. Исто така, можат да се појават и синдромот на Гилен-Баре, енцефалитис, полиневропатија, депресивен синдром, делириум и психоза, кои се најчестите невропсихијатриски компликации. Длабока венска тромбоза и белодробна тромбемболија, како и акутна бубрежна слабост се исто така можни компликации. Затоа е потребно да не се занемарува појава на какви било симптоми и да се консултира лекар.
Кардиоваскуларните компликации се честа постковид-компликација. Како и зошто е засегнат кардиоваскуларниот систем од инфекцијата што најмногу ги напаѓа белите дробови?
Вирусот Ковид-19 се врзува за трансмембранскиот рецептор ангиотензин конвертирачки ензим 2 на клетките домаќин: пневмоцити, макрофаги, ендотелни клетки, миокардни клетки (мускулните клетки на срцето), водејќи до инфламација (воспаление) и мултиорганска слабост. Инфекција на ендотелните клетки води до микро- и макро-васкуларни нарушувања. Овие нарушувања можат да доведат до дестабилизација на атеросклеротски плак и развој на акутен коронарен синдром (инфаркт на миокардот срцевиот мускул). Инфекцијата на респираторниот тракт со САРС-КОВ 2, особено на пневмоцити тип 2, води до системска инфламација и прекумерна реакција на имунолошкиот систем. Ова води во т.н. „цитокинска бура“, при која се зголемува нивото на цитокините, како што се интерлеукин 6, интерлеукин 7 и интерлеукин 22. Последователно на ова, можно е активираните Т-лимфоцити и макрофаги да го инфилтрираат (засегнат) и инфицираат миокардот (срцевиот мускул). Ова води до развој на воспаление на срцевиот мускул (миокардитис) и оштетување на срцевиот мускул. Покрај индиректното оштетување на миокардот со имунитетот, можна е и директна вирусна инвазија на срцевиот мускул, што води до оштетување на срцевите мускулни влакна и можен развој на аритмии.
Дали и претходно сте дијагностицирале миокардитис и дали постои разлика?
Миокардитисот е позната дијагноза од претходно. Многу различни вируси, меѓу кои е вирусот на грипот (инфлуенца), можат да предизвикаат миокардитис. Воспалението на срцевиот мускул може да биде предизвикано и од многу бактерии (стафилококи, стрептококи), некои паразити, дури и фунги. Патофизиолошкиот механизам на развој на воспаление е сличен кај сите предизвикувачи. Разликата е во честотата на развојот на воспалението. Се смета дека миокардитис може да се развие кај 1% од луѓето кои се заразуваат со вирусот на инфлуенца (грип). За разлика на ова, миокардитис по Ковид-19 се сретнува кај 10 до 15% од луѓето. Нашата статистика го потврдува ова мислење.
Како пациентите можат да препознаат проблеми со срцето по прележување на Ковид-19?
Најчестите симптоми на миокардитис се: забрзана и неправилна работа на срцето, замор, задушување, понекогаш и во мирување, градна болка, малаксаност. При појава на овие симптоми потребно е да се направи кардиолошки преглед, бидејќи истите или слични симптоми се јавуваат и при други кардиолошки дијагнози. Тоа ќе овозможи поставување на вистинската дијагноза.
Раната дијагностика со магнетна резонанса покажала одлични резултати во лекување на низа срцеви заболувања. Што е магнетна резонанса на срце, како се изведува и кои заболувања и неправилности може да ги открие?
Магнетната резонанса на срце претставува златен стандард за дијагностицирање на многу срцеви заболувања, меѓу кои е дијагностицирањето воспаление на срцевиот мускул. Овој метод ни овозможува процена на контрактилната функција на срцето, процена на воспаление, едем и некроза. Присуството и проширеноста на некроза во срцевиот мускул има дијагностичка и прогностичка способност.
Миокардитисот не може да се дијагностицира со ехо на срце. Со ехокардиографијата и присуството на биохемиски маркери може да се постави сомнение за миокардитис, кое треба да се потврди или да се отфрли токму со магнетната резонанса на срце.
Освен миокардитис, со магнетната резонанса на срце можат да се добијат многу информации за структурата и функцијата на срцето, да се дијагностицираат многу кардиомиопатии, вродени и стекнати срцеви маани, процена на ризик од ненадејна смрт, процена на мултисистемски инфламаторен одговор, кој од страна на срцето може да биде во форма на миокардитис, перикардитис (воспаление на обвивката на срцевиот мускул) или транзиторна систолна дисфункција.
Најголемата предност на магнетната резонанса на срце се состои во тоа што е единствен неинвазивен метод, кој ни го покажува квалитетот на срцевиот мускул. Притоа, тоа е безбеден метод, кој користи контрастно средство што може да се користи и кај пациенти со бубрежна слабост.
Кои се следните чекори по дијагностицирање на постковидниот миокардитис?
Најголемиот број случаи се со добра прогноза. Пациентите добиваат терапија за превенција или третман на срцева слабост. Се препорачува мирување и се забранува спортување следните шест месеци. Потешките случаи е потребно да се хоспитализираат.
Кардиоваскуларните болести се најчеста причина за тешки животни компликации, инвалидитет и смрт за огромен број луѓе. Кои чекори треба да ги преземе секој поединец за да се грижи за сопственото кардиоваскуларно здравје?
Секој човек треба да го знае својот ризик за кардиоваскуларни заболувања. Тоа се пресметува врз основа на процена за постојните ризик-фактори, возраст, пол и генетика. Превентивните кардиолошки прегледи се клучни за навремено откривање на можните проблеми. Тие се состојат во прецизна процена на кардиоваскуларниот ризик кај секој поединец. 80% од кардиоваскуларните заболувања можат да се спречат доколку се контролираат ризик-факторите што водат до кардиоваскуларни заболувања. Тука спаѓаат контрола на крвниот притисок, нивото на масти во крвта, нивото на гликемија (шеќер) во крвта, како и одржување на телесната тежина во граници на нормала и, секако, последно, но не и најмалку важно, практикување на редовна физичка активност.
