Автор: zmc_piksel_dev

„Подобро преживување” е мотото на годинешната кампања во светски рамки, која се води со цел подигање на свеста за ракот како болест која се почесто ги напаѓа и децата. Одбележувајќи го денешниот ден – 15 Февруари – Меѓународниот ден на децата болни од рак, сакаме посебно да обрнеме внимание на фактот дека болеста кај оваа ранлива група во нашето општестсво носи се повеќе несакан исход.

Можеби звучи страшно, но досегашните резултати од анализите велат дека ракот станува водечка причина за смрт кај деца и адолесценти ширум светот. Звучи страшно, но за жал на секои три минути во светот едно дете умира од рак.

Ширум светот околу 400.000 деца на возраст од 0 до 19 години годишно се дијагностицираат со рак. Статистичките податоци говорат дека најчестите категории на карцином кај деца вклучуваат карцином на крвта (леукемија и лимфом), тумори на мозок и цврсти тумори, како што се невробластом и Вилмсов тумор.

Кога е во прашање излекувањето и преживувањето на децата болни од рак, статистиките покажуваат дека бројките се разликуваат во зависност од степенот на (не)развиеност на земјите. Согласно досегашните медицински сознанија утврдено е дека во високо развиените земји, над 80% од децата заболени од рак преживуваат, додека пак во останатите преживуваат само околу 20%. Но, сепак, дури и во високоразвиените земји, карциномот е водечка причина за смрт кај децата.

Смртните случаеви кај децата како резултат на ова заболување, би можеле да се намалат, доколку во слабо и средно-развиените земји се работи на корегирање на причините како: недостаток на дијагноза, погрешна дијагноза или пак задоцнето дијагностицирање. Тука секако големо влијание имаат и препреките во пристап до нега, напуштање на лекувањето, смрт од токсичност и повисоки стапки на рецидив т.е. кога болеста се повторува.

Повеќето карциноми кои се јавуваат во детството, може да се излекуваат со комбинација на хемотерапија и други третмани, вклучувајќи хирургија и радиотерапија.

Дури и во државите со повисоки примања, постојат препреки на чие отстранување се работи. Една од нив е недостатокот на терапевтски иновации, која е детектирана како клучна пречка и причина за стагнација на преживување кај малигните заболувања кои тешко се лекуваат. Светскиот ден на децата болни од рак се одбележува од 2002 година, кога била покрената иницијатива за време на меѓународната конференција на здруженија на родителити на деца заболени од рак. Оттогаш се одбележува во 88 држави, вклучително и кај нас.

Тригодишната кампања (2021-2023) користи универзална слика на шарени отпечатоци на детски раце за да ги претстави стапките на преживување на децата заболени од рак на национално, регионално и меѓународно ниво.

Пациентите кои беа излекувани од инфекција предизвикана од коронавирусот се соочија со многу здравствени предизвици. Иако медицината се уште ги истражува пост-ковид ефектите, неколку се повторуваат кај голем број пациенти. Еден од нив, можеби и најприсутниот, е заморот. Речиси и да нема пациент кој „прележал“ ковид инфекција, а да не чувствува подолго или пократко време замор, немање кондиција или брзо губење на силата при физичка активност.
Токму поради ова ги консултиравме нашите физиотерапевти кои даваат свое мислење на повеќето прашања поврзани со оваа тема.

Тие потенцираат дека опоравувањето од ковид-19 несомнено е процес кој подолго трае. Исто така ги наведуваат податоците од достапните медицински истражувања, но и од нивните лични искуства.

Досегашните медицински сознанија говорат за тоа дека типичните симптоми кај дури 35% од пациентите кои прележале коронавирус, по акутната фаза, вклучуваат замор, диспнеа, болки во градите и кашлица.

А освен физички, значителен број луѓе, имаат и психички проблеми, како анксиозност, депресија, симптоми слични на пострауматско стресно пореметување. Некои симптоми исчезнуваат побрзо, односно по 2-4 недели, а некои можат да бидат присутни според актуелно достапните сознанија и 4 до 6 месеци.
Според статистичките податоци на Британското национално биро за статистика, објавени во декември 2020, едно од десет лица има симптоми на ковид-19 и повеќе од три месеци по надминување на инфекцијата. Некои од нив изјавиле дека дури и секојдневните едноставни задачи како облекување, туширање, па дури и враќањето на работа им претставувале тешкотија.

Вакви случаи има се повеќе.

Што е тоа Long covid?

Терминот Long covid (пролонгиран/долг ковид) се уште не е признаен како официјален медицински термин, велат нашите физиотерапевти, но сепак го објаснуваат како термин кој ја опишува состојбата на луѓето на кои не им поминуваат симптомите на вирусот подолг временски период, споредено со периодот од две недели кој според СЗО е предвиден за да едно лице се зарази и ја прележи болеста.

Што е тоа Мијалгичен енцефаломиелитис (синдром на хроничен замор)?

Мијалгичен енцефаломиелитис е болест, наречена синдром на хроничен замор, која е невроимуна состојба со симптоми кои вклучуваат продолжен замор, болки во мускулите, главоболки, летаргија, недостаток на енергија, несоница и апатија. Ова се само некои од симптомите на оваа болест кои можат да траат со децении.

Тука се поставува прашањето дали ковид-19 е еден од многуте вируси кои потенцијално може да ја активира оваа состојба, или дали ќе биде потикнувач за некој нов синдром кој би бил со сосем различен исход? Оваа болест е состојба за која сеуште не се знае доволно, но заморот како дел од горенаведените симптоми може да трае подолго и од 24 часа и да се јави после секој напор, лош сон, силна главоболка, или после било која минимална активност.

Постојат истражувања кои ја докажуваат потребата од трајна нега за пациентите после отпуштање од болничко лекување, особено оние кои имале сериозна инфекција. Погоре споменатата студија открива дека 76% од пациентите се изјасниле дека се уште имаат симтоми. Замор или слабост на мускулите пријавиле 63%, додека 26% имале проблем со спиењето.

Зошто е потребна физиотерапевтска проценка на пациентите кои го прележале ковид-19?

Препораките предвидуваат дека пациентот треба да се јави на физиотерапевтска проценка две недели по излегувањето од болница или откако симптомите ќе бидат намалени. Секако неопходна е физиотерапевтска проценка и доколку симптомите продолжиле или се развиле во нови функционални ограничувања. Оваа консултација со физиотерапевтот се спроведува со цел  да се утврди состојбата на воочените ограничувања во физичкото функционирање на кои се жали пациентот.

Физиотерапевтите преку примена на соодветни мерења и тестирања можат да го проценат физичкиот и белодробниот статус на пациентот преку соодветни функционални тестови и  мерења и дадат предлог за започнување со процесот на пост ковид-физиотерапија.

Друг важен фактор е да се провери постоењето на коморбидитети стекнати пред или од ковид-19, вклучувајќи ги и евентуално погодените органи. Врз основа на добиените информации од други медицински прегледи и самиот пациент, заедно со специфичните потреби на пациентот, физиотерапевтот одлучува дали постои индикација за физиотерапија. Најчесто тоа се пациенти, кои имаат намален функционален капацитет и/или намалено ниво на физичка активност.

Според сите светски препораки пациентите треба да направат контролен преглед кај интернист, кардиолог или пулмолог првиот месец после отпуштањето од болница со цел да се спроведе специфична проценка на белодробната и срцевата функција. Резултатите од овие тестови ќе ја покажат моменталната физичка кондиција на пациентот, а тоа е дополнителна информација која ќе му помогне на физиотерапевтот  да направи соодветен програм со специфични вежби и да го води пациентот низ процесот на рехабилитација според неговите потреби и цели .

Каков тип на третмани вклучува пост ковид 19 физиотерапијата ?

Видовите и бројот на тремани кај овие пациенти е според нивните потреби и можности т.е во зависнот од ефектите предизвикани од болеста. Физиотерапијата има голем број на техники и методи кои можат да се искористат за да влијаат на подобрувањето на физичкиот и белодоробниот капацитет. Предност има респираторната физиотерапија, која може да биде комбинирана со дополнителен третман за мускулно скелетниот систем доколку дозволува моменталниот статус на пациентот. Индивидуалниот план за физиотерапија може да содржи специфични вежби со ерговелосипеди, тренажери, респираторна физиотерапија, електротерапија за зајакнување на мускулатурата и слично. Дел од третманите може да бидат спроведувани и во домашни услови со давање на домашни задачи на пациентите (тие со подобра состојба). Станува збор за индивидулани програми со вежби за кои пациентот ќе биде едуциран за правилно спроведување и контролиран преку онлјан консултации.

Целта на третманот со физиотерапија е да му овозможи на пациентот дополнително да ја зголеми физичката активност и да го подобри капацитетот за вежбање, движење па и враќање во нормален животен тек.

Доколку се идентификуваат ограничувања кои не можат да се решат во областа на физиотерапијата, пациентот треба да биде упатен повторно кај интернист, пулмолог или кардиолог со цел да се изнајде друго решение на проблемите.
Тука секако може да го споменеме и Orthomol Vital M/F кој е специјална формула, комплекс од витамини и минерали, која содржи микронутриенти кои се важни за нервниот систем и енергетскиот метаболизам. Тој содржи омега-3 масни киселини, магнезиум и Б витамини кои влијаат на намалување на заморот и омалаксаноста. Orthomol во сите негови форми е достапен во нашата аптека, Фила Аптека, која функционира во склоп на Клиничка болница Жан Митрев.

Нашиот тим ви стои на располагање!

 

Се поголем е бројот на деца со алергии на храна кои што по својот тек можат да бидат лесни, но и многу тешки со непредвидлив тек. Таков вид е анафилаксата.

Овие деца не се изолирани, напротив тие престојуваат во детски колективи, училишта – а оваа нивна состојба не треба да го ремети нивниот живот. Секако за тоа треба да бидат вклучени како родителите така и наставниците односно учителките.

ШТО Е АНАФИЛАКСА?

Анафилактичен шок или анафилакса се однесува на генерализирана алергиска реакција, која се јавува одеднаш и може да доведе до смрт, ако не се третира навремено. Започнува многу брзо со зафакање на два или повеќе органи (системи), како што се кожата и респираторниот, циркулаторниот или гастроинтестиналниот систем.

Оваа се должи на интеракцијата помеѓу IgE антителата и алергенот, супстанца која вообичаено е безопасна за повеќето луѓе, но која што предизвикува производство на IgE антитела кај предиспонирани пациенти.

Реакцијата може да биде активирана од внес на многу мали количини на алерген и затоа не зависи од дозата: мала количина на  млеко, јајце, пченица, кикирики или друго е доволна за да се манифестира опасна состојба кај оние кои имаат тешки форми на алергија.

КОИ СЕ ПРИЧИНИТЕ?

Најчести алергени кои можат  да покренат ваков тип на  алергиска реакција се:

–  Алергени од  храна: млеко, јајце, лешник, кикирики, риба, школки, пченица, целер

– Убод од инсекти како пчела, оса, стршлен,

– Лекови: пеницилин, цефалоспорини, нестероидни антиинфламаторни лекови , биолошки лекови, итн;

– Средства за контраст на база на  јод.

Во некои случаи не е можно да се идентификува предизвикувачот и зборуваме за идиопатска анафилакса.

Најчесто причини за анафилакса во детството е внес на  храна и се застапени  со околу 3-4% во првите три години од животот. Неопходно е добро дефинирање на тешка алергија од  храна со цел да се спроведе правилна превенција и да се избегнат сериозни анафилактички реакции, што го  изложува  детето  на ризик од смрт во случај на случајно внесување и мала количина на алерген.

КАКО  СЕ МАНИФЕСТИРА

При анафилактичен шок, алергиската реакција се јавува во неколку органи или системи. Особено на кожата, респираторниот тракт, кардиоваскуларниот систем, гастроинтестиналниот систем се засегнати и може да бидат присутни и  невролошки симптоми.

Ниту еден од симптомите не може да се каже дека е карактеристичен или ексклузивен за анафилакса: она што ја прави клиничката слика сугестивна е непосредната  манифестација, во рок од неколку минути, максимум два часа, од контакт со алергенот и брзиот, понекогаш експлозивен почеток на симптоми, кои што се манифестираат  како :

– карактеристичен осип на кожата (уртикарија-ангиоедем), појава на кивање и назначена секреција од носот, потешкотии во дишењето, чешање на јазикот и непцето; промена  во  бојата на гласот заради оток на гласните жици, повраќање, дијареја, хипотензија, абнормално зголемување на срцевиот ритам (тахикардија) и аритмија.

Нетипични клинички манифестации може да бидат од типот на одложена анафилактична реакција. При ова по најмалку еден час од првичната очигледна резолуција, постои продолжување на анафилактичките симптоми без повторно да се биде изложен на алергенот. Понекогаш оваа манифестација може да биде потешка од непосредната епизода.

Епизодата на анафилакса се јавува понекогаш по физички напор, по претходна ингестијата на храна на која е осетливо лицето. Се смета дека вежбањето може да предизвика алергиска реакција со помош на зголемување на цревната пропустливост.

КАКО СЕ  ТРЕТИРА АНАФИЛКТИЧНА РЕАКЦИЈА?

Епинефринот е лек кој спасува живот и треба да има централна улога во акутниот третман на анафилакса. Кога е индицирано, може да се даде на сите деца на која било возраст, а родителите на деца изложени на ризик од анафилактичен шок секогаш треба да носат со себе едно од овие шишенца и не треба да се двоумат  да го алицираат доколку се појават симптоми заканувачки по животот.

Родителите мора да бидат правилно обучени за употреба на епинефрин – адреналин со специјален авто-инјектор. Овие препарати се инјектираат при првиот знак на алергиска реакција, без да се чекаат сериозни симптоми, интрамускулно во бутот – од 0,2ml до 0,5ml во зависност од тежината на детето – и се достапни во амбалажи однапред спакувани со претходно дозиран адреналин отпорен на топлина, стабилен 18 месеци на собна температура.

Иако употребата на овие шприцеви е многу лесна, потребно е дополнителна едукација на  родителите и децата за примена на истиот. И кога по администрацијата на адреналин симптомите се повлечат, сепак неопходно е да се однесе пациентот/детето  во најблиската болница каде што соодветно ќе се проследи во период од 4 до 6 часа. Ако симптомите не исчезнат во рок од 5-10 минути, потребно е да се администрира дополнителна доза на адреналин.

Секој пациент со сериозна алергија, опасна по живот, мора да биде опремен со комплет за спасување на животот, јасен план како да  постапи, а мора да има и обука за апликација на оваа терапија.

Училиштата  мора  да бидат  вклучени со едукативни курсеви за наставен кадар за постапки кон разрешување на вакви состојби кај децата  кои можат да се случат во тек на  училишните часови и за време на спортски активности, и да се избегне исклучување на овие деца од настани како што се училишни патувања и учество на спортски турнири.

Потребна е исто така и добра  евиденција на децата со тешки алергиски реакции, развој на едукативна програма на ниво на семејствата и училиштатата како и да се поттикне правилна употреба на лекови за анафилакса, како што е адреналинот.

Автор: Прим. д-р Благица Манчева – Педијатар

Често пати слушаме дека некој е анемичен или има анемија. Но, што значи точно тоа од здравствен аспект за една личност.

Медицината анемијата ја дефинира како апсолутно намалување на бројот на еритроцитите (црвени крвни зрнца), односно на концентрацијата на хемоглобинот или на вредностите на хематокритот.

Попрецизна дефиниција е кога како основно мерило се зема хемоглобинската концентрација во крвта која е пониска од општо прифатените нормални вредности. Овде важно е да се истакне дека намалената концентрација на хемоглобинот ја намалува способноста на крвта во одредено време да го транспортира потребното количество кислород од белите дробови во периферната крв со што во ткивата доаѓа намалено количество кислород.

Како се манифестира анемијата?

Анемијата се манифестира со еден вид слабост на организмот, замор, намалена концентрација, чести промени во расположението, како и втроглавица, главоболка, зуење во ушите, краток здив, слаб апетит, бледило на кожата, слаба циркулација (студени раце и нозе). Може да се забележи и забрзана и неправилна работа на срцето, болка во градите, кршливост на ноктите итн.

Како да ја препознаете анемијата кај децата?  

Кај помалите деца анемијата најчесто се открива случајно, по земање анализи, бидејќи не знаат да ги објаснат проблемите што ги чувствуваат. Сепак да напомене дека бледото лице на детето не мора секогаш да биде знак за анемија. Бојата на кожата зависи од нејзината дебелина, пигментација и прокрвеност.

Ако, освен лицето на детето, бледи се и усните и кожата под ноктите, би можело да се работи за анемија.

Има и други симптоми: работата на мозокот и мускулите е побавна а тоа е затоа што примаат помалку кислород, па се јавуваат замор, раздразливост, слаб апетит и незаинтересираност за игра.

Поголемите деца, пак при појака анемија се жалат на вртоглавица, зуење во уши, главоболка, срцебиење, а неретко кај нив се забележува заостаток во растот и склоност кон инфекции. Некои деца ставаат во уста материи што не се за јадење како на пример земја, песок, или хартија.

Кај децата најчесто анемијата се појавува поради недостиг од железо, а за неа терапијата е ефикасна, а резултатите од лекувањето се добри.

Како се дијагностицира?

Најчесто, анемијата се дијагностицира преку лабораториска анализа на крвната слика, при што особено внимание се посветува на бројот на еритроцитите, нивото на хемоглобин, количеството на железо во крвта и големината на еритроцитите. Во лабораторијата на нашата клиника можете да го испитате вашето ниво на Серумско железо и на Феритинот кои имаат најголемо влијание во детектирање на анемијата.

Серумското железо заедно со еритроцитите и хемоглобинот, даваат слика за состојбата на коскената срцевина, односно дали има анемија и за каков тип на анемија се работи. Важно е да се знае дека одредување само на железо без останатите параметри, не дава никаква основа за поставување на дијагнозата анемија.

Феритинот претставува комплекс на протеин врзан со железо т.е. депонирачка форма на тровалентно железо, каде железото останува во растворлива, нетоксична и лесно достапна форма за организмот. Го има во сите ткива во организмот, но најмногу е присутен во коскената срцевина, црниот дроб и слезенката. Определувањето на концентрацијата на серумското железо е слаб индикатор за депонираното железо во организмот. Затоа е подобро да се определат и хемоглобинот, бројот на еритроцитите, трансферинот, феритинот и TIBC (вкупниот капацитет на трансферинот за врзување со железото), за што ќе бидете посоветувани од наше медицинско лице.

Исхраната како превенција

За превенција на анемијата важна улога има исхраната. Таа треба да биде богата со железо (леќа, грав и другите мешункасти растенија, цвекло, пиперки, зелен лиснат зеленчук, интегрални житарки, јаткасти плодови, суви сливи и кајсии, темно чоколадо итн.). Исто така, витаминот Ц има голема улога во апсорпцијата на железото. Препораките се дека во случај на анемија треба да се избегнува поголемо внесување калциум, којшто ја намалува апсорпцијата на железото во крвта, а истиот негативен ефект го имаат и производите што содржат танин (чај, кафе, газирани пијалаци итн.).

 

 

 

 

Холестеролот е органско соединение кое спаѓа во групата т.н. стероли кои се комбинација на алкохол и стероиди. Поедноставно кажано, тоа е супстанца многу слична на мастите. Се среќава во храна од животинско потекло, го има во крвта, мозокот и нервниот систем на човекот. Холестеролот исто така се наоѓа во мембраните на клетките на сите ткива и е неопходен за нормално функционирање на целиот организам. Така на пример, организмот го користи холестеролот за синтеза на хормони, витамини (А, Д и Е), киселини во жолчното ќесе. Тој помага при изградбата на нови клетки, но и ги изолира нервите.

Значи и покрај „лошиот глас“ кој го бие, тој му е многу потребен на организмот. 80% од целокупниот холестерол самиот организам си го создава, а се внесува и преку исхраната. Синтетизираниот холестерол, и оној кој се внесува со храната, доаѓа во црниот дроб каде се сврзува со некои протеини и при тоа се формираат т.н. LDL и HDL холестеролите.

Сепак, доколку холестеролот го има премногу во крвта, тој може да се таложи по ѕидовите на крвните садови при што се формираат штетните артеросклеротични плаки-наслаги.

Во самиот организам постојат механизми кои ги сузбиваат овие наслаги, но само ако тие се во почетен стадиум на нивното формирање. Ако количината на овие масни материи се зголеми, организмот не успева сам да се справи со нив и тогаш нивото на холестеролот во крвта почнува да се зголемува. Но, тоа никако не може да се утврди без направена анализа на крвта за вкупните маснотии. Ниво на холестерол и маснотии во крвта се испитува и во нашата лабораторија.

Тука би ги напоменале и иследувањата кои се прават после 10 часовно гладување што пак се добар показател за утврдување на нивото на холестетолот како ризик фактор за настанок на кардиоваскуларните болести.

Може да сте слаб, а да имате висок холестерол

Холестеролот е присутен и кај оние луѓе кои немаат прекумерна тежина, не внесуваат масна храна и не чувствуваат тегоби а сепак нивната крвна анализа покажува зголемено ниво на истиот. Затоа е потребно од време на време да биде направена ваква анализа.

При високо ниво на холестеролот во организмот, во крвта циркулираат масни жолтеникави топчиња кои може да се наталожат на ѕидовите на артериите и да формираат плаки (наслаги) кои ги стеснуваат артериите. Овие стеснувања водат кон намалување на протокот на крвта, а тоа пак може да доведе до одредени срцеви проблеми, па дури и да дојде до инфаркт.

На што да внимаваме во исхраната?

Секое семејство користи различни видови на маснотии. Главно тоа се: масло од сончоглед, маслиново масло, свинска маст, путер, маргарин. Во последно време во маркетите може да се набави и палминовото масло.

Важно е да знаете дека маргаринот и палминото масло треба да се исклучат од исхраната. Маргаринот содржи материи кои се штетни за организмот, а тоа се т. н. транс изомери кои ги покачуваат триглицеридите во крвта.

Палминовото масло, пак, содржи многу заситени масни киселини кои го покачуваат холестеролот во крвта. Секоја од останатите видови на маснотии си има своја намена и секоја е помалку или повеќе корисна или штетна.

 

 

 

Во Македонија мозочните удари се втора причина за смртност кај населението

Што е мозочен удар и како настанува ?

Мозочниот удар се случува кога снабдувањето на вашиот мозок со крв е прекинато или намалено со што се оневозможува неговото нормално снабдување со кислород и хранливи нутритиенти. Мозочниот удар претставува акутна и многу често животно загрозувачка состојба.

Клиничката слика вообичаено се развива многу брзо и се манифестира најразлично. Симптомите варираат од отрпнатост или слабост на екстремитетите, преку нарушување  во говорот, проблеми со видот, наршување на степенот на свесност, конфузност, дезориентираност па се до степен на кома.

 

Постојат два вида на мозочни удари:

– исхемичен мозочен удар кој настанува поради блокирана (запушена/оклудирана) артерија,  и

– хеморагичен мозочен удар кој се јавува како резултат на прскање/руптура на крвен сад во мозокот.

Најчеста форма на мозочен удар е исхемичниот мозочен удар, но добро е да се знае дека истиот може да се превенира.

Постојат голем број на различни ризик фактори кои доведуваат до зголемење на ризикот од појава на мозочен удар.

Тие се: физичка неактивност, обезност, пушење, нерегулиран висок крвен притисок, дијабет, возраст, високи вредности на холестерол, нарушен срцев ритам, позитивна фамилијарна анамнеза за мозочен удар, а по новите сознанија зголемен ризик имаат и лицата позитивни на  COVID-19.

Досега голем акцент беше ставан на болестите на каротидните артерии, кои се големи крвни садови кои носат крв до мозокот и учествуваат во изградба на предната мозочна циркулација. Во медицинската литературата е веќе јасно поставена корелацијата помеѓу болестите на каротидните артерии и ризикот од мозочен удар.

Од друга страна вертебралните артерии се вообичаено помали артерии во однос на каротидните артерии. Тие се крвни садови кои излегуваат од артерија субклавија соодветно лево и десно и како такви се упатуваат кон мозокот каде учествуваат во изградбата на задната мозочна циркулација и познатиот Вилисов круг.

Оттука и нашиот интерес за изнаоѓање начин како да се третираат вертебралните артерии и со тоа да се придонесе кон намалување на ризикот од мозочен удар кај загрозената популација. Клиничката болница Жан Митрев е единствен центар каде се врши хируршки третман на болестите на веребралните артерии и тимот кој работи на оваа проблематика предводен од д-р Ристе Зимоски веќе има објавено студија на случаи во Science Direct.
( Линк од оригиналната објава: via%3Dihub&fbclid=IwAR0e6rjUKIhkIz7RqMNnFSU94svvYLoROmJsTiVvKVXNWVJ8C9BnngG4EQo  )

Мозочен удар кој настанува како резултат на запушена артерија може да се спречи!

Иако мозочнот удар е втора причина за смрт во државава, сепак широката популација е малку свесна дека всушност со третирање на оваа специфична патологија 30 до 40% од мозочните удари би можеле да се превенираат.

Најчеста форма на мозочен удар е исхемичниот мозочен удар предизвикан од запушување на артериите, но добро е да се знае дека истиот може да се превенира.

Во отсуство на национална програма за третман на пациенти со мозочен удар, нашиот тим доктори, воспостави пристап за превенција и третман на мозочни удари, базиран на хируршка реваскуларизација која е насочена кон задната циркулација на мозокот каде што се наоѓаат вертебралните артерии. Ова е детално образложено во објавената студијата базирана на случаеви кои ние сме ги третирале како клиника.

Вертебралните артерии се вообичаено помали артерии во однос на каротидните артерии. Тие се крвни садови кои излегуваат од артерија субклавија соодветно лево и десно  и како такви се упатуваат кон мозокот каде учествуваат во изградбата на задната мозочна циркулација и познатиот Вилисов круг. Докажано е дека болести на вертебралните крвни садови се одговорни дури за 30-40 % од вкупниот процент на мозочните удари.

Во Р.Македонија мозочните удари се втора причина за смртност. Оттука и нашиот интерес во анализирањето на вертебралните артерии и пронаоѓањето на хируршки начин за третман на истите и намалување на ризикот од мозочен удар кај загрозената популација.

Болестите на вертебралните артерии даваат симптоматологија која варира од вртоглавици, преку нестабилност, до атаксија, зуење во уши, губиток на свест, диплопија, проблеми со видот. Поради тоа многу често пациентите кои боледуваат од болести на вертебралните артерии се изгубени по болничките лавиринти на различни медицински специјалности без детектирање на вистинскиот проблем и губење на скапоцено време, објаснува Д-р Ристе Зимоски, еден од докторите кои го предводеше ова истражување.

Мотивацијата за креирање на студијата, направена во нашата клиника, е доближување на оваа патологија и нејзината важност за целата популација.  Практично се работи за еден вид на медицинска едукација со цел развивање на свесност за постоење и ризикот кој го носат болестите на овие крвни садови, како и можноста за нивна превенција.

Секако и промовирање на Р. Македонија и воедно на нашата клиника и поставување на мапата на најпрестижните медицински центри  каде се изведуваат овие комплексни операции.

• Во Р.Македонија воопшто детекција и третман на болести на вертебралните артерии се врши само во Клиничката болница Жан Митрев. Тука во оваа клиника цел тим на доктори е вклучен во дијагностиката, препознавањето и спречувањето на последиците  од  болестите на вертебралните артерии а на чело со Академик Др. Жан Митрев кој има воспоставено многу елегантен, минимално инвазивен третман хируршки третман на истите. Направивме ретроспективна опсервирачка студија  во која опфативме 20 пациенти третирани во периодот помеѓу јануари 2017 година и декември 2019 година. Кај овие пациенти применивме 4 различни техники на оперативен третман зависно од случајот: тромбендартеректомија, ресекција со анастомоза, транспозиција и употреба на венски графт за интерпозиција, потенцира доктор Зимоски.

Сите овие 20 пациенти имале јасни невролошки симптоми во форма на вртоглавици, синкопи, нестабилност, атаксии, скотоми, диплоии.

• Кај сите пациенти по оперативниот третман настана исчезнување или ублажување  на невролошката симптоматологија која ја имале предоперативно. Во постоперативното следење на пациентите не е забележан релапс на симптотмите, додава доктор Зимоски.

Во нашата клиника докажувањето на болестите на вертебралните артерии се врши со компијутерска томографија на артериите на глава и врат, каде искусен тим на радиолози го врши анализирањето (читањето на резултатите), а тимот од хирурзи проценката за оперативниот третман.

За жал во Р.Македонија остануваме единствен центар каде се врши хируршки третман на болестите на веребралните артерии. Со резултатите на нашите хируршки методи сме поставени рамо до рамо со сите светски медицински центри каде се вршат вакви корективни процедури. Тоа не прави посебно горди и ни дава поттик да продолжиме по патот по кој сме тргнале и уште една да бидиме пионери кога станува збор за воведување на хируршки техники во Македонија кои значат подобрување на здравјето на пациентите и превенирање од сериозни последници.

Мениерова болест претставува нарушување на функцијата на внатрешното уво што предизвикува епизоди на вртоглавица и губење на слухот. За прв пат откриена и опишана е од страна на Проспер Мениер уште во далечната 1861 година. Во повеќето случаи, болеста на Мениер влијае само на едното уво. Иако сериозно го нарушува животот на оние кои се болни од оваа болест, сепак таа не е животозагрозувачка.

Оваа болест може да се појави на која било возраст, но обично се појавува по 50-тата година. Се смета за хронична болест, но постојат неколку третмани кои помагаат во ублажување на симптомите и го намалуваат нивното долгорочно влијание врз вашиот живот.

За Мениеровата болест се карактеристични четири главни симптоми, кои се појавуваат со различен степен на интензитет:

-вертиго (вртоглавица),

-губење на слухот,

-тинитус (зуење или шум во ушите) и

-чувство на блокирани уши.

Причини за појава на Мениерова болест

За жал тие се сеуште непознати, но потврдено е дека симптомите се причинети од абнормалната количина на течност (ендолимфа) во внатрешното уво, иако не е разјаснето што го предизвикува тоа.

Факторите кои влијаат на течноста, која може да придонесе за појава на Мениерова болест, вклучуваат:

∙ Несоодветна дренажа на течноста, можеби поради опструкција или анатомска абнормалност.

∙ Абнормален имунолошки одговор

∙ Вирусна инфекција

∙ Генетска предиспозиција

 

Бидејќи не е идентификувана поединечна причина, веројатно е дека Мениеровата болест е последица на комбинација на повеќе непознати фактори.

Кои се можните компликаци?

Непредвидливите епизоди на вртоглавица и можноста за трајно губење на слухот може да бидат најкомпликуваните проблеми кај Мениеровата болест. Болеста може да го наруши квалитетот на вашиот живот, предизвикувајќи замор и стрес.

Вртоглавицата може да предизвика губење на рамнотежата, што го зголемува ризикот од падови и несреќи.

Манифестации на Мениеровата болест

Повторливи епизоди на вртоглавица

Епизодите на вртоглавица се јавуваат без предупредување и обично траат од 20 минути до неколку часа, но не подолго од 24 часа. Тешка вртоглавица може да предизвика гадење и повраќање.

Губење на слух

Фазите во развојот на Мениеровата болест се движат од лесни почетни знаци и симптоми, преку тешки напади на вртоглавици до потполно губење на слухот, ако болеста не се лекува.

Ѕвонење во ушите (тинитус)

Тинитус е перцепција на ѕвонење, зуење, или свирење во увото.

Чувство на затно уво

Луѓето со Мениерова болест често чувствуваат притисок во заболеното уво (аудитивна конгестија).

По појава на првата епизода, знаците и симптомите се подобруваат и може да исчезнат целосно за некое време. Со текот на времето, фреквенцијата на епизодите може да се намали.

Кога е време да одите на лекар?

 Посетете го вашиот лекар ако ги имате погоре опишаните симптоми. Овие проблеми можат да бидат предизвикани од други болести и важно е што побрзо да се добие точната дијагноза.

 

Пациентите заболени од рак неретко искусуваат оптoвареност како резултат на повеќе фактори. Ваквата оптовареност може да го попречува успешното соочување со дијагнозата, а понатаму и со предизвиците кои ги носи самото лекувањето. За овој „терет“, во психолошката наука се користи англосаксонскиот термин дистрес (англ. distress), со значење на непријатно искуство од психолошка (когнитивна, бихејвиорална, чувствена), социјална, духовна или физичка природа. На пр., дијагнозата „рак на дојка“ или „рак на матка“ кај секоја жена остава простор не само за непријатно емоционално искуство, туку и за доживување на зголемена ранливост и страв, како и подлабоки егзистенцијални и духовни кризи. Овој континуум на можни искуства се појавува тогаш кога стресот е:

(1) сериозен, (2) долготраен, или (3) и обете.

Ако знаеме дека успешното соочување со ракот, неговите телесни симптоми и лечењето може да биде отежнато, па и оневозможено од степенот на дистрес кој го чувствува пациентката, се поставува прашањето кои категории пациентки се со висок дистрес?

Дали сте една од нив?

За одговор е потребна стручна проценка. Многу жени со оваа дијагноза, но и пациент(к)и со инакви локации на малигни формации, не препознаваат дека се во дистрес кој бара стручна интервенција.

Во нашата клиничка психолошка пракса, нивото на дистрес кој го попречува успешното соочување со ракот и неговото лекување потребно е и може да се препознае. Но исто така треба и да се измери на начин кој ќе им помогне на пациентите да го идентификуваат индивидуално степенот на напнатост, шок, лутина, страв, немоќ или антиципаторна тага кои ги доживуваат.

Групната поддршка пак за заболените пациенти додека тие и нивните блиски минуваат низ ова искуство е еднакво важен чекор во процесот на лекување и во подоцнежниот процес на рехабилитација од три главни причини:

(1) нуди безбеден простор за делење на своето искуство со луѓе кои минуваат низ слични искуства;

(2) динамиката на групата нуди чувство на припадност кое дополнително го намалува стресот и искуството на осаменост или социјална изолација; и

(3) дава нови можности, вештини и стратегии за справување со проблемите со кои заболените се соочуваат.

Барањето помош е пред сè знак на зрелост во смисла на препознавање на границите на сопствените моментални психолошки капацитети, а не на слабост.

Здравјето и болеста се динамични појави, па оттука секоја дијагноза која носи повисок психофизички данок, како болестите од овој спектар, носи и можност за поинакво сретнување со сè она што нас нè дефинира, на начин кој не можеме однапред да го предвидиме, дури и кога ‘итаме кон смртта’. Навремено детектираниот рак на дојка и матка е впрочем лечлив. Но, како совесни и соборни битија, кои се огледуваат често низ и во другиот (помислете само на односот терапевт – пациент), ваквите предизвици можат сепак да нè свртат загледани не кон можната загуба, туку кон тајната на секој човечки живот.

Доц. д-р Кристина Егуменовска

психолог-психотерапевт