• 

Единаесети пат, годинава на 25 – ти Септември се одбележува светскиот ден на фармацевтите, а акцентот овој пат е поставен на довербата која пациентите ја имаат токму кон овој здравствен работник.

Целта на означувањето на овој ден е да се постигне поинакво, малку повисоко општествено поставување на оваа професија, на овие здравствени работници кои се активно вклучени во подигнување на свеста за личното здравје. Ден кој го посветуваме за да се потсетиме колку фармацевтот е важен дел од севкупниот здравствен систем.

Фармацевтот е експерт за терапија, преку проверка на соодветноста при комбинирање на истата, советување за начинот на примена и чување, пренесување на точни и проверени информации за лековите на разбирлив начин за пациентот, континуирани совети за имунизација и важноста на истата, особено за време на пандемија, советување за лекови и додатоци кои може да се подигнат без рецепт, ги менаџираат хроничните заболувања преку совети за важноста на терапијата како и континуирано следење на состојбата.

Фармацевтот постојано учи и се надоградува. Тој ги потврдува, проверува, подговтвува и ги издава лековите. Правилната употреба, личната доза согласно потребите на пациентот, е она што спречува лекот да биде отров, во тој процес, главната улога ја завзема фармацевтот. Тој е последниот филтер пред употреба на лекот.

Токму поради овој начин на работа кој пациентите го препознаа и преку низа анкети потврдија, фармацевтот заслужува да му се довери здравјето, а тој како вистински професионален здравствен работник, тоа да го потврди и оправда, преку континуирана грижа кон пациентот.

Сакаме да го честитаме овој ден, на сите фармацевти во нашата земја, со порака да продолжат да бидат здравствените работници на кои пациентите им го доверуваат своето здравје и здравјето на своите најблиски.

Остеопорозата претставува намалување на густината на коските, која може да доведе до кршење (фрактури) на истите и тоа при помали оптоварувања односно при вршење на секојдневни активности. Таа е доминантно метаболно заболување на коските и претставува голем здравствен и социјален проблем. Се смета за асимптомна болест која не јавува симптоми, освен можеби намалување на височината на пациентите и појава на ‘грбка’ на грбот (торакалниот дел).

Намалувањето на густината на коските може да предизивика фрактура на колкот при пад кај повозрасни лица, потоа фрактури на раката (radii loco typico-фрактура на радиус), како и компресивни фрактури на пршлените на ‘рбетниот столб, кај кои всушност се забележува намалување на висината на пршленското тело.

• 

Кои се причините за настанување на остеопороза

• Генетски фактор,
• Рана менопауза,
• Долго недвижење (имобилизација) – пасивен живот,
• Ендокринолошки и хематолошки болести,
• Мала телесна тежина,
• Користење на некои лекови: кортикостероиди, метотрексат,
• Намален внес на калциум.
• Лоши животни навики (алкохол, пушење, голем внес на натриум, кофеин и сл).

Жените се поподложни кон остеопороза. Зошто?

Кај жените остеопорозата е почеста појава поради губење на половите хормони (естроген и прогестерон) кои ги лачат овариумите (јајниците),
Кај мажите дијаметарот на самите коски е поголем за разлика од жените и мажите се бават повеќе со физичка активност или поголема физичка работа која помага за зајакнување на коските.

Статистиката во медицината говори дека кај вертебрални (пршленски) скршеници односот помеѓу жени и мажи е 7:1.

И кај скршениците на колк исто така статистиката е во полза на мажите и тој изнесува 2:1.

Колесови фрактури (скршеници на раката), односот помеѓу жени и мажи е 5:1.

• 

Како да дознаеме дали имаме остеопороза?

Остеопорозата се детектира преку DEXA Scan. Тоа е испитување на густината на коскена маса кое може да биде пропратено и со лабораториски испитувања – маркери за коскено разградување, концентрација на јонизиран калциум и витамин Д.

По јасната детекција остеопорозата може да се лекува. После лекување на остепорозата од 1 година, се прави контролен DEXA Scan и се пратат лабараториските параметри.
Во нашата клиника остеодензитометријата (DEXA Scan) ја прават едуцирани технолози а резултатите ги обработуваат тим на лекари едуцирани за остеодензитометрија, со што ке ја добиете најадекватната терапија и понатамошно лекување.

Снимањето трае кратко, неинвазивно е и безболно. Стандардно се снима левиот колк и пределот на лумбалниот рбет (од првиот до четвртиот лумбален пршлен).
Кај некои состојби, каде што постои предходна операција на рбетниот столб или кога истиот е значително дегенеративно променет, се снимаат двата колка.

Исто така, кај пациенти кои имаат зголемено ниво на паратироидни хормони во крвта, потребно е да се снима подлактицата, како и кај пациенти со поголема телесна тежина до 150 кг. или кај пациенти каде поради други причини неможе да се направат стандардни DXA скенови (протеза на двата колка и изразени дегенеративни промени на рбетот).

Нашиот современ апарат поседува уште две помошни апатки кои помагаат во одлуката дали треба да се започне со терапија. Тоа е FRAX score, кој преку калкулација на факторите на ризик, го калкулира 10-годишниот ризик од скршеници на колкот и големи остеопоротични фрактури.
Друга помошна алатка на овој апарат е TBS, кој врз основа на веке направениот DXA (dexa) скен не запознава и со квалитетот на коските.

Снимањето го правиме на апарат Hologic, последна генерација кој има инсталирано софтвер за FRAX score и TBS.
Посебна припрема за остеодензитометрија не е потребна.

Отомикроскопијата претставува златен стандард во дијагностиката на промените во надворешниот ушен канал и ушното тапанче, а преку него индиректно и проценка на промените во средното уво. Особена важност има во детската возраст бидејќи во услови на ограничена визуелизација го зголемува повеќекратно видното поле и на тој начин овозможува многу подобра проценка во однос на класичната отоскопија.

Дијагностичката метода која најчесто се користи при преглед на надворешниот ушен канал и ушното тапанче е класичната отоскопија. Притоа се користи инструмент во форма на инка, т.н. ушен спекулум, којшто треба да биде адаптиран на големината на надворешниот ушен канал кај пациентот. Користејќи челно осветлување кои се уфрла во ушниот канал се наблудувааат промените во надворешниот ушен канал и тапанчето. Преку овие промени, особено промените на тапанчето можеме индиректно да ги процениме  состојбата  и промените во средното уво. Меѓутоа, особено кај помалите деца, имајќи ја предвид големината на надворешниот ушен канал и просторот којшто можеме да го визуелизираме секако дека е ограничена можноста за попрецизна проценка на локалниот наод.

Затоа многу посоодветна метода која може да се примени во секојдневната оториноларинголошка пракса е и отомикроскопијата/или отомикроскопскиот преглед. Не секоја институција е подготвена да ја понуди оваа опција во склоп на дијагностичките процедури, но за среќа таа е достапна во клиничката болница Жан Митрев и истата ја изведува Прим. д-р Борислав Гогушевски.

Во што се разликува отомикроскопијата во однос на класичната отоскопија?

При изведувањето на отомикроскопскиот преглед/или отомикроскопија  се користи микроскоп којшто има соодветно зголемување кое зависи од техничките карактеристики на самиот микроскоп. На тој начин се добива повекекратно зголемување на видното поле низ ушниот спекулум што овозможува да се утврдат и оние посуптилни  промени кои не се впечатливи при обичниот отоскопски преглед.

Кои се предностите на отомикроскопијата во однос на класичната отоскопија?

Повекекратното зголемување на видното поле при користењето на отомикроскопот овозможува многу попрезицно дефинирање на сите детали во овој сегмент и нуди можност за многу попрецизна дијагностика.

Секако дека и при класичната отоскопија, но особено при отомикроскопијата постои  можност и за помали интервенции во надворешниот ушен канал во смисла на тоалета, чистење на ушниот канал, најчесто од  насобрана ушна маст или церумен, секрет, потоа изведување на  помали интервенции како отстранување на некои мали промени/гранулации, полипи, постоперативна тоалета, евентуално парацентеза односно отворање на средното уво преку мал отвор на тапанчето во одредени случаи на акутни или сериозни воспаленија. Но за разлика од класичната отоскопија при отомикроскопскиот преглед  значително подобрата визуелизација и поголемо видно поле нудат можности за многу поголема прецизност  при  самите  интервенции во простор којшто е екстремно мал.

Отомикроскопијата има особена важност има кај децата бидејќи кај нив е многу помал надворешниот ушен канал, при прегледот се користи помал ушен спекулум, а тогаш е ограничено и видното поле. Тука особено доаѓа до израз предноста на отомикроскопијата, и како дијагностичка метода или при изведувањето на одредени интрвенции.

Атописката егзема е една од најраспространетите кожни болести во светот и една од најпотценетите. Атописката егзема често се отфрла како „само состојба на кожата“, а потребите на пациентите не се решаваат навремено и на соодветен начин.
Затоа заедницата за атописката егзема од пред неколку години се организира со активности за одбележување на 14 септември како ,,Светски ден на атописката егзема,, со цел за да се подигне свеста за болеста и да се проговори за товарот кој таа го носи врз пациентите. Но и за здравствените работници да ја препознаат потребата за нега и третман што е одраз на мулти-димензионалната природа на болеста.

Неколку збора за атописката егзема

Атопискaта егзема односно дерматитис е повеќе од хронична потреба на чешање на кожата проследена со сувост. Атопискиот дерматит влијае на целокупниот живот на пациентите. Тоа е хронична состојба на пруритис која се карактеризира со сува кожа. Најчесто започнува во раната детска возраст и често е придружена со други атопични состојби, како што се астма и алергичен ринокоњуктивитис. Атопискиот дерматитс се појавува кај приближно 20-30% од детската популација и 2-10% од возрасната популација. Кај луѓето со лична или семејна историја на атопија (тенденција за развој на алергиска состојба), многу е поверојатно да се појави и развие атопичен дерматитис.

Атопискиот дерматитис кај децата

Атопискиот дерматит е многу честа болест кај децата. Помеѓу 10 и 15% од новороденчињата заболуваат од атопичен дерматит по првиот месец од животот. За среќа, тоа е исто така заболување кое се лекува. Симптомите може лесно да се контролираат и кај 4 од 5 деца атопискиот дерматитис може да исчезне сам од себе околу петтата година од животот.
Атопискиот дерматитис најчесто е предизвикан од алергија. Многу важна улога во третманот на оваа болест, игра откривањето на предизвикувачот на атопискиот дерматитис и негово редуцирање т.е елеминират на алергиските предизвикувачи со цел да се минимизира појавата на симптомите.

Исхрана

Многу видови на храна, особено кравјото млеко може да предизвика алергиска реакција која потоа води до појава на атопискиот дерматитис. Токму поради тоа се препорачува да се дои што е можно подолго. Најмалку 6 месеци бебето да се храни само со мајчино млеко, а потоа да се воведе дополнително хранење со шише или цврста храна.

Пушењето

Пушењето цигари може да доведе до појава на алергија дури и за време кога бебето се наоѓа во стомакот на мајката. Ова е една од причините зошто бремените жени треба да престанат со пушење и треба да биде задолжително забрането пушењето и од други лица околу бебето во првите 12 месеци од живот.

Грини од домашна прашина

Грините не може да се забележат со голо око, тие се микроскопски паразити кои најчесто се наоѓаат во теписи, душеци и кадифени играчки. Сите извори на грини (паразити) од домашна прашина треба да се отстранат од опкружувањето на бебето што е можно повеќе. Како на пример:

• Отстранете ги сите кадифени играчки, како и теписи и завеси кои можат да собират прашина во собата на бебето.
• Често чистети ги теписите и завесите во другите соби каде што би можело да престојува бебето дури и за кратко време.
• често проветрувајте ja куќата, дури и во зима, за да се спречи растот на грините од домашната прашина
• Користете анти-грини чаршафи, душеци и постелнини за вашето бебе
• Користете специјална пудра или пена за уништување на овие паразити
• Консултирајте се со вашиот лекар за други конкретни совети
  Домашни миленици

Домашните миленици, особено мачките, може да предизвикаат алергиски реакции. Истите треба да се чуваат подалеку од бебето, а доколку е потребно и да се отстранат од внатрешните простори од вашиот дом.

Генетска предиспозиција

Повеќето деца (но не сите) кои развиваат алергија имаат генетска предиспозиција и доколку не се внимава или не се третира соодветно тие може да добијат таканаречена „атопија“. Оваа предиспозиција е наследена од родителите. Се додека тоа не може да се смени, бидете внималтелни и следете ги гореспоменатите препораки, и на тој начин ќе можете да ги превенирате или да ги минимизирате симптомите на атопичниот дерматитис кај вашето дете.

Атописки дерматитис и астма

Астма кај децата како и атопискиот дерматитис најчесто се предизвикани од алергиска реакција. Најдобар начин за превенција на астма кај вашето дете е превенција на атопискиот дерматитис. Доколку истиот се појавува, потребно е да се елиминираат предизвикувачите на оваа болест со цел да се избегне појавата на симптомите на астма и нејзино развивање.

Третман на симптомите на атопискиот дерматитис

Третманот на симптомите на атопискиот дерматитис кај вашето дете е едноставен и може да биде многу ефикасен. За да добиете добри резултати од третманот, потребно е ригорозно да ги следите советите од докторот секој ден. Нашите педијатри и дерматолози се секогаш на располагање да ви понудат соодветен третман и стручни совети.

• Докторот ќе ви препорача нанесување на крема за одржување на кожата мека и влажна кај детето.
• Доколку кај детето се појавува црвенило докторот може да ви препише маст што содржи кортизон, истата треба да се користи во кратoк временски период и во мала количина.
• Бидејќи алергијата на храна често доведува до симптоми на атопискиот дерматитис, лекарот може да препише ,,елиминациска,, исхрана за да открие која храна предизвикува лезии на кожата. Истата се спорведува додека не исчезнат симптомите.
• Во потешки случаи докторот може да препише орален антихистамин за да се редуцира инфламацијата и чешањето.
• Чешањето знае да направи рани и во тој случај бактериска инфекција за која докторот може да препише антибиотска маст.
• Водата исто така може да предизвика чешање, но бебето мора да се капе. Се препорачува:
  Капње Еднаш дневно кое ќе трае максимум 5 минути
  Водата за капење да е млака не потопла од 35 степени Целзиусови
  Во водата треба да биде ставено мало за капење или антисептик.
  
  #UniteForAtopicEczema #AtopicEczemaDay